به گزارش مسیر اقتصاد تعریف اقتصاد دریا پیش‌نیاز هرگونه سیاست‌گذاری و تولید آمار اقتصاد دریا است. تعریف کشورها و سازمان‌های جهانی از اقتصاد دریا شامل کلیدواژه‌ها و صنایع متنوعی می‌شود. در این گزارش به تعریف اقتصاد دریا براساس بر گزارش‌های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی[۱]، حوضه مدیترانه[۲]، اتحادیه اروپا[۳] و بانک جهانی[۴] پرداخته خواهد شد.
تعریف اقتصاد دریا از منظر سازمان همکاری و توسعه اقتصادی
کلیدواژه‌های مربوط به اقتصاد اقیانوس[۵] در سراسر جهان به طور متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلیدواژه‌های رایج شامل این موارد است: صنعت اقیانوس[۶]، اقتصاد دریایی[۷]، صنعت دریایی[۸]، فعالیت دریایی[۹]، اقتصاد دریانوردی[۱۰] و بخش دریانوردی.
کلیدواژه اقیانوس[۱۱] معمولا در ایرلند و آمریکا استفاده می‌شود؛ در حالی که کلیدواژه دریایی[۱۲] به طور گسترده در استرالیا، کانادا، فرانسه، نیوزیلند و بریتانیا به کار گرفته می‌شود. کلیدواژه دریانوردی[۱۳] نیز اغلب توسط اتحادیه اروپا، نروژ و اسپانیا استفاده می‌گردد.
کلیدواژه دریانوردی به عنوان ارتباط با دریا، به ویژه در رابطه با فعالیت‌های دریانوردی، تجاری یا نظامی در نظر گرفته می‌شود. این در حالی است که کلیدواژه دریایی در حیطه گیاهان دریایی (یافت شده در دریا یا تولید شده توسط دریا) و زیست شناسی دریایی درک می‌شود. هر تعریفی از اقتصاد اقیانوسی ناقص است، مگر اینکه شامل ذخایر طبیعی غیرقابل سنجش و کالاها و خدمات غیربازاری نیز باشد. به عبارت دیگر، اقتصاد اقیانوسی را می‌توان به عنوان مجموع فعالیت‌های اقتصادی «صنایع مبتنی بر اقیانوس» و «اکوسیستم‌های دریایی» دسته‌بندی کرد.
صنایع ظهوریافته اقتصاد اقیانوس شامل «صید یا ماهی‌گیری»، «فرآوری غذاهای دریایی»، «حمل و نقل دریایی»، «بنادر»، «کشتی‌سازی و تعمیر کشتی»، «نفت و گاز دریایی در آب کم عمق»، «تولید و ساخت و ساز دریایی»، «گردشگری دریانوردی و ساحلی»، «خدمات بازرگانی و آموزش دریایی»، «تحقیق و توسعه و آموزش دریایی» و «لایروبی» است. صنایع در حال ظهور اقتصاد دریا نیز شامل «آبزی‌پروری دریایی»، «انرژی باد فراساحلی»، «استخراج معادن دریایی و بستر دریا»، «ایمنی و نظارت دریایی»، «بیوتکنولوژی دریایی»، «محصولات و خدمات دریایی با تکنولوژی بالا» و دیگر صنایع می‌شود. تعریف اقتصاد دریا براساس تعریف کشورهای منتخب در ادامه گزارش قابل مشاهده است.
اقتصاد دریا عبارت است از:
- آمریکا: فعالیت‌های اقتصادی است که (الف) تعریف آن صراحتاً فعالیت را به اقیانوس مرتبط می‌کند، یا (ب) که تا حدی به اقیانوس مرتبط است و در یک کد پستی مجاور ساحل واقع شده است.
- انگلستان: فعالیت‌هایی که شامل کار روی دریا یا در دریا می‌شوند. همچنین آن دسته از فعالیت‌هایی که در تولید کالا یا ارائه خدماتی نقش دارند که مستقیماً به فعالیت‌های روی دریا یا در دریا کمک می‌کنند.
- استرالیا: فعالیت مبتنی بر اقیانوس ضمن پاسخ به این دو سوال که آیا اقیانوس ورودی اصلی این فعالیت است؟ و آیا دسترسی به اقیانوس عامل مهمی در فعالیت است؟
- ایرلند: فعالیت اقتصادی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم از دریا به عنوان ورودی استفاده می‌کند.
- چین: مجموع انواع فعالیت‌های مرتبط با توسعه، بهره‌برداری و حفاظت از اقیانوس
- کانادا: صنایعی که در مناطق دریایی کانادا و جوامع ساحلی مجاور این مناطق مستقر هستند یا برای درآمد خود به فعالیت در این مناطق وابسته هستند.
- نیوزیلند: فعالیت اقتصادی که در محیط دریایی صورت می‌گیرد یا از آن استفاده می‌کند یا کالاها و خدمات لازم برای آن فعالیت‌ها را تولید می‌کند یا به اقتصاد ملی کمک مستقیم می‌کند.
- ژاپن: صنعتی که به طور انحصاری مسئول توسعه، استفاده و حفاظت از اقیانوس است.
- کره جنوبی: فعالیت اقتصادی که در اقیانوس اتفاق می‌افتد و شامل فعالیت اقتصادی که کالاها و خدمات را وارد فعالیت‌های اقیانوسی می‌کند و از منابع اقیانوسی به عنوان ورودی استفاده می‌کند، نیز می‌شود.
- پرتغال: فعالیت‌های اقتصادی که در دریا انجام می‌شوند و سایر فعالیت‌هایی از جمله سرمایه طبیعی دریایی و خدمات غیرقابل تجارت خارج از اکوسیستم‌های دریایی که در دریا انجام نمی‌شوند، اما به آن وابسته هستند.
اقتصاد دریا حوضه مدیترانه چیست؟
اقتصاد سبز[۱۴] که اقتصاد آبی[۱۵] نیز نامیده می‌شود هنگامی که برای بخش‌های ساحلی[۱۶]، دریایی و دریانوردی تعریف می‌شود توسعه پایدار را هدف‌گیری کرده است. اقتصاد آبی یک اقتصاد کم آلاینده، با منابع کارآمد و اقتصاد چرخه‌ای[۱۷] مبتنی بر پایداری الگوهای مصرف و تولید، افزایش رفاه انسان و برابری اجتماعی، ایجاد ارزش اقتصادی و اشتغال، کاهش چشمگیر خطرات زیست محیطی و کمبودهای زیست محیطی است.
اقتصاد آبی امکان حفظ اکوسیستم‌های سالم دریایی و ساحلی مدیترانه را فراهم می‌کند و تحویل مداوم کالاها و خدمات را برای نسل‌های فعلی و آینده تضمین می‌کند. پیشرفت به سوی یک اقتصاد آبی موفق، متکی به توسعه پایدار فعالیت‌های کلیدی اقتصادی-اجتماعی مانند شیلات و آبزی‌پروری، گردشگری و فعالیت‌های تفریحی، حمل و نقل دریایی و فعالیت‌های بندری، اکتشاف زیستی یا بهره برداری از منابع بیولوژیکی و بهره برداری از منابع انرژی تجدیدپذیر است.
تعریف اتحادیه اروپا از فعالیت‌های مبتنی بر دریا یا مرتبط با دریا
اقتصاد آبی اتحادیه اروپا همه فعالیت‌های اقتصادی بخشی و فرابخشی مبتنی بر اقیانوس‌ها، دریاها و سواحل یا مرتبط با این نواحی را در بر می‌گیرد. فعالیت‌های مبتنی بر دریا[۱۸] شامل فعالیت‌هایی است که در اقیانوس، دریا و مناطق ساحلی انجام می‌شود. مانند منابع زنده دریایی یا به عبارت دیگر ماهی‌گیری و آبزی‌پروری، منابع غیرزنده دریایی، انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی، نمک زدایی، حمل و نقل دریایی و گردشگری ساحلی است.
فعالیت‌های مرتبط با دریا[۱۹] فعالیت‌هایی است که از محصولات دریا یا فعالیت‌های مبتنی بر دریا مانند فرآوری غذاهای دریایی، بیوتکنولوژی، کشتی‌سازی و تعمیر کشتی، فعالیت‌های بندری، فناوری و تجهیزات، خدمات دیجیتال و غیره استفاده می‌کنند.
بانک جهانی چه تعریفی از اقتصاد دریا ارائه داده است؟
اقتصاد اقیانوسی فعالیت‌های اقتصادی است که در اقیانوس انجام می‌شوند. ورودی‌هایی را به عنوان مواد اولیه از اقیانوس دریافت یا برای اقیانوس فراهم می‌کنند. اقتصاد آبی یک اقتصاد اقیانوسی پایدار است که در آن فعالیت اقتصادی با ظرفیت بلندمدت اکوسیستم‌های اقیانوسی برای حمایت از این فعالیت و مقاوم و سالم ماندن در تعادل باشد.
مفهوم اقتصاد آبی به دنبال ارتقای رشد اقتصادی و حفظ یا بهبود معیشت است و در عین حال پایداری زیست‌محیطی اقیانوس‌ها و مناطق ساحلی را تضمین می‌کند. اقتصاد آبی در تعریف خود به جدا شدن توسعه اجتماعی-اقتصادی از تخریب محیط زیست و اکوسیستم اشاره دارد. اقتصاد آبی دارای اجزای متنوعی از جمله صنایع سنتی تاسیس شده مانند شیلات، گردشگری و حمل و نقل دریایی است و همچنین شامل فعالیت‌های جدید و نوظهوری مانند انرژی‌های تجدیدپذیر فراساحلی، آبزی پروری، فعالیت‌های استخراجی از بستر دریا، بیوتکنولوژی دریایی و اکتشاف زیستی می‌شود. تعدادی از خدمات ارائه شده توسط اکوسیستم‌های اقیانوسی نیز که بازاری برای آنها وجود ندارد مانند ترسیب کربن، حفاظت از سواحل و دفع زباله به طور قابل توجهی به فعالیت‌های اقتصادی و وجود تنوع زیستی کمک می‌کنند.
منابع:
- گزارش «اقتصاد اقیانوسی در سال ۲۰۳۰»، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، ۲۰۱۶
- گزارش «به سوی یک اقتصاد آبی نویدی برای رشد پایدار در کارائیب»، بانک جهانی، ۲۰۱۶
- گزارش «ظرفیت اقتصاد آبی؛ افزایش مزایای بلندمدت استفاده پایدار از منابع دریایی برای کشورهای در حال توسعه جزیره‌ای کوچک یا SIDS و کشورهای کمتر توسعه یافته ساحلی یا LDC»، بانک جهانی، ۲۰۱۷
- گزارش «اقتصاد آبی در مدیترانه: مورد مطالعه، درس‌ها و چشم‌انداز»، اتحادیه اروپا، ۲۰۲۰
- گزارش «اقتصاد آبی اتحادیه اروپا»، اتحادیه اروپا، ۲۰۲۲
پینوشت:
[۱] Organisation for Economic Co-operation and Development یا OECD
[۲] Mediterranean Basin یا MB
[۳] European Union یا UE
[۴] Word bank یا WB
[۵] Ocean Economy
[۶] Ocean Industry
[۷] Marine Economy
[۸] Industrial Economy
[۹] Marine Activity
[۱۰] Maritime Economy
[۱۱] Ocean
[۱۲] Marine
[۱۳] Maritime
[۱۴] Green Economy
[۱۵] Blue Economy
[۱۶] Coastal
[۱۷] Circular Economy
[۱۸] Marine-based Activities
[۱۹] Marine-Related Activities
انتهای پیام/ تولید
