مسیر اقتصاد/ تا چند دهه پیش حمل و نقل جاده‌ای بوسیله کامیون، تنها راه‌حل عملی برای توزیع داخلی کالا بود. اما با رشد تجارت بین‌المللی و افزایش حجم انتقال کالا، حمل و نقل جاده‌ای به‌تدریج مشکلات خود را نشان داد. حمل و نقل جاده‌ای از نظر تشدید ترافیک، پایین بودن بهره‌وری، بالا بودن هزینه و آلودگی هوا برای جابجایی محموله‌های بزرگ در مسیرهای پرظرفیت، گزینه مناسبی نیست. بنابراین لازم بود شبکه‌ی توزیع بار را به گونه‌ای اصلاح کرد که بتوان تا حد امکان از قطار (و کشتی در کشورهای برخوردار از آبراه داخلی) نیز در حمل محموله های بزرگ داخلی بهره برد. در چنین شرایطی مراکز لجستیک که بسته به ماهیت و کارکرد آن اسامی گوناگونی دارد، پدید آمدند.
نیاز به ارتقاء خدمات حمل و نقل در مقیاس وسیع، انگیزه کشورها در احداث مراکز لجستیک
این نوع از زیرساخت‌های لجستیکی در بریتانیا «دهکده باربری Freight Villages» در فرانسه «سکوهای لجستیک platformes logistiques» در آلمان «مراکز حمل بار Güterverkehrszentren» و در ایتالیا «بندر داخلی Interporti» نامیده می‌شود. تعداد مراکز لجستیک در جهان بسیار زیاد است اما به عنوان نمونه‌هایی بزرگ از آن می‌توان به پارک لجستیک BNSF در شهر شیکاگو آمریکا، پایانه داخلی UIWANG در کره جنوبی، پایانه کانتینری Lat Krabang در تایلند، پایانه Gennevilliers در شهر پاریس فرانسه و همچنین بندر خشک خورگوس Khorgos در مرز چین و قزاقستان اشاره کرد. هر کدام از این مراکز در طول سال به میلیون‌ها کانتینر، خدمات لجستیک ارائه می‌کنند.
-
- پارک لجستیک BNSF شیکاگو در آمریکا
-
- پایانه کانتینری Lat Krabang در تایلند
-
- پایانه داخلی Uiwang در کره جنوبی
-
- پایانه حمل و نقل ترکیبی Hidalgo در آمریکا
۱۰ مزیت مراکز لجستیک برای حمل و نقل
به طور کلی مراکز لجستیک از جمله زیرساخت‌های مورد نیاز برای حمل و نقل ترکیبی هستند. بدین ترتیب امکان افزایش سهم راه آهن از حمل بار پدید می‌آید که خود آثار مثبت زیادی در بهره‌وری سوخت و حمل و نقل دارد. به طور خلاصه آثار مثبت مراکز لجستیک برای حمل و نقل عبارتند از:
- کاهش هزینه‌های انبارداری؛
- کاهش زمان و هزینه حمل و نقل ترکیبی؛
- ایجاد راهگذرهای پرظرفیت و انتقال بار از جاده به راه آهن؛
- کاهش مصرف سوخت؛
- کاهش آلودگی هوا با افزایش سهم راه آهن از حمل بار؛
- فراهم ساختن شرایط ایجاد قطار برنامه‌ای؛
- کاهش ترافیک و تلفات جاده‌ای؛
- کاهش ضایعات در فرآیند حمل بار؛
- بهبود کیفیت خدمات لجستیک با تجمیع کالا؛
- کاهش ازدحام و زمان توقف کالا در گمرک بنادر.
وجود «بندر خشک» پیشنیاز ارائه خدمات حمل و نقل بین الملل در مراکز لجستیک
مراکز لجستیک بسته به ویژگی‌های محیط، مقیاس و نوع خدماتی که در آن ارائه می‌شود، به ۷ دسته تقسیم می‌شود که بزرگترین و جامع‌ترین آنها «شهر لجستیک» و کوچکترین و خاص‌ترین آنها نیز «مراکز توزیع» محلی نام دارند. در برخی از این مراکز که خدمات حمل بین الملل نیز ارائه می‌شود، کارکردی به نام «بندر خشک» وجود دارد که تعمیمی از بنادر دریایی است. بندر خشک منطقه‌ای محصور در شهر و دهکده لجستیک است که فعالیت‌هایی از قبیل ترکیب، توزیع، تخلیه، بارگیری، نگهداری و انجام تشریفات بازرسی و امورگمرکی در آن انجام می‌شود. بنابراین بنادر خشک پیش نیاز ارائه خدمات حمل و نقل بین الملل هستند و اگر مراکز لجستیک به این زیرساخت مجهز نشوند، بخش بزرگی از کارکرد آنها یعنی خدمات حمل بین‌الملل، تعطیل می‌شود.
فعالیت بزرگترین بندر خشک ایران، معطل استقرار گمرک
در حال حاضر مرکز لجستیک آپرین واقع در اسلام‌شهر تهران، بزرگترین مرکز لجستیک کشور است. این مرکز به نوعی چهارراه ریلی ایران محسوب می‌شود و همه خطوط اصلی و ترانزیتی مستقیما به آن متصل است. مرکز لجستیک آپرین ظرفیت بالایی در نقل و انتقال کالا به بنادر اصلی کشور دارد و با وجود برخورداری از زیرساخت فیزیکی بندر خشک، هنوز خدمات حمل بین الملل ارائه نمی‌دهد. علت این مسئله عدم استقرار گمرک است که باوجود دستور مستقیم رئیس جمهور، هنوز در این مرکز مستقر نشده است. این مسئله خسارت‌هایی را متوجه اقتصاد کشور کرده است و بدین سبب باید گمرک را نسبت به عدم فعل خود در این خصوص، پاسخگو ساخت.
منابع:
Jean-Paul Rodrigue and Dr. Theo Notteboom
سند آمایش مراکز لجستیک کشور
انتهای پیام/حمل و نقل
