به گزارش مسیر اقتصاد به دلیل مطرح شدن مجدد طرح اصلاح ماده (۱) قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت در صحن علنی مجلس، در گزارشی از مرکز پژوهش های مجلس به مزایا و معایب کارت سوخت پرداخته شده است.
مصرف بنزین در هر کشوری تابع عوامل محتلفی همچون تعداد خودروها، نرخ رشد جمعیت، میزان جمعیت هرکشور، وضعیت حمل ونقل عمومی، میانگین عمر خودروها، تکنولوژی به کار گرفته شده در تولید خودروها، قیمت بنزین و غیره است. بررسی این عوامل گویای این واقعیت است که هر کشوری برای اینکه بخواهد مصرف بنزین را مدیربت کند باید جامع نگری لازم در سباست ها داشته باشد.
در ایران نیز همواره تلاش شده است تا از مصرف بنزین کاسته شود اما این هدف بدون در نظر گرفتن تمامی عوامل و متغیرها مورد توجه قرار گرفته است.
مطابق آمارهای منتشر شده توسط شرکت ملی پخش فراورده های نفتی (سامانه کارت سوخت) اجرای طرح کارت هوشمند سوخت و سهمیه بندی بنزین در کشور باعث گردید روند فزاینده قاچاق و مصرف بنزبن متوقف شده و منفعت اقتصادی ناشی از اجرای طرح در مدت ۸ سال حدود ۱۰۰ میلیارد دلار براورد شده است.
توزبع عادلانه یارانه به عنوان یکی از محوری ترین خواست های مردم، ضرورت مبارزه موثرتر با قاچاق سوخت، لزوم سیاستگذاری سریع دولت در صورت تشدید تحریم های احتمالی و نیز ضرورت یکپارچه سازی مدیربت توزیع بنزین و سایر حامل های انرژی، زمینه را برای بازنگری در روند گذشته و به کارگیری سامانه ای با قابلیت پاسخگویی به چنین ضرورت هایی بیش از پیش هموار کرد.
به منظور پاسخگویی به اهداف مدون شده شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی در تحقق اهداف راهبردی شرکت امری ضروری بود. بخشی از نیازهای مدیریت شرکت به قرار ذیل است:
_ برنامه ریزی توزیع و مصرف سوخت در بخش حمل و نقل.
_ افزایش امکانات کنترلی و نظارتی شرکت ملی پخش بر جایگاه ها و کاهش هزینه های مربوط. ساماندهی اطلاعات کلیه مصرف کنندگان در بخش حمل ونقل و سهولت دسترسی دقیق و به روز به میزان واقعی مصرف سوخت.
_ ایجاد تغییرات سریع به صورت همزمان و هماهنگ در قیمت با سیاستگزاری، براساس کاربری وسائط نقلیه.
جهت پاسخگویی به این نیازها باید سیستم اطلاعاتی قدرتمندی در اختیار شرکت ملی پخش فراورده های نفتی فرار بگیرد. راهکارهای مختلف برای ادامه استفاده از کارت هوشمند سوخت نیز وجود دارد که پس از تجهیز همه وسائل نقلیه می توان اعمال کرد:
_ تعیین نرخ اضطراری بنزین برای سوختگیری با کارت جایگاه ها
_ وضع عوارض ثابت برای سوختگیری با کارت جایگاه ها
_ اخذ عوارض انتشار آلایندگی هوا و ایجاد تراکم ترافیکی و استفاده از زیر ساخت های جاده ای از مشتریان پر مصرف حامل های انرژی در سیستم حمل و نقل.
یکی دیگر از سیاست های که می توان از طریق کارت هوشمند سوخت اجرا کرد، مدیریت و کنترل معاینه فنی وسایل نقلیه، داشتن بیمه نامه شخص ثالث همه وسایل نقلیه و محدودیت های جرائم رانندگی می باشد. هم چنین داشتن آمار به روز وسایل نقلیه کشور نیز یکی از مزیت های استفاده از کارت هوشمند سوخت است.
اصلاح قیمت سوخت در کشور در قالب قانون هدفمندی یارانه ها به صورت دقیق اجرا نشده است و قیمت سوخت به رغم پایین آمدن قیمت جهانی نفت خام، در مقایسه با کشورهای همسایه پایین تر است لذا احتمال قاچاق فراورده های نفتی در کشور وجود دارد.
کارت هوشمند سوخت مختص هر خودرو که در طرح مورد توجه قرار گرفته است می تواند فرایند شناسایی و کنترل قاچاق را تسهیل کند. با توجه به دستاوردهایی که کارت هوشمند داشته است و اطلاعات مناسبی را که در خصوص مدیریت حمل ونقل مصرف سوخت در اختیار قرار می دهد تصویب این طرح توصیه می شود.
منبع: مرکز پژوهش های مجلس
