به گزارش مسیر اقتصاد هفتمین نشست از یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با موضوع «تغییر کاربری و خرد شدن اراضی کشاورزی»، شنبه ۸ دی‌ماه ۱۴۰۳ از ساعت ۱۴ الی ۱۷ و با میزبانی «مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی» برگزار شد. این نشست، هفتمین نشست تخصصی از یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در بازه آبان تا اسفندماه سال جاری با موضوع «امنیت غذایی؛ کشاورزی بهره‌ور و تجارت تحریم‌ناپذیر» در حال برگزاری است. یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی فرآیندی چندماهه است که با افتتاحیه شروع شده، سپس با چندین نشست تخصصی ادامه مییابد و در نهایت با برگزاری اختتامیه در تاریخ ۲۹ بهمن ماه و همزمان با سالروز ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی به کار خود پایان میدهد. همچنین در جریان این همایش، به جای مقاله «طرح سیاستی» دریافت، بررسی و داوری می‌شود تا مورد استفاده تصمیم‌گیران و دستگاهها قرار گیرد.
در این نشست کارشناسان و مسئولان ارزیابی خود را از قوانین و مقررات حوزه اراضی کشاورزی و وضعیت اجرای آن ارائه کردند و درباره تاثیر خردی و تغییر کاربری اراضی کشاورزی در امنیت غذایی صحبت کردند. همچنین اقدامات لازم برای استفاده بهینه از اراضی مرغوب کشاورزی در تأمین امنیت غذایی و جلوگیری از تغییر کاربری آنها پیشنهاد و ارائه شد.
سرانه زمین کشاورزی در ایران ۰.۱۸ هکتار است
کامبیز بازرگان رئیس هیئت مدیره انجمن علوم خاک ایران در این نشست گفت: کشور ایران حدود ۱۸.۵ میلیون هکتار اراضی کشاورزی دارد و با توجه به جمعیت، سرانه اراضی کشاورزی در ایران پایین و حدود ۰.۱۸ هکتار است. با توجه به افزایش جمعیت کشور و تنوع پیدا کردن سبد غذایی مردم و استفاده از چندین مرحله فرآوری، بهره وری پایین آمده است و بنابراین کشورهای پیشرفته نیز بر حفظ اراضی توام با افزایش بهره وری تاکید دارند.
توسعه روستاها نباید منجر به تبدیل اراضی کشاورزی به ویلا شود
وی افزود: دوستان حوزه مسکن بیشتر از ظرفیت کشور و به صورت غیرکارشناسی شده در قانون جهش مسکن آورده اند حداقل ۰.۲ درصد اراضی باید به توسعه روستاها و شهرها برای توسعه مسکن اختصاص داده شود. این قانون اشتباه است و مجوز تغییر کاربری برای ۳۳۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی صادر کرده است. در حالیکه وسعت مجموع شهرهای فعلی کشور بر اساس آمار سازمان امور اراضی ۱ میلیون هکتار است.
بازرگان گفت: باید توجه کرد که بسیاری از اراضی که در معرض تغییر کاربری برای ساخت مسکن هستند هم اکنون سطح زیر تولید محصولات اساسی و مهم کشورند. مثلا ۲۸۷ هزار هکتار مجموع مساحت طرح های هادی سه استان مهم شمالی کشور است و از این مقدار ۱۵۰ هزار هکتار آن زمینهایی است که همین الان در آنها کشاورزی می شود. پس این طرح ها چگونه اجرا شوند؟ وقتی آمار نشان می دهد جمعیت روستایی رو به کاهش است، اشتباه است که به روستاها اجازه توسعه مساحت مسکونی می‌دهیم برای جمعیتی که در حال تخلیه است. زیرا این کار به معنی تبدیل شدن اراضی به ویلاست.
نوع نگاه به تغییر کاربری اراضی کشاورزی باید تغییر کند
رئیس هیئت مدیره انجمن علوم خاک ایران گفت: فائو ۱۱ کارکرد برای خاک نام برده است که مهم ترین آن حتی با آمدن شیوه های نوین کشاورزی تامین غذا با استفاده از منبع مهم خاک است. در اوکراین دعوا بر سر زمین های حاصل خیز است و بنابراین نمی توانیم ساده از تغییر کاربری اراضی به بهانه ساخت گلخانه و دامپروری کوتاه بیاییم.
وی افزود: هر تغییر کاربری با الگوی نامناسب که به میکروارگانیسم ها و سایر مواد خاک صدمه بزند تغییر کاربری است و نوع نگاه حاکم در دولت و سازمان های مربوطه باید تغییر کند و اصلا نباید به این اراضی دست زده شود و حتی در زمین های درجه ۵ آنهایی که کشاورزی در آنها انجام می‌شود نباید تغییر کاربری داده شوند.
کشاورزی خرده مقیاس صرفه ندارد و عملیاتی نیست
بازرگان گفت: اجازه ۰.۲ درصد گسترش مناطق مسکونی نباید در سراسر کشور یکی باشد؛ مثلاً در شمال کشور که حاصل خیزترین خاک و تولید غذا را در آنها داریم باید این عدد کمتر باشد. یکی از علل شکست طرح های توسعه ای ما این است که در مطالعات تطبیقی اشتباه عمل کرده ایم و باعث شده است نسخه های متفاوتی در کشور صادر شود. ما باید مدل خودمان را داشته باشیم و با اراضی کشور بازی نکنیم.
وی افزود: امروز در دنیا و ایران به سمت کشاورزی تجاری رفته ایم و اینطور نیست که هر کسی در باغچه خودش پیاز و… کشت کند. کشاورزی الان یک علم شده است و در شرایط خرده مقیاس و مدیریت زمین های کوچک، کشاورزی نمی صرفد. باید دانش صحیح کود و سم و… استفاده کرد و از ماشین آلات مناسب بهره گرفت.
کامبیز بازرگان با اشاره به اینکه برخی از بحث هایی که گفته شد دقیق نیست و نمی‌شود آمار یک کشور متفاوت را به ایران تعمیم داد، گفت: با ادله مختلف اثبات شده است که اراضی خرد بهره وری ندارند و قابلیت تجاری سازی پایین دارند؛ مالکیت می‌تواند متعدد و خرد باشد اما مدیریت باید بزرگ مقیاس باشد.
وی افزود: در طول این سال ها فراوان در شهری مثل لاهیجان زمین های کشت چای تغییر کاربری شده است و این مسئله کاملا محسوس است.
واردات ارزان و شرایط اقتصادی تولید انگیزه تغییر کاربری را بیشتر می‌کند
بازرگان ادامه داد: یکی دیگر از دلایل تغییر کاربری آسان و از صرفه افتادن تولید، واردات ارزان است یعنی بخشی از عوامل تغییر کاربری بیرون از سازمان امور اراضی است و باید سایر شرایط اقتصاد کلان کشور را طوری کنیم که این تغییر کاربری اینهمه پیش نیاید. به دلیل خردی و عدم سرمایه گذاری در کشاورزی قیمت تمام شده محصولات تولید شده در ایران عمدتا از واردات گران تر است. باید ببینیم چرا حاکمیت از تغییر کاربری هیچ ابایی ندارد؟ به نظر من چون مسکن ساختن نمایش و پاره کردن روبان دارد اما حفظ کشاورزی برای مسئولین سیاسی بهره برداری خاصی ندارد.
ایده شهر مولد نباید موجب تغییر کاربری اراضی شود
بازرگان در پایان خاطرنشان کرد: در این جلسه همه متفقیم که ۱۸.۵ میلیون هکتار اراضی کشاورزی دست نخورد و اگر قرار به اجرای ایده‌هایی همچون شهر مولد است، این موارد خارج از حوزه اکولوژیک شهرهای بزرگ باشد. این ایده بسیار مطلوب است اما در تناقض با ماده مربوطه قانون جهش مسکن است که در عمل زمینهای درجه ۳ به بعد را دچار تغییر کاربری کرده و لازم است همگی با هم همراه شویم تا با یک اصلاحیه جلوی تغییر کاربری این اراضی گرفته شود و با ایجاد شهرهای مولد خارج از محدوده‌های شهری از توسعه بیش از حد شهر نیز جلوگیری شود.
انتهای پیام/ کشاورزی
