به گزارش مسیر اقتصاد ششمین نشست از یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی با موضوع «سیاستهای حمایتی تولیدمحور در تامین غذای اساسی»، دوشنبه ۳ دی‌ماه ۱۴۰۳ از ساعت ۱۴ الی ۱۷ و با میزبانی «موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی» برگزار شد. این نشست، ششمین نشست تخصصی از یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در بازه آبان تا اسفندماه سال جاری با موضوع «امنیت غذایی؛ کشاورزی بهره‌ور و تجارت تحریم‌ناپذیر» در حال برگزاری است. یازدهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی فرآیندی چندماهه است که با افتتاحیه شروع شده، سپس با چندین نشست تخصصی ادامه مییابد و در نهایت با برگزاری اختتامیه در تاریخ ۲۹ بهمن ماه و همزمان با سالروز ابلاغ سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی به کار خود پایان می‌دهد. همچنین در جریان این همایش، به جای مقاله «طرح سیاستی» دریافت، بررسی و داوری می‌شود تا مورد استفاده تصمیم‌گیران و دستگاهها قرار گیرد.
در این نشست پیرامون وضعیت کنونی اتخاذ سیاستهای حمایتی غذا و کشاورزی (یارانه نهاده‌ها، خرید تضمینی، ارز ترجیحی و …) بحث شد و کارشناسان و مسئولان میزان حصول اهداف مدنظر و تأثیر آن‌ها بر الگوی تولید و مصرف ارزیابی کردند. همچنین رویکردهای متعارض در حوزه سیاستهای حمایتی و تجربیات موجود بررسی شد و برخی سیاستهای حمایتی به‌طوری‌که تقویت کننده تولیدات داخلی متناسب با شرایط اقلیمی باشد، پیشنهاد شد.
سیاست حمایتی کشاورزی نباید سرکوب کننده تولید باشد
فرخ مسجدی رئیس سابق امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه در این نشست گفت: یکی از مشکلات اصلی در سیاستهای حمایتی، یکپارچه سازی و یکجا نگری در اهداف است. این باعث شده در سیاستگذاری و اجرای حمایت دچار سر در گمی بشویم. شکی نیست بخش کشاورزی باید مورد حمایت قرار بگیرد اما بحث بر سر این است که هدف از این حمایت چیست و ابزار مناسب برای این حمایت کدام است؟
وی افزود: هر هدفی ابزار مناسب خودش را می طلبد. متولی مبارزه با فقر و تورم بخش کشاورزی نیست. حتی در محاسبه حمایت یک روش و تعریف واحد نداریم که متولی مشخص هر ساله اعلام و ارزیابی کند که چه چیزهایی را به عنوان حمایت از کشاورزی حساب کنیم. مثلا سیاستهای قیمتی ممکن است به جهت حمایت از تولید باشد اما در طرف مقابل می ببینیم قیمت‌گذاری گاهی مانع تولید شده است؛ مثلا قیمت گندم حمایت است اما خیلی محصولات دیگر را سرکوب قیمتی کردیم و در فرایند هم اطلاعی نداریم که حمایت مثبت کردیم یا سیاست قیمت اثر منفی در تولید داشته است؟
باید حمایت از بخش غذا از حمایت کشاورزی تفکیک شود
مسجدی ادامه داد: نوع دیگر حمایت از نهاده تولید است که برای تامین نهاده معلوم نیست چقدر رانت ایجاد کردیم و به جای حمایت از یک محصول راهبردی از دهها محصول دیگر پایین دست نهاده هم حمایت کردیم. یا از توزیع کود و سموم حمایت کردیم و مشاهده می‌کنیم مانده سموم محصولات سلامت جامعه را به خطر انداخته است. یا موانع تجاری را به عنوان حمایت از تولید محسوب می‌کنیم اما در طرف مقابل موانع واردات مشاهده می‌کنیم موانعی برای صادرات وضع کردیم و کلا محاسبات تولیدکننده را به هم زدیم.
وی افزود: به طور کلی باید حمایت از بخش غذا را از حمایت کشاورزی جدا کنیم. از بین چهار رکن امنیت غذایی یعنی «فراهمی، دسترسی، سلامت و پایداری» بخش کشاورزی صرفا یک رکن «فراهمی غذا» را تامین می‌کند. بنابراین اهمیت فراوانی دارد که بدانیم حمایت از بخش کشاورزی صرفا به معنای حمایت از تولید است و نباید حمایت از اشتغال یا حمایت از امنیت غذایی یا صادرات را به پای حمایت از کشاورزی بنویسیم.
«ساماندهی نظام توزیع» راه موثر حمایت و تقویت تولید کشاورزی
رئیس سابق امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه با اشاره به اینکه کشور پول زیادی را برای حمایت از امنیت غذایی اختصاص می‌دهد اما این منابع به تولیدکننده نمی‌رسد، گفت: وقتی مشاهده می‌شود قیمت تولیدکننده سر خرمن در مقایسه با قیمت مصرف کننده بسیار نازل است، در نتیجه معضل اصلی در حوزه نظام توزیع است و اگر دولت میخواهد کمکی داشته باشد باید نظام توزیع را ساماندهی کند که اثر آن بر تقویت تولید به مراتب بالاتر از اعطای یارانه مستقیم یا توزیع نهاده‌های یارانه‌ای است.
وی افزود: بنابراین مشکل اصلی بخش کشاورزی در حوزه تولید نیست. هدف دولت از حمایت این است که میخواهیم تولید تقویت بشود نه اینکه بخواهیم صرفا توزیع کننده منابع و رانتهای یارانه‌ای باشیم.
دولت از از دخالت در توزیع و قیمت محصولات کشاورزی اجتناب کند
مسجدی ادامه داد: چرا دولت و وزارت جهاد کشاورزی میخواهد نهاده‌ها و بذر و کود را هم خودش تولید کند و هم خودش توزیع کند؟ اگر وزارت جهاد بر روی آموزش و ترویج و تحقیقات و تنظیم روابط بازار متمرکز شود و از دخالت در توزیع و قیمت اجتناب کند، سرمایه به بخش خصوصی می آید و تولید تقویت می‌شود.
وی افزود: علت آنکه سهم بخش کشاورزی از سرمایه گذاری ۵ درصد است این است که علاوه بر ریسک ذاتی این حوزه، دخالت دولت نیز در این بخش بیشتر از سایر بخشهای اقتصادی است و باعث فرار سرمایه فعالان اقتصادی شده است.
هرگونه سیاست حمایتی برای اجرای مناسب باید پایش شود
رئیس سابق امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه ضمن تاکید بر اینکه علیرغم سیاست حمایتی خرید تضمینی اما این حمایت موثر نبوده گفت: هیچ‌گاه قیمت خرید تضمینی به موقع اعلام نمی‌شود و عملا اثرگذاری این حمایت از بین می رود. اینکه مشاهده می‌کنیم اختلال در اجرای قانون قیمت تضمینی وجود دارد به دلیل ایرادی است که متن قانون دارد و در شورای قیمت که قرار است یک تصمیم دولتی اتخاذ شود، اکثریت با اعضای بخش خصوصی است و به طور طبیعی این جلسه همواره به دلیل تعارض منافع با دعوا مواجه می شود. بنابراین لازم است در هرگونه سیاست حمایتی همواره پایش مستمر برای اجرای مناسب آن وجود داشته باشد.
انتهای پیام/ کشاورزی
