به گزارش مسیر اقتصاد ششمین نشست از یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با موضوع «سیاستهای حمایتی تولیدمحور در تامین غذای اساسی»، دوشنبه ۳ دی‌ماه ۱۴۰۳ از ساعت ۱۴ الی ۱۷ و با میزبانی «موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی» برگزار شد. این نشست، ششمین نشست تخصصی از یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در بازه آبان تا اسفندماه سال جاری با موضوع «امنیت غذایی؛ کشاورزی بهره‌ور و تجارت تحریم‌ناپذیر» در حال برگزاری است. یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی فرآیندی چندماهه است که با افتتاحیه شروع شده، سپس با چندین نشست تخصصی ادامه می‌یابد و در نهایت با برگزاری اختتامیه در تاریخ ۲۹ بهمن ماه و همزمان با سالروز ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی به کار خود پایان میدهد. همچنین در جریان این همایش، به جای مقاله «طرح سیاستی» دریافت، بررسی و داوری می‌شود تا مورد استفاده تصمیم‌گیران و دستگاهها قرار گیرد.
در این نشست پیرامون وضعیت کنونی اتخاذ سیاستهای حمایتی غذا و کشاورزی (یارانه نهاده‌ها، خرید تضمینی، ارز ترجیحی و …) بحث شد و کارشناسان و مسئولان میزان حصول اهداف مدنظر و تأثیر آن‌ها بر الگوی تولید و مصرف ارزیابی کردند. همچنین رویکردهای متعارض در حوزه سیاستهای حمایتی و تجربیات موجود بررسی شد و برخی سیاستهای حمایتی به‌طوری‌که تقویت کننده تولیدات داخلی متناسب با شرایط اقلیمی باشد، پیشنهاد شد.
کشورها از بخش کشاورزی خود حمایت جدی می‌کنند
میرهادی رهگشای کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی در این نشست در مورد ماهیت سیاستهای حمایتی گفت: واقعیت‌های دنیا نشان می دهد حمایت از بخش کشاورزی لازم است. مشاهده کنیم در کشورهای دنیا با اینکه بحث تجارت آزاد و… وجود دارد اما هیچ کشوری درب بخش کشاورزی خود را به روی دنیا باز نکرده است و در معرض جهانی شدن و واردات قرار نمی‌دهد. کشورهای عضو سازمان جهانی تجارت از بخش کشاورزی خود حمایت جدی می‌کنند چرا که یکی از موضوعات اساسی برای این کشورها، جلوگیری از آسیب پذیری بخش کشاورزی است.
وی در مورد وضع موجود حمایت از بخش کشاورزی در کشور گفت: در کشور با توجه به شیوه تخصیص بودجه و سیاست‌گذاری‌ها از دنیا عقب هستیم.
حمایت در شرایط خاص تورمی و شو‌ک‌های ارزی باید مدت‌دار و با کمترین اثر تخریبی باشد
رهگشای به هدف حمایت‌ها پرداخت و گفت: یارانه، حمایت از امنیت غذایی کشور است و باید با این دید به آن نگاه کرد. در بحث حمایت دو مسئله وجود دارد: حمایت از تولید یا مصرف و حمایت بصورت هزینه ارزی یا ریالی. در عمل می بینیم اکثر یارانه‌ها از محل یارانه‌های واردات است که ارزی است. عمده سیاستهای حمایت از کشاورزان، ارز ترجیحی و یارانه زنجیره نان بوده است که عمده بودجه شامل این نوع حمایت می‌شود.
وی افزود: حمایت قطعی و ضروری است و در شرایط خاص تورمی و شو‌ک‌های ارزی باید مدت‌دار و با کمترین اثر تخریبی بر تولید باشد و زمبانبندی آغاز تا پایان آن نیز کوتاه باشد. بنابراین اصل قضیه حمایت را نمی‌توان منکر شد.
۲ مسئله اثرگذار بر کارآمدی حمایت‌های کشاورزی
کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی در بحث ناکارآمدی حمایت های کشاورزی به دو مسئله «اثر منفی بر تولید» و مشکلات آن و همچنین «اتلاف منابع» اشاره کرد و افزود: در بحث اعطای ارز ترجیحی، باید تخصیص ارز به هنگام صورت گیرد تا وارد کننده مجبور نشود در صورت عدم دریافت ارز به بازار غیررسمی مراجعه کند. قیمت‌گذاری کالاهای اساسی در بخش‌های مختلف باید نیاز سنجی شود و خرید خارجی نیز در فصل‌های مناسب و با قیمت درست انجام شود.
وی در خصوص انحصار واردکنندگان گفت: در صورت عدم عرضه ارز به هنگام، تنها واردکنندگانی موفق به واردات می‌شوند که بزرگ هستند و به این ترتیب انحصار ایجاد می شود.
این کارشناس اقتصادی به وضعیت زنجیره روغن پرداخت و گفت: امسال ۴ میلیارد دلار ارز ترجیحی به زنجیره روغن اختصاص پیدا کرد که هم روغن خام و هم کنجاله استحصال شده نیز وارد شد. این در حالی است که کارخانه‌های این زنجیره (کنجاله و روغن) با ظرفیت ۴۰ درصدی فعالیت می‌کنند. اگر تولید مشکل دارد باید آن را برطرف کرد و نباید ارز ارزان را به واردات محصول نهایی زنجیره اختصاص یابد.
چالش‌های حمایت از بخش کشاورزی
میرهادی رهگشای در بیان چالش های حمایت از کشاورزی گفت: حمایت ضروری است و مجموعا منابع زیادی صرف آن می‌شود؛ ولی تخصیص به درستی به تولید در بخش کشاورزی صورت نمی‌گیرد و حمایت‌ها به سمت کالاهای وارداتی می‌رود.
وی افزود: بخشی از مشکلات به اقتصاد کلان برمی‌گردد. زمانی که کسری بودجه وجود دارد، دولت باید با توجه به نیازهای اقتصاد، بودجه را تنظیم کند. همچنین حمایت باید هدفمند باشد اما اکنون بخشی از حمایت خارج از بخش کشاورزی صورت می‌گیرد. در دولت قبل، وزارت اقتصاد به دنبال اجرای سیستم تولید و تامین مالی اعتباری بود اما در عمل تاثیری مشاهده نکردیم. اگر حمایت درستی از زنجیره سازی تولید صورت بگیرد، بخشی از متقاضیان بانکی حذف می‌شوند و مشکلات نظام بانکی برای تسهیلات دهی به تولید کاهش می‌یابد.
رهگشای ادامه داد: برای حفاظت از امنیت غذایی باید با تحریم‌ها در حوزه کالاهای اساسی وارداتی نیز مقابله کنیم. ساختار مبادله رسمی باید با کشورهای متقاضی همکاری شکل بگیرد و این باعث افزایش بهره‌وری و شفافیت می‌شود. تجربه خرداد ۱۴۰۱ و حذف ارز ترجیحی نشان داد که حذف سریع ارز می‌تواند آسیب‌هایی داشته باشد. بنابراین باید از شوک قیمتی در این بخش جلوگیری شود.
واردات کالای اساسی با ارز ترجیحی باید مشروط به خرید از داخل شود
کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی گفت: برای تامین نهاده های کشاورزی بخصوص خوراک دام به تامین ارز یارانه ای برای واردات در کوتاه مدت نیاز داریم و نمی‌توانیم در بازه چند ساله تغییر خاصی ایجاد کنیم و شاید در بلندمدت بتوان تغییراتی ایجاد کرد.
وی افزود: برنامه برای سیاست ارز ترجیحی باید با محوریت تولید باشد. همچنین باید واردات را به شرط خرید از نهاده‌های داخلی قرار دهیم و بقیه را از طریق واردات تامین کنیم. برای شکستن انحصار واردات نیز باید هزینه‌ها کاهش، مبادی واردات متنوع، شیوه پیش خرید و خریدن بدون واسطه برقرار باشد تا در حجم ارز ترجیحی صرفه جویی صورت بگیرد و میزان تخصیص ارز کاهش یابد.
انتهای پیام/ کشاورزی
