مسیر اقتصاد/ منطقه شهری تهران-کرج یکی از مناطق پرجمعیت کشور به شمار می‌آید که شامل ۶۱ شهر است و در حوالی کلان‌شهر تهران واقع شده است؛ علاوه بر مسائل مطرح در شهر تهران که بخشی از آن به علت تاثیر تقاضای ساکنین منطقه شهری است، مراجعه به شهر تهران یا سایر شهرهای بزرگ منطقه و بازگشت از آن‌ها در ساعات پایانی روز از جمله مسائلی است که تنها در برنامه‌ریزی منطقه‌ای قابلیت بررسی صحیح را دارد.
توسعه متعادل منطقه با حمل و نقل ریلی منطقه‌ای
از اهداف اصلی طراحی شبکه حمل و نقل ریلی منطقه‌ای، توسعه متعادل منطقه در راستای محرومیت‌زدایی از مناطق شهری و ساکنین شهرهای منطقه شهری و کاهش زمان سفر است. وضعیت سیستم حمل و نقل همگانی در تأمین دسترسی‌های ساکنین منطقه شهری چندان مطلوب نیست.
تنها سیستم انبوه‌بر با سرفاصله زمانی حرکتی منظم روزانه مربوط به خط شماره ۵ مترو است که کرج را به شهر تهران متصل می‌کند. در کنار این خط، خطوط راهآهن حومه‌ای نیز به صورت محدود در بازه‌های زمانی از پیش تعیین شده اقدام به جابجایی مسافران بین شهرهای پرند، هشتگرد، پیشوا و تهران می‌کنند. سایر شهرهای منطقه عمدتاً با سیستم خطوط اتوبوسرانی معمولی و تاکسیرانی به شهرهای کرج و تهران متصل می‌شوند.
حمل و نقل ریلی آونگی پاسخی بر تقاضای جابجایی حومه‌ای موجود
در حال حاضر پنج خط روزانه برون‌شهری در منطقه شهری تهران-کرج توسط شرکت ملی راه آهن در دست بهره برداری است. از ۵ خط پیشنهادی، ۳ خط حومه‌ای و ۲ خط منطقه‌ای هستند که در مجموع ۴۷۸ کیلومتر طول دارند و در وضعیت کنونی ماهانه حدود ۱۲۳ هزار مسافر را جابجا می‌کنند.
طبق مطالعات طرح جامع سایت ایستگاه راه آهن تهران در وضعیت موجود مشکلاتی در زمینه بهره‌برداری ایستگاه راه آهن تهران وجود دارد. برای مثال کمبود خطوط کافی در واگن‌خانه موجب کاهش ظرفیت قبول و اعزام ایستگاه تهران و تاخیر در خروج سالن‌های قطارها از خطوط قبول و اعزام به خطوط واگن‌خانه می‌شود. محدود بودن تعداد خطوط قبول و اعزام و طولانی بودن زمان توقف قطارها باعث اختلال و تاخیرات احتمالی قبول یا اعزام قطارها شده است.[۱]
مشکلات موجود با اضافه شدن خطوط در آینده نیز تشدید خواهند شد. با توجه به مسائل موجود به نظر می‌رسد یک شبکه حمل و نقل ریلی منطقه‌ای به صورت پاندولی و آونگی بتواند در افق کوتاه مدت و با استفاده از زیرساخت‌های موجود، بخشی از تقاضای جابجایی حومه‌ای را مرتفع سازد.
راهکار مشکلات شبکه حمل و نقل منطقه شهری در افق بلند مدت چیست؟
با توجه به عملکرد شبکه جاده‌ای در وضع موجود و افق‌های آتی، گسترش شبکه جاده‌ای در بلندمدت نمی‌تواند به تنهایی مسائل و مشکلات شبکه حمل و نقل منطقه شهری را برطرف کند. بنابراین باید از انواع دیگر سیستم‌های حمل و نقل بهره گرفت. از این رو، برای افق بلندمدت پیشنهاد گسترش و تکمیل شبکه ریلی حومه‌ای ارائه می‌شود. هرچند که سیستم های حمل و نقل ریلی انبوه‌بر برای جابجایی تعداد زیاد مسافر در مسافت‌های طولانی مناسب هستند، اما هزینه بالای احداث و تجهیز آن‌ها مانع بزرگی بر سر این مسیر است.
پی‌نوشت و منابع:
[۱] مطالعات طرح جامع سايت ايستگاه راهآهن تهران، گزارش مطالعات شناخت ترافیک ريلی، شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ايران، .۱۳۹۲
گزارش « مطالعات طرح ساماندهی منطقه شهری تهران-کرج»، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
انتهای پیام/ حمل و نقل
