مسیر اقتصاد/ جهت محاسبه صرفه‌جویی‌های ناشی از بهره‌برداری قطارهای روزانه برون‌شهری فعال در راه‌آهن ایران، باید مجموع هزینه-فایده‌های این قطارها را با هزینه-فایده‌های سایر روش‌های حمل و نقلی مسافری روزانه برون‌شهری مقایسه کرد.
هزینه‌های روش‌های مختلف حمل و نقل شامل موارد زیر است:
- هزینه‌های زیرساخت مانند هزینه تملک اراضی برای احداث راه، راه‌آهن، ایستگاه‌ها و تعمیر و نگهداری
- هزینه‌های تامین ناوگان و استهلاک آن
- هزینه‌های بهره‌برداری مانند تعمیر و نگهداری ناوگان، قطعات یدکی، تامین نیروی انسانی و …
- هزینه‌های تاثیرگذار بر محیط زیست و زندگی.
فواید ناشی از روش‌های مختلف حمل و نقلی را میتوان وابسته به کاهش هزینه‌های ناشی از استفاده از آن رو‌ش‌ها دانست. به طور مثال مهمترین فایده استفاده از سیستم‌های ریلی را میتوان کاهش مصرف سوخت، کاهش آلاینده‌ها، افزایش ایمنی و غیره عنوان کرد.
سهم ۲۳ درصدی جذب مسافران قطارهای روزانه برون‌شهری از سرنشینان خودروی شخصی
هزینه‌های مستقیم مصرف سوخت در واقع بهای سوخت مصرفی انواع وسایل حمل و نقلی است که در این گزارش بر مبنای قیمت فوب خلیج فارس است. مدهای مختلف حمل و نقل از بنزین، گازوئیل، گاز و برق استفاده می‌کنند. در محاسبات زیر از سیستم‌های گازسوز و برقی صرف‌نظر شده است.
مصرف سوخت بنزین و گازوییل توسط انواع وسایل سفر به شرح جدول زیر است. در این جدول فرض شده است که تعداد صندلی اشغالی وسایل عمومی انبوه‌بر با احتساب رفت و برگشت آنها معادل ۵۰ درصد و میانگین سرنشین وسایل شخصی و تاکسی نیز به ترتیب ۱.۵ و ۲ نفر است. بر اساس عملکرد ناوگان روزانه برون‌شهری کشور، ضریب اشغال ریل‌باس معادل ۵۰ درصد در نظر گرفته شده است.
بر اساس جدول قبل میتوان به این نتیجه رسید که با توسعه قطار روزانه برون‌شهری انتظار می‌رود بخشی از مسافران سایر وسایل نقلیه جذب این سیستم شوند. اینکه چه تعداد مسافر و از کدام وسیله جذب این سیستم شوند، نیاز است بر اساس تحقیقات میدانی وسیعی مشخص گردد.
سهم انواع وسایل نقلیه سفر در کریدورهای روزانه برون‌شهری مختلف بسیار متفاوت است. اما بر اساس پژوهش‌ها به عنوان یک میانگین میتوان سهم وسایل مختلف در سفرهای روزانه برون‌شهری قبل و بعد از حضور قطار حومه‌ای را بر اساس جدول زیر در نظر گرفت:
به این ترتیب ترکیب مسافران جذب شده به قطارهای روزانه برون‌شهری از مسافران سواری شخصی و اتوبوس و تاکسی به ترتیب ۲۳، ۶۲ و ۱۵ درصد است.
کاهش هزینه مصرف سوخت مهمترین اثر توسعه قطارهای روزانه برون‌شهری
برای محاسبه میزان صرفه‌جویی حاصل از توسعه قطارهای روزانه برون‌شهری لازم است میزان مصرف سوخت به ازای هر مسافر-کیلومتر ترکیب وسایل سفر جاده‌ای با مصرف سوخت این قطارها مقایسه شود. در جدول زیر در مقیاس ۱۰۰ نفر مقایسه صورت گرفته است:
به این ترتیب اگرچه صد مسافر-کیلومتر سفر حومه‌ای جاده‌ای در مجموع ۵.۷۴ لیتر سوخت مصرف می‌کنند اما بدلیل اینکه ۱۰۰ مسافری که جذب سیستم ریلی میشوند، اغلب از سایر سیستم‌های همگانی جذب میشوند، بنابراین تنها ۳.۸۵۵ لیتر سوخت مصرف می‌کنند. به این ترتیب صرفه‌جویی برای جذب مسافران جاده‌ای به سیستم ریلی برابر با ۶۰ درصد و معادل ۲.۳۱۵ لیتر است که برای هر مسافر-کیلومتر معادل ۲۳.۱۵ سی‌سی میشود.
با مصرف ۲۳.۱۵ سی‌سی بنزین در ایران در سالهای ۱۳۹۳ الی ۱۴۰۲ و احتساب قیمت هر لیتر بنزین در این سال‌ها، تنها مبلغ ۲۳۱ ریال در سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷ و مبلغ ۳۴۷ ریال در سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲ از مشتری دریافت میشود، در حالی که بهای آن بر اساس جدول زیر در فوب خلیج فارس متغیر بوده است. در این جدول برای سال ۱۳۹۸ میانگین بهای بنزین ۱۵۰۰۰ ریال منظور شده است و بهای بنزین به دلیل جهش قیمت‌ها در سال ۱۳۹۸ به طور میانگین منظور شده است.
بر اساس جدول بالا روند جذب مسافران از سایر روش‌های حمل و نقلی به قطارهای روزانه برون‌شهری باعث صرفه‌جویی ۶۱۳۱ ریالی به ازای هر مسافر-کیلومتر در سال ۱۴۰۲ میشود. بنابراین اگر برنامه‌ریزی و اقدامات سیاستگذار منجر به مطلوبیت معیارهای سیستم‌های ریلی شهرهای حومه‌ای از جمله سرعت، راحتی، دسترسی مطلوب، هزینه و غیره گردد، میتوان به این نتیجه رسید که مسافران زیادی از سایر روش‌های حمل نقلی به خصوص سرنشینان خودروی شخصی به سیستم ریلی جذب شوند.
منبع:
مقاله «برآورد صرفه‌جویی‌های اقتصادی حاصل از بهره‌برداری قطارهای حومه‌ای و منطقه‌ای راه‌آهن» سایت قطارهای حومه‌ای جمهوری اسلامی ایران
انتهای پیام/ حمل و نقل
حل مشکل آلودگی، خشکسالی و تورم و ناترازی سوخت و انرژی و پایین بودن حقوقها
متاسفانه شرایط اقتصادی برای مردم دشوار شده و این موضوع امنیت مردم و حاکمیت را تهدید می¬کند.
از طرفی اگر قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی بالا رود ، مردم متحمل فشار اقتصادی میشوند، اما از سوی دیگر، اگر قیمت گذاری به همین روش کنونی بماند، آسیب و زیان آن برای مردم و کشور بسیار بیشتر است (به دلایل زیر). راه حل:
این منابع متعلق به همه مردم است، پیشنهاد میکنم برای اینکه مردم در صرفه جویی منابع مشارکت بیشتری کنند: ۱- دولت صرفه جویی را از بودجه خود و نهادهای حاکمیتی شروع کند. ۲- بخشی از درآمد صادراتی آنها با مشارکت بخش خصوصی با قیمت جهانی، مستقیما به مردم برسد و بخشی دیگر بصورت شفاف در بودجه دولتی، صرف رفاه و پیشرفت کشور گردد.
به همین خاطر با سهمیه بندی (ارائه سهمیه به هر کد ملی ) و اصلاح تدریجی و پلکانی شدن قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی در بازار بهینه‌سازی و خرید و فروش سهمیه توسط مردم موافقم. اگر درست و حساب شده اجرا شود، این نتایج را در پی دارد: ۱- حل مشکل مصرف بالا و غیر بهینه و ناترازی سوخت ۲- کاهش کسری بودجه دولت که منشا اصلی تورم است ۳- به کاهش ترافیک خیابانها و آلودگی شدید هوا و در نتیجه، بحران عظیم خشکسالی (افزایش بارندگی پس از هر دوره کاهش رفت و آمد و مصرف سوخت ، مثلا سال ۹۸ و ۹۹ و عید نوروز سالهای گذشته استان تهران یکی از نشانه های این موضوع است) و مرگ و میر فراوان ناشی از آن منجر میشود ۴-اصلاح قیمت باعث بهینه سازی مصرف انرژی و جایگزینی خودروهای فرسوده و سرمایه گزاری و اشتغال بیشتر و افزایش سطح دستمزدها می گردد ۵- به عدالت اجتماعی بیشتر می¬انجامد
در صورتی که فقط سهمیه دریافت شده از دولت قابل فروش باشد، میتوان از دلالی هم جلوگیری کرد.
در زمینه دیگر حاملهای انرژی و کالاها هم سهمیه قابل مبادله به مردم داده شود . اینکار همچنین باعث اصلاح الگوی مصرف میگردد و مردم نتیجه برنامه ریزی و صرفه جویی را بطور مستقیم دریافت کنند.
باید همه به دولت کمک کنیم شرایط و علت این کار را برای مردم توضیح دهد، و این اصلاحات را با کمک کارشناسان با تجربه و یک برنامه جامع به سرانجام برساند، پیش از آنکه دیرتر شود و از روی انفعال و اجبار بخواهد کاری انجام دهد. اگر در این اصلاحات تاخیر کنیم، در اثر به هدر روی منابع و قاچاق، شرکتها، تامین کنندگان و منابع کشور ورشکسته شده و دچار قحطی خواهیم شد.
البته در کنار اصلاح و بروز بودن قیمت انرژی و سوخت، بهتر است سیاستهای تکمیلی دیگری مانند کوپن یا کارت مواد غذایی و سهمیه حمل و نقل عمومی و حذف قیمت گذاری دستوری انجام گیرد.
کیفیت خودروها چقدر تاثیر دارد
کیفیت خودروهای داخلی در کشور ما پایینتر است و بیشتر افراد آنرا علت اصلی مصرف بالای بنزین میدانند.
- اما این پرسشها مطرح است که علت ناترازی گاز و برق چیست؟ آن هم مقصر خودروسازان است؟
- آیا خودروهای خارجی موجود در ایران ( مثلا مزدا ، هیوندا و خودروهای چینی) هم مصرف پایینی دارند؟
بهترین ماشیهای دنیا هم توی خیابونهای پر ترافیک و حرج و مرج ایران ( با این فرهنگ رانندگی) مصرفشون بالا هست و حدود ۲ برابر میزان اعلامی کارخونه هست
درسته که ماشیای داخلی بی کیفیت هستن ولی علت اصلی مصرف بالای سوخت و آلودگی شدید هوا و در نتیجه خشکسالی و مرگ و میر ناشی از آلودگی همین ترافیک شدیده و مصرف غیر بهینه سوخت و انرژیه ( بنزین، گاز و برق و...)
اما مصرف بنزین خودرو پراید و تیبا در ترافیک سنگین حدود ۱۰ لیتر است
مصرف خودرو هیوندای I20 و رنو کپچر بعنوان خودروهای کم مصرف خارجی در همین شرایط ترافیک شدید خیابانها ( و نه خیابانهای پاریس و کیفیت بنزین آنجا) نیزحدود ۱۰ میباشد، اگر چه خودروهای سمند و پژو بیشتر است. پس علت چیز دیگری است
علت اصلی مصرف بالا ، ترافیک سنگین خیابانها و علت ترافیک.....
حتی اگر همه خودروهای مملکت هم برقی بودن باز هم این مشکلات حل نمیشدن، چونکه برخلاف تصور خیلیا برق لازم برای شارژ خودرو خیلی خیلی بالاتر از تصور عامه هست و این میزان برق برای این همه استفاده غیر بهینه از خودرو اونقدر زیاد هست که خیلی بیشتر از الان کمبود برق و همینطور آلودگی ناشی از سوخت نیروگاهها خواهیم داشت.
همه این مشکلات بخاطر اینه که با سیاست گذاری غلط اقتصادی و انرژی و و قیمت دستوری انرژی ، مردم انگیزه ای برای مصرف بهینه ندارن ، یعنی نفع اقتصادی براشون نداره، برعکس،صاحبان خودرو انگیزه بالا برای مصرف بیشتر دارند
علت اصلی ترافیک، مصرف بالای انرژی و سوخت و در نتیجه آلودگی هوا و خشکسالی، قیمت دستوری آن است که باعث شده هیچکس انگیزه ای اقتصادی برای صرفه جویی و مصرف بهینه نداشته باشد، راه حل آن: پرداخت سهمیه قابل مبادله انرژی و سوخت بر اساس کد ملی بسیار به سود همه مردم و دولت است و بسیاری از معضلات اقتصادی و زیست محیطی کشور را حل میکند