مسیر اقتصاد/ فرمالدئید[۱] پرکاربردترین آلدئید تجاری و پرمصرف‌ترین محصول مشتق شده از متانول است و در حدود ۲۵ درصد از متانول تولید شده در جهان صرف تولید فرمالدئید می‌شود.
تا سال ۲۰۳۲، ۸۰ درصد فرمالدئید جهانی به تولید رزین‌ها و پلی‌استال اختصاص می‌یابد
زنجیره ارزش فرمالدئید محصولات متنوعی را شامل می‌شود و برای تولید محصولاتی همچون رزین‌های اوره فرمالدئید، پلی استال[۲] و پلی استر‌ها کاربرد دارد. سبد محصولات زنجیره ارزش فرمالدئید در سال ۲۰۲۲ و ۲۰۳۲، در نمودار زیر نشان داده شده است.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۲، با وجود افزایش تولید فرمالدئید، سبد محصولات زنجیره ارزش این محصول متمرکز شود و ۸۰ درصد فرمالدئید تولید شده در جهان به تولید رزین‌های فرمالدئید و پلی‌استال اختصاص یابد. کاربردهای فراوان این محصول و محصولات پایین‌دست آن در صنایع ساختمان‌سازی، خودرو‌سازی و لوازم خانگی موجب می‌شود تا تقاضای این محصول همچنان روند افزایشی داشته باشد.
رشد ۵۵ درصدی ارزش بازار رزین‌های فرمالدئید تا سال ۲۰۳۲
رزین‌های فرمالدئید، کاربرد بالایی در صنایع مختلف دارند. در صنعت نساجی، اوره فرمالدئید برای افزایش مقاومت در برابر چروک پارچه‌ها و در صنایع ساختمانی، برای تولید چسب و عایق استفاده می‌شود. این ماده به عنوان چسب در صنایع چوب هم به‌کار می‌رود. با توجه به توسعه صنایع ساختمانی در سراسر جهان، میزان تقاضای اوره فرمالدئید تقاضای چشمگیری خواهد داشت.
رزین‌های فنول فرمالدئید که با نام رزین‌های فنولیک هم شناخته می‌شود انواعی از پلیمرهای ترکیبی هستند که از واکنش بین فنول یا فنول‌های جایگزین با فرمالدئید به وجود می‌آید. از مصارف این رزین می‌توان به تولید توپ‌های بیلیارد، میزهای کار آزمایشگاهی و چسب‌ها اشاره کرد. این مواد در گذشته کاربردهای بسیار فراوانی در تولید برد مدارهای الکترونیکی داشتند اما امروزه توسط رزین‌های اپوکسی و همچنین پوشش‌های فایبرگلاس جایگزین شده‌اند.
پلی استال دیگر محصول پایین دست فرمالدئید است. این پلیمر یک پلاستیک مهندسی با مقاومت بالا در برابر سایش است. این ماده به منظور پر کردن فاصله میان پلیمرهای مهندسی و فلزات توسعه داده شده است و در ساخت قطعات الکتریکی و الکترونیکی نظیر چرخ‌دنده‌ها، سوئیچ‌ها، تلفن، ماشین‌های اداری، دکمه‌های صفحه کلید کامپیوتر و پرینترها کاربرد دارد.
بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده میزان تولید جهانی هریک از این محصولات به طور قابل توجهی در حال افزایش است. مطابق نمودار زیر ارزش بازار این محصولات تا سال ۲۰۳۲ همچنان افزایشی خواهد بود و در مجموع از ۱۶.۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ به ۲۵.۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۲ خواهد رسید.
فرصت توسعه زنجیره ارزش فرمالدئید در صنعت پتروشیمی ایران
با وجود حجم بالای تولید متانول، تولید فرمالدئید و محصولات پایین‌دستی آن در کشور مغفول مانده است. بر اساس نمودار زیر، در زنجیره ارزش فرمالدئید تنها صنایع اوره‌فرمالدئید رشد قابل توجهی داشته‌اند و ظرفیت این زنجیره به حدود ۱ میلیون تن در سال می‌رسد. اما محصولاتی مانند پلی‌استال و پارافرمالدئید در کشور تولید نمی‌شوند و تولید این محصولات بسیار کم است.
زنجیره ارزش فرمالدئید، با صنایع پایین‌دست خود ارتباط تنگاتنگی دارد. در واقع این ماده بیشتر برای تولید چسب و رزین‌ها به کار می‌رود. به دلیل اینکه تولید این ماده، سهولت زیاد و هزینه بسیار کمی دارد، عمده طرح‌های توسعه این ماده و رزین‌های آن باید به عهده وزارت صمت و صنایع پایین‌دستی باشد و تنها تولید پلی استال که نیاز به تأسیسات پیچیده‌ای دارد باید توسط صنعت پتروشیمی انجام شود.
اما به دلیل اینکه شرکت‌های کوچک، عمدتا توانایی توسعه گسترده این زنجیره را نخواهند داشت، طرح‌های توسعه زنجیره ارزش فرمالدئید می‌تواند به صورت ایجاد شهرک‌های صنعتی و توسعه یک صنعت خاص، همچون مبلمان و چوب انجام شود. تولید رزین‌های فرمالدئید و عرضه آن در بازار داخلی، می‌تواند مواد اولیه شرکت‌های تولید کننده محصولات چوبی و ام‌دی‌اف را تأمین‌کرده و موجب توسعه این صنایع هم شود.
منبع: گزارش پژوهشی اندیشکده اقتصاد مقاومتی با موضوع ارزیابی الگوی توسعه زنجیره ارزش متان در ایران
پی‌نوشت:
[۱] Formaldehyde
[۲] POM
انتهای پیام/ انرژی
