مسیر اقتصاد/ بانک موسسه‌ای است که با دارا بودن قدرت خلق پول، طی یک عملیات مالی در ابتدا تسهیلاتی را در سمت راست ترازنامه خود ایجاد و به همان اندازه سپرده مشتریان را در سمت چپ ترازنامه شارژ می‌کند. همچنین بانکها برای تامین ذخایر مورد نیاز خود، نسبت به جذب سپرده‌های موجود از سایر بانکها اقدام کرده و به مجموع سپرده‌های خود نرخ سود مشخصی پرداخت می‌کنند که این اقدام بر صورت مالی سود و زیان بانک اثر ویژه‌ای دارد.
کج‌رفتاری بانکها، ضربه به تولید و شناسایی سودهای موهومی و بی‌کیفیت
بانکها به عنوان مسئول اصلی تجهیز منابع مالی در کشور و تامین نقدینگی مورد نیاز فعالیت‌های تولیدی نیز شناخته می‌شوند. اما عملکرد بانک‌های کشور در طول سال‌های اخیر با این تعریف فاصله داشته است؛ به طوری که بخش قابل توجهی از فعالیت بانکها صرف بنگاه داری غیر مرتبط، خصوصا در بخش‌های غیرمولد و از طریق ایجاد شرکت‌های کاغذی فرعی شده که افزایش زیان انباشته و کاهش توان تسهیلات دهی به بخش‌های تولیدی را در پی داشته است.
از سوی دیگر عدم توازن سود دریافتی از تسهیلات و سود پرداختی به سپرده گذاران باعث تشدید ناترازی و زیان انباشته تعداد قابل توجهی از بانکها شده است. برخی از بانکها برای جبران این ناترازی، هر ساله در ترازنامه خود از محل تسعیر دارایی‌های ارزی (عمدتا تسهیلات ارزی) و همچنین خرید و نگهداری ارز یا هرچند سال یکبار با تجدید ارزیابی دارایی‌های خود سودهای موهوم و بی‌کیفیتی را شناسایی می‌کنند.
سه بانک زیان‌ده در عملیات اصلی بانکی
همانطور که گفته شد تعدادی از بانکها، از محل عملیات اصلی خود یعنی پرداخت تسهیلات و دریافت سپرده، زیان قابل توجهی شناسایی کرده‌اند. بر اساس صورت مالی سود و زیان منتهی به ۲۹ اسفند سال ۱۴۰۱ منتشر شده بانکها در سامانه کدال، به عنوان نمونه بانک آینده بیش از ۲.۷ برابر درآمد حاصل از اعطای تسهیلات و سرمایه‌گذاری خود، به سپرده‌گذاران سود پرداخت کرده است.
در صورت سود و زیان این بانک بیش از ۶۱.۴ هزار میلیارد تومان هزینه سود سپرده‌ها درج شده در حالی که درآمد تسهيلات اعطايی و سپرده گذاری و اوراق بدهی حدود ۲۲.۴ هزار میلیارد تومان است.
همچنین کل هزینه‌های پرداخت سود بانک سرمایه نزدیک حدود ۵ برابر درآمدهای این بانک از محل اعطای تسهیلات و سرمایه‌گذاری مستقیم بوده است و این بانک نیز از محل عملیات اصلی بانکی دچار زیان شده است.
بانک دیگری که در این زمینه وضعیت نامساعدی دارد، بانک ایران زمین است که بیش از ۶.۴ برابر درآمد حاصل از تسهيلات اعطايی، صرف هزینه سود سپرده‌ها شده است و این بانک در سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۲.۹ هزار میلیارد تومان سود سپرده پرداخت کرده است.
زیان بانکها از محل عملیات اصلی بانکی، عامل تورم
بانکها باید از محل عملیات اصلی خود یعنی تسهیلات دهی و سپرده گیری، کسب درآمد کنند. اما بعضی بانکها به دلیل «عملکرد نامطلوب در اعطا و بازپرداخت تسهیلات» و «پرداخت سود غیرمتعارف به سپرده‌گذاران»، زیان بالایی شناسایی کرده‌اند.
این بانکها معمولا با عملیات غیربانکی از جمله خرید و فروش ارز یا ملک، کسب سود کرده و بخشی از زیان خود را پوشش می‌دهند. این گونه عملکرد بانکها نه تنها تورم زاست، بلکه بانکها را به «ذینفع ماندگاری تورم» تبدیل می‌کند.
لذا لازم است بانک مرکزی ضمن ارائه گزارشی از وضعیت سود و زیان بانکها در «تسهیلات‌دهی و جذب سپرده»، «مبادلات و منابع ارزی»، «سرمایه گذاری و شرکت داری» و «مبادلات و منابع املاک و مستغلات» به تفکیک، برنامه خود جهت برون‌رفت بانکها از وضعیت زیاندهی در عملیات اصلی بانکداری را ارائه نماید.
انتهای پیام/ پول و بانک
