مسیر اقتصاد/ ظرفیت اسمی تولید سالانه متانول در کشور نزدیک به ۱۴ میلیون تن است و حدود ۸۰ درصد این ظرفیت در کشور تولید می‌شود؛ از این رقم حدود ۷۰۰ هزار تن در کشور مصرف و مابقی عمدتا به کشورهای هند و چین صادر می‌شود. مطابق پیش‌بینی‌ها در سال ۱۴۰۴ ظرفیت تولید سالانه ایران به حدود ۲۳ میلیون تن می‌رسد که با توجه به مازاد عرضه در جهان و ناترازی گاز در کشور می‌تواند مشکلات جدی را به همراه داشته باشد.
سخت شدن صادرات متانول ایران
اگرچه صادرات متانول می‌تواند ارزش افزوده خوبی داشته باشد، اما بیش از ۶۵ درصد متانول صادراتی ایران به چین و حدود ۳۰ درصد به هند صادر می‌شود که هر دو بازار در معرض افزایش صادرات و عرضه توسط آمریکای شمالی و جنوبی قرار دارند.
در گذشته آمریکای شمالی واردکننده متانول بود و سالانه حدود ۶ میلیون تن متانول از آمریکای‌جنوبی وارد می‌کرد، اما با افزایش تولید گازهای شیل و سرمایه‌گذاری بر افزایش ظرفیت تولید، در حال حاضر آمریکای شمالی حدود ۸ میلیون تن صادرات دارد و ۶ میلیون تن محصول صادراتی آمریکای‌جنوبی اکنون روانه بازارهای چین، هند و سایر واردکنندگان می‌شود.[۱]
علاوه بر این طبق پیش‌بینی‌های انجام شده که در نمودار زیر[۲] نشان داده شده است ظرفیت جهانی تولید متانول به شکل قابل توجهی رو به افزایش است. همین امر صادرات را سخت‌تر خواهد کرد.
توسعه صنایع پایین دست متانول، راهکار مقابله با افزایش جهانی عرضه
با توجه به روند افزایشی ظرفیت تولید متانول در جهان و تهدید برای صادرات ایران، عدم سرمایه‌گذاری مناسب در زنجیره ارزش متانول، شرکت‌های تولیدکننده متانول در ایران را تحت فشار زیادی قرار خواهد داد. با توجه به محدودیت‌های بازار صادراتی و برنامه‌ریزی برای افزایش تولید متانول در کشور، شرایط تولیدکنندگان بزرگ بدتر خواهد شد. ممکن است این واحد‌ها مجبور شوند با ۶۰ تا ۷۰ درصد ظرفیت اسمی خود به تولید ادامه دهند که این موجب ضرر کلان در صنعت پتروشیمی خواهد شد.
توسعه زنجیره ارزش متانول که در کشور مغفول مانده است، علاوه بر ایجاد توجیه اقتصادی برای تولید متانول موجب اشتغال‌زایی و توسعه صنایع کوچک و بزرگ می‌شود. به عنوان نمونه فرمالدهید، اسید استیک، افزودنی‌های بنزین، پلی اورتان‌ها و دی متیل اتر از محصولات پایین‌دست متانول هستند که در صنایع مهمی همچون پزشکی، نساجی، خودروسازی و ساختمان سازی کاربرد دارند، در حالی‌که در کشور به میزان کافی تولید نمی‌شوند. علاوه بر این واحدهای پتروشیمی MTO و MTP از متانول به عنوان خوراک به جهت تولید محصولاتی همچون پروپیلن که مورد نیاز جدی صنایع کشور است استفاده می‌کنند.
تشدید ناترازی گاز ایران با ادامه یافتن روند ساخت پتروشیمی‌های متانولی
علاوه بر توسعه صنایع پایین دست متانول، روند افزایش ظرفیت تولید متانول در کشور باید مورد بازبینی جدی قرار گیرد. در سال ۱۳۹۹، ۸۴ میلیون متر مکعب گاز در قالب خوراک و سوخت به صنعت پتروشیمی تخصیص داده شده است که سهم متانول روزانه ۳۴ میلیون مترمکعب است.[۳]
با وجود اینکه میزان مصرف گاز در کشور رو به افزایش است و در کشور ناترازی شدید گاز وجود دارد، صدور مجوز یا ساخت پتروشیمی‌های خوراک گازی مانند پتروشیمی‌های تولیدکننده این محصول همچنان ادامه دارد. پیش‌بینی می‌شود که سهم پتروشیمی‌ها از گاز طبیعی در سال ۱۴۰۴ به روزانه ۱۵۳ میلیون مترمکعب و در سال ۱۴۰۵ به روزانه ۱۶۳ میلیون متر مکعب می‌رسد. این مقدار خوراک گاز موجب ایجاد مشکلات در کشور و قطعی خوراک و سوخت تمام پتروشیمی‌ها در مقاطعی از سال شده و تولید کنندگان در صنایع پتروشیمی می‌بایست بخش عظیمی از ظرفیت خود را کاهش دهند. [۴]
پی‌نوشت:
[۱] U.S. Energy Information Administration
[۲] IHS Markit 2019
[۳] خبرگذاری نیپنا؛کد خبری: ۲۱۹۸۰
[۴] خبر گذاری شانا؛کد خبر: ۴۵۰۹۴۰
انتهای پیام/ انرژی
