مسیر اقتصاد/ موضوع تورم‌های بالا در سالیان اخیر به یکی از معضلات اقتصادی تبدیل شده که اثر آن به سایر متغیرهای اقتصادی نیز سرایت کرده است. با توجه به اینکه تورم موجود در کشور از عوامل مختلفی نشات گرفته است، راهکارهای مقابله با آن حائز اهمیت است. یکی از عوامل مهم جهش‌های تورمی در سال‌های اخیر افزایش نرخ ارز است.
ناکارآمدی سیاست‌های پولی برای کنترل جهش‌های تورم
در واقع بخش اصلی تورم در اقتصاد ایران ناشی از سمت عرضه است و اینطور نیست که بتوان از سیاست‌های پولی و مالی انتظار معجزه در مهار تورم داشت. هدف‌گذاری تورم با سیاست پولی زمانی کارآمد است که نرخ بهره و نه ارز لنگر انتظارات تورمی باشد. وقتی تکانه‌های ارزی منشا رفتار عاملان اقتصادی و در نتیجه تغییر متغیرهایی چون تورم است؛ کارآمدی سیاست پولی برای کنترل تورم مخدوش است.
وقتی نرخ ارز لنگر انتظارات عاملان اقتصادی روی متغیرهای اقتصادی از جمله تورم است؛ رشد نقدینگی در هر سطحی باشد مقادیر کمی از آن کافی است تا با متلاطم‌سازی بخش کوچک معاملاتی بازار دارایی‌ها؛ لنگر انتظارات تورمی مردم و سایر عاملان اقتصادی رها شود.
خلق پایه پولی معلول خلق نقدینگی درون‌زا به دلیل نوسانات و جهش‌های ارزی
با رها شدن لنگر ارزی انتظارات، خلق نقدینگی هم قابل کنترل نخواهد بود؛ چرا که فوران انتظارات تورمی صف تقاضای پول و میزان آن برای همه عاملان اقتصادی از دولت تا تولیدکننده و سفته‌باز را شدیدا رشد می‌دهد و بانک‌ها به دلیل روابط بلندمدت خود با مشتریان در عدم پاسخ به این تقاضا عاجزند.
از این رو بارها تاکید شده است که خلق پایه پولی و رشد آن نه علت بلکه معلول خلق نقدینگی درون‌زا در شرایط رها بودن لنگر انتظارات به دلیل جهش‌ها و نوسانات ارزی است؛ اینجاست که ارزش تحلیلی مفاهیمی چون ضریب تکاثر که اساسا همان‌گویی نسبت نقدینگی به پایه پولی است بیش از پیش مخدوش می‌شود.
برای مهار تورم چاره‌ای جز کنترل نرخ ارز نیست
اگر با روش‌های سخت کنترل خلق نقدینگی مثل سقف‌گذاری روی ترازنامه و افزایش نرخ ذخائر قانونی و… هم بتوان رشد نقدینگی را کاهش داد؛ اما اقتصاد با افزایش سیالیت نقدینگی به فوران انتظارات ناشی از جهش‌های ارزی پاسخ می‌دهد و سخت‌گیری انقباضی بیشتر باعث رکود و سخت‌تر شدن هسته تورم می‌شود.
اینجا تغییر نرخ بهره اسمی مثل نرخ سود سپرده‌های بلندمدت هم قادر به افزایش نرخ بهره حقیقی (مازاد نرخ بهره اسمی به انتظارات تورمی) نخواهد بود مگر لنگر انتظارات که همانا نرخ ارز است کنترل شود؛ با هر نگاهی حتی با نگاه پولی به تورم هم چاره‌ای جز کنترل نرخ ارز برای غلبه بر تورم نیست.
انتهای پیام/ پول و بانک
