میثم فتحی محب کارشناس انرژی، ضمن اشاره به عدم ثبات در صادرات محصولات پتروشیمی در گفت‌و‌گو با مسیر اقتصاد، بیان کرد: به صورت کلی، صادرات محصولات پتروشیمی با ثبات نیست؛ به عنوان نمونه توسعه تهاجمی متانول و صادرات آن در اواسط دهه ۹۰، بیشترین ارزش افزوده از گاز طبیعی را برای کشور ایجاد می‌کرد؛ اما با آغاز جنگ روسیه و اوکراین، معادلات تغییر کرد و تولید و صادرات متانول، حتی با کاهش ارزش همراه شد.
صنعت پتروشیمی موظف به ارزآوری برای کشور نیست
این کارشناس با اشاره به الگوی توسعه زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی در کشورهای جهان گفت: به صورت کلی، صنعت پتروشیمی را نمی‌توان صنعتی ارزآور و محصولات پتروشیمی را به عنوان محصولاتی راهبردی برای صادرات به کشورهای منطقه در نظر گرفت؛ حتی کشورهای برتر حوزه پتروشیمی، یعنی آمریکا، آلمان، چین، کره و ژاپن، بیش از ۸۰ درصد محصولات تولیدی خود را در داخل مصرف کرده و مابقی نیاز خود را از طریق واردات تامین می‌کنند؛ در واقع این کشورها صادرکننده محصولات پتروشیمی نیستند، بلکه محصولات نهایی و مصرفی تولید شده با استفاده از محصولات پتروشیمی را صادر می‌کنند.
وی ادامه داد: در سال ۱۴۰۱، حدود ۴۰ میلیون تن محصول پتروشیمی تولید شده و میزان صادرات محصولات پتروشیمی حدود ۲۷ میلیون تن به ارزش ۱۶ میلیارد دلار بوده است. در واقع به دلیل عدم اتخاذ سیاست صنعتی مشخص و عدم توسعه صنایع پایین‌دستی، به جای استفاده از محصولات پتروشیمی و رونق تولید، بخش عمده محصولات تولید شده همچون پلی‌اتیلن به دیگر کشورهای جهان صادر می‌شود.
توسعه صنعت پتروشیمی باید بر مبنای سیاست صنعتی باشد
وی در ادامه تصریح کرد: در سال ۱۴۰۱ حدود ۹۰۰ هزارتن محصول پتروشیمی به ارزش ۲ میلیارد دلار نیز از طریق واردات تأمین شده است. مطالعات نشان می‌دهد که در حال‌حاضر تولید تنها ۷۰ درصد از محصولات وارداتی توجیه اقتصادی دارد و تولید همه محصولات پتروشیمی در حجم بالا، راهبرد درستی نیست.
این کارشناس افزود: در واقع صنعت پتروشیمی یک صنعت مادر و در خدمت توسعه صنعتی و سیاست صنعتی کشور است و تا زمانی که سیاست صنعتی مشخصی جهت توسعه کشور وجود نداشته باشد، توسعه تهاجمی صنعت پتروشیمی ضرورتی ندارد. در صورتی که سیاست صنعتی مناسبی طراحی شود، تولید محصولات صنعت پتروشیمی حتی با نرخ بازگشت سرمایه بسیار پایین نیز توجیه اقتصادی پیدا می‌کند.
تولید محصولات وارداتی و ملتهب در بورس کالا، اولویت صنعت پتروشیمی ایران
فتحی محب ضمن تأکید بر لزوم اتخاذ سیاست صنعتی مشخص گفت: در حال حاضر سیاست صنعتی مشخصی برای توسعه صنایع پایین‌دستی کشور وجود ندارد اما در این شرایط روند توسعه صنعت پتروشیمی نباید متوقف شود؛ تحلیل بازار داخلی و خارجی و بررسی وضع موجود نشان می‌دهد که صنعت پتروشیمی باید «تولید محصولات وارداتی و توسعه زنجیره ارزش پروپیلن»، «افزایش تولید محصولات ملتهب در بورس‌کالا همچون پلی‌اتیلن‌ترفتالات» و «تأمین مواد اولیه میان‌دستی همچون استایرن‌مونومر» متمرکز شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: به عنوان نمونه، با اختصاص ۴ میلیون‌تن گاز مایع به زنجیره ارزش پروپیلن و سرمایه‌گذاری حدود ۸ میلیارد دلاری، می‌توان علاوه بر جلوگیری از واردات ۱.۲ میلیارد دلاری، درآمد ارزی سالانه حدود ۵ میلیارد دلاری ایجاد کرد؛ در صورت اتخاذ سیاست صنعتی مناسب، میزان درآمد ارزی را با تولید انواع محصولات نهایی همچون الیاف و کامپوزیت، به بیش از ۱۰ میلیارد دلار افزایش داد.
انتهای پیام/ انرژی
