مسیراقتصاد/ در زنجیره تولید گوشت مرغ، حلقه‌های مختلفی از جمله مزارع اجداد، مادر، گوشتی، کارخانجات خوراک، کشتارگاه‌ها و… وجود دارد؛ هرکدام از این حلقات می‌توانند با دیگر حلقه‌ها به شکل خاصی ارتباط برقرار کنند. چگونگی ارتباط و تعامل میان این حلقات نشان دهنده ساختار صنعت مرغداری است.
تقسیم‌بندی ساختار صنعت به مستقل و یکپارچه
در حال حاضر ساختار صنعت مرغداری ایران را می‌توان به دو ساختار مستقل و زنجیره یکپارچه تقسیم کرد. برای اینکه مرز بین این دو ساختار دقیقا مشخص شود، از تعریف ارائه شده در دستورالعمل انجمن ملی تولیدکنندگان زنجیرهای گوشت مرغ استفاده شده است. طبق این دستورالعمل حداقل شرایط برای زنجیرهای شدن یک شرکت موارد زیر است:
- داشتن واحدهای مرغ مادر با حداقل ظرفیت ۹۰،۰۰۰ قطعه مولد
- داشتن واحدهای مرغ گوشتی با حداقل ظرفیت ۱،۰۰۰،۰۰۰ قطعه جوجه ریزی گوشتی در سال
- داشتن کشتارگاه صنعتی طیور با حداقل ظرفیت ۲،۰۰۰ قطعه در ساعت
- داشتن کارخانه خوراک با ظرفیت ۲۴،۰۰۰ تن در سال
طبق این دستورالعمل از ۴ حلقه اجباری فوق هر زنجیره باید حداقل ۲ حلقه مالکیتی با حداقل سهام ۵۱ درصد و ۲ حلقه دیگر می‌توانند به صورت قراردادی یا استیجاری باشند تا به عنوان شرکت زنجیرهای شناخته شوند و در ساختار زنجیره یکپارچه قرار بگیرند. در مقابل هر شرکت و واحد مرغداری که شرایط مذکور را نداشته باشد به عنوان واحد مستقل شناسایی شده و در ساختار مستقل قرار می‌گیرد.
با توجه به این تعریف در حال حاضر بیش از ۶۰ شرکت زنجیرهای در کشور ثبت شده‌اند و ۳۰ درصد از تولید گوشت مرغ کشور توسط این شرکت‌های زنجیرهای صورت می‌گیرد.
افزایش پیش بینی پذیری و بهرهوری در تولید مرغ با اتصال حلقه‌ها
میزان ارتباط حلقات در ساختار زنجیرهای یکپارچه کامل و به هم پیوسته است و تعامل حلقات بدون واسطه انجام می‌شود. در این ساختار سه جریان اطلاعاتی، مالی و فیزیکی در شفاف‌ترین حالت و بالاترین بهرهوری صورت می‌گیرد و پیش‌بینی پذیری تولید در حلقات مختلف و در نتیجه ظرفیت تنظیم بازار محصول نهایی را به شدت افزایش می‌دهد.
در ساختار مستقل، حلقات تولید به صورت منفک از یکدیگر عمل کرده و برنامه‌ریزی مشترکی بین آنها موجود نیست و تنها ارتباط میان عناصر از طریق بازار و واسطه‌ها انجام می‌شود، به طوری که اطلاعات شفافی از وضعیت تولید و احتیاجات حلقات بین یکدیگر تبادل نمی‌شود و بهرهوری نسبت به ساختار زنجیرهای یکپارچه کمتر است.
به گفته غلامعلی فارغی عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان زنجیرهای گوشت مرغ، تغییر در ساختار صنعت و تولید به صورت یکپارچه منافع زیادی برای کشور دارد و در صورت یکپارچه‌‌‌سازی تولید در صنعت طیور کشور، حداقل یک میلیارد دلار کاهش در واردات مواد اولیه به دلیل بهبود عملکرد و افزایش بهرهوری خواهیم داشت.[۱]
زنجیره‌های یکپارچه جلوی نوسانات عرضه جوجه یکروزه را می‌گیرند
بررسی روند ماهانه جوجه‌ریزی در مزارع مرغ مادر گوشتی ایران نشان می‌دهد به صورت مداوم تولید و عرضه مرغ‌های مادر دچار نوسان می‌شود که این نوسانات بر مقدار تولید جوجه یکروزه نیز اثر گذار است. این موضوع، تعادل عرضه و تقاضا در بازار گوشت مرغ را از بین می‌برد و پیامدهای ناگواری مثل معدوم‌سازی جوجه‌های یک روزه برای تنظیم عرضه و افزایش قیمت جوجه یکروزه را در پی دارد.
به عنوان مثال همانطور که در نمودار زیر قابل مشاهده است، در ماه‌های فروردین و خرداد سال ۱۴۰۲ جوجه‌ریزی مزارع مرغ مادر گوشتی نسبت به ماه‌های مشابه سال ۱۴۰۳ بسیار کمتر بوده است؛ همچنین در طی ۱۸ ماه گذشته نوسانات شدیدی در جوجه‌ریزی مرغ مادری دیده می‌شود.
مزارع مرغ مادر و کارخانه‌های جوجه‌کشی اگر با مراحل پسینی خود هماهنگ باشند، برنامه‌ریزی برای مقدار جوجه‌ریزی بهبود خواهد یافت و این شرایط در صورتی که ساختار صنعت از حالت مستقل خارج شود و زنجیره‌های یکپارچه با مدیریت واحد شکل بگیرند امکان‌پذیر خواهد بود.
امکان توسعه سویه داخلی مرغ گوشتی با استفاده از ظرفیت زنجیره‌ها
شکل‌گیری زنجیره‌های یکپارچه علاوه‌بر بهبود بهرهوری و ارتقای کیفیت برنامه‌ریزی، مزایای دیگری به ویژه برای حاکمیت دارد. به عنوان نمونه، یکی از چالش‌های فعلی کشور، مسئله وابستگی در تامین جوجه یک روزه از طریق لاین‌های وارداتی و عدم توسعه لاین تجاری داخلی است؛ در همین راستا تجربه ۵ سال اخیر نشان می‌دهد توسعه ژنتیکی لاین داخلی با واحدهای مستقل، کوچک و پراکنده به دلیل نداشتن ارتباط میان حلقات مختلف امکان پذیر نشده است.
در این خصوص علیرضا عباسی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: وزارت جهاد کشاورزی برای احیای این سویه می‌تواند با استفاده از ظرفیت شرکت‌های زنجیرهای تولیدکننده گوشت مرغ با تشکیل یک زنجیره کامل از لاین تا جوجه گوشتی، متولی تجاری مرغ لاین آرین را نیز مشخص نماید.[۲]
به طور کلی ساختارهای یکپارچه، ظرفیت حکمرانی کشور در موضوعات خاص همانند مرغ لاین، جایگزینی خوراک، حمایت‌های دولتی از صنعت، گسترش بازار خارجی و… را افزایش می‌دهند و از این حیث بسیار حائز اهمیت است، بنابراین انتظار می‌رود دولت اقدامات موثری برای توسعه زنجیره‌های یکپارچه انجام دهد، در این خصوص استفاده از تجارب شرکت‌های پیشرو همچون تایسون فودز که لاین کاب را در اتصال به یک زنجیره یکپارچه تولید گسترش داده است می‌تواند مفید باشد.[۳]
منبع:
[۲] مسیراقتصاد، شناسه: ۱۵۳۵۰۸
[۳]مسیراقتصاد، شناسه: ۱۹۲۵۰۳
انتهای پیام/ کشاورزی
