یحیی لطفی‌نیا کارشناس پول و ارز در گفتگو با مسیر اقتصاد به‌عنوان مقدمه موضوع انتظارات در بازار ارز ایران گفت: موضوع «انتظارات» به‌عنوان موضوع مفصل و جاافتاده‌ای در علم اقتصاد در سه سطح «فرد»، «بنگاه» و «دولت» از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از این جهت لازم است به توضیح مقدماتی از جمله تعریف آن و ذکر انواعش بپردازیم. برای مثال در نسبت با فرد، انتظارات، تصمیمات پوششی یک فرد را با پیش‌بینی وضعیت بارانی هوا تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در سطح خانواده باتوجه‌به نیازها و برنامه خانواده نیاز است بودجه‌ای متناسب با این وضعیت انتظاری در نظر گرفته شود. همین‌طور بنگاه نیز باتوجه‌به انتظار خود از شرایط اقتصادی رونق یا رکود، برنامه تولیدی و سطح سرمایه‌گذاری خود را مشخص می‌کند و رفتار خود را مطابق آن تغییر می‌دهد.
شناخت انتظارات در ادبیات اقتصاد متعارف
این کارشناس عنوان داشت: دررابطه‌با تعریف انتظارات هر کدام از مکاتب اقتصادی و دائرةالمعارف‌های اقتصادی باتوجه‌به نوع نگاه مخصوص به خودشان به توضیح و تفسیر مفهوم انتظارات می‌پردازند و ازاین‌جهت تعریف جامع و کاملی برای آن وجود ندارد. به‌عنوان‌مثال می‌توان به دو تعریف، یکی از دائرةالمعارف کمبریج و دیگری تعریف میلتون فریدمن اقتصاددان مکتب پولی اشاره کرد.
این کارشناس پول و ارز در ادامه اضافه کرد: در اقتصاد، انتظارات به دو گونه تقسیم می‌شود. در گونه اول فرد باتوجه‌به رفتارها و اقدامات با استفاده از تجربیات خود از عوامل، آن را نسبت به آینده تطبیق می‌دهد؛ اما در گونه دوم، فرد سعی می‌کند در کنار توجه به وضعیت گذشته، وضعیت حال را در نظر گرفته و به شکل عقلایی انتظارات خود را نسبت به متغیرها شکل دهد. به عبارتی تفاوت این دو نوع انتظارات در توجه به زمان حال و مؤثربودن عقلانیت در انتظارات عقلایی است.
تفاوت ماهیت انتظارات در بازار ارز ایران با بازار ارز کشورهای دیگر
لطفی‌نیا بیان داشت: باتوجه‌به اینکه بازارهای ارز پذیرای شوک‌های بیرونی به اقتصاد داخلی هستند و از طریق این دریچه شوک‌ها به اقتصاد ورود پیدا می‌کنند، نرخ ارز یک متغیر اثرگذار در اقتصاد است؛ خصوصاً اینکه در ایران انتظارات مردم از دریچه نرخ ارز شکل می‌گیرد. درصورتی‌که شاهد این هستیم در کشورهای دیگر معمولاً نرخ بهره مهم‌ترین دریچه شکل‌گیری انتظارات است؛ بنابراین باتوجه‌به بحث در مورد چگونگی شکل‌گیری انتظارات در قسمت قبل، این مسأله ذکر شد که افراد با درنظرگرفتن تجربیات گذشته خود انتظارات خود را از آینده شکل می‌دهند.
وی افزود: برای مثال؛ در بازار ارز به طور خاص در ۱۰ سال اخیر درگیر چند شوک ارزی شده‌ایم، بنابراین در حالت طبیعی فرد انتظار دارد شوک‌های دیگری پیشرو داشته باشیم. در نتیجه موقعیت رفتاری خود را متناسب باحالت مواجهه با شوک تنظیم می‌کند و انتظاراتش این گونه نسبت به شرایط بازار ارز شکل می‌گیرد. این فرد به‌جای سرمایه‌گذاری‌های با ریسک بالا به دنبال سرمایه‌گذاری در دایره امن می‌گردد. یا اینکه فرد انتظار خواهد داشت به‌جای حقوقی ثابت حقوقی متناسب با شرایط تورمی دریافت کند. در این شرایط به‌تبع انتظارات به وجود آمده احساس نارضایتی شغلی به وجود می‌آید. همچنین باتوجه‌به رفتار گذشته بازار و عملکرد متولیان بازار ارز در گذشته، انتظار افزایش نرخ ارز در افراد به وجود می‌آید و رفتارها طوری شکل می‌گیرند که در آینده به این موضوع (افزایش نرخ ارز) دامن هم می‌زنند.
لطفی نیا با اشاره به نقش پر اهمیت انتظارات و تفاوت در مبدأ شکل‌گیری آن در بازار ارز ایران گفت: در حال حاضر شناخت صحیحی از موتور محرک بازار ارز در ایران در بین کارشناسان و مسئولین وجود ندارد. از دیدگاه فعالان اقتصادی در گذشته و شرایط فعلی نشانه‌ای از بی‌ثباتی و نوسان دیده نمی‌شود. اما در بین مردم به دلیل وابستگی تولید و معیشت به بازار ارز نگرانی در مورد کاهش ارزش پول ملی (افزایش ارزش ارز) وجود دارد و این در انتظارات مردم نمود پیدا کرده است. البته به طور طبیعی در کشورهایی با وضعیت تراز ارزی مثبت نباید چنین نگرانی‌ای وجود داشته باشد.
انتهای پیام/ پول و بانک
