به گزارش مسیر اقتصاد اخیرا دولت پاکستان تصمیم به تداوم پروژه توسعه بندر گوادر گرفته است که در سال ۲۰۱۶ و در چارچوب کریدور اقتصادی چین-پاکستان (CPEC) به عنوان «پروژه فوری» اعلام شد. اما تاکنون هیچ پیشرفت قابل توجهی نداشته است. این تصمیم در گفتگوهای سطح بالای دوجانبه بین چین و پاکستان گرفته شد و عمدتاً تصمیمات در بالاترین رده‌های قدرت بدون اعلام جزئیات صورت می‌گیرد. اما اینکه آیا شرایط اقتصادی پاکستان اجازه می‌دهد چنین تصمیمی که وابستگی به منابع وارداتی برق را افزایش می‌دهد انجام گیرد یا خیر، از دید آنان مهم نبوده و تنها رضایت متحدان جهت ادامه روند مناسبات کشور در اولویت قرار دارد.
تداوم واردات زغال سنگ برای تامین سوخت
احیای نیروگاه ۳۰۰ مگاواتی گوادر مبتنی بر زغال سنگ وارداتی، پس از سال‌ها تردید دولت پاکستان برای پیشبرد پروژه در شکل ابتدایی آن اجرایی می‌شود. این پروژه برای اولین بار جهت انتقال گاز طبیعی مایع (LNG) به دلایل زیست محیطی در زمان دولت مسلم لیگ نواز پاکستان (PML-N) در سال ۲۰۱۶ پیشنهاد شد. اما ظاهراً هیچ پیشرفتی در این زمینه حاصل نشد و آینده پروژه نامشخص بود تا اینکه دولت تحریک انصاف پاکستان (PTI) در دسامبر ۲۰۲۰ توقف تولید برق مبتنی بر زغال سنگ را اعلام کرد. با این حال، هیچ بیانیه رسمی در این مورد ارائه نشده است.
در ژوئیه ۲۰۲۲، دولت کنونی پاکستان تحت فشار مشکلات اقتصادی و افزایش هزینه واردات، تصمیم به واردات برق از ایران برای پشتیبانی از نیروگاه گوادر گرفت. همچنین بررسی‌هایی برای انتقال آن به «تار» یا قطران زغال سنگ به عنوان سوخت جایگزین ارزان‌تر در نظر گرفته شد. با این حال، تکلیف مشخص نبود، چون هرگونه تغییر در طرح‌های پروژه ابتدا باید توسط کمیته همکاری مشترک در CPEC (با اعضای چین و پاکستان) تایید می‌شد. بنابراین هیچ گونه اصلاحی در پروژه نمی‌توانست به صورت یک طرفه انجام شود.
تاثیر مشکلات ارزی پاکستان بر توسعه بندر گوادر
در حالی که دولت پاکستان در نظر داشت پروژه را به سوخت جایگزین تغییر دهد، همتایان چینی آنها همچنان به ایده زغال سنگ وارداتی پایبند بودند. در نهایت، طرف پاکستانی مجبور به تغییر اهداف سیاست خود شد و نیروگاه را به کار با زغال سنگ وارداتی برگرداند. راه‌اندازی نیروگاه گوادر با زغال سنگ وارداتی احتمالا بر مشکلات اقتصادی کنونی پاکستان بیفزاید. سال گذشته برای سوخت‌های وارداتی مانند LNG و زغال‌سنگ شرایط خوبی نبود. قیمت آزاد زغال سنگ آفریقای جنوبی که حدود ۷۰ درصد از واردات زغال سنگ پاکستان را تشکیل می‌دهد، در مارس ۲۰۲۲ در بالاترین سطح تاریخی به ۴۵۷ دلار در هر تن رسید.
نیروگاه‌های زغال سنگ پاکستان از این شوک‌های قیمتی مستثنی نبودند و با هزینه‌های تحویل به ۴۱۹ دلار در هر تن مواجه شدند. این امر مستقیماً بر هزینه تولید برق از زغال سنگ وارداتی تأثیر می‌گذارد که به ۱۹.۳ سنت در هر کیلووات ساعت (۵۱ روپیه پاکستان) رسید. اگرچه قیمت‌های بین المللی زغال سنگ در حال حاضر کاهش یافته است (زغال سنگ آفریقای جنوبی در حال حاضر با قیمت ۱۴۰ دلار در هر تن معامله می‌شود)، اما همچنان بالاتر از قیمت سال ۲۰۱۷ (۱۰۹ دلار در هر تن) است که امکان سنجی پروژه برای اولین بار در آن سال بررسی شد.
بحران جاری ارز خارجی پاکستان نیز به شدت بر توانایی نیروگاه‌های زغال سنگ برای تهیه سوخت از تامین کنندگان زغال سنگ تأثیر گذاشته است. بانک دولتی پاکستان به دلیل کاهش شدید ذخایر ارزی این کشور قادر به تامین درخواست‌های ارزی برای برخی نیروگاه‌های زغال سنگ نیست. اخیراً، شرکت برق بندر قاسم مجبور شد واحدهای ۶۶۰ مگاواتی خود را به دلیل ناتوانی نیروگاه در پرداخت هزینه تامین کننده زغال سنگ خود تعطیل کند. در چنین شرایطی که نیروگاه‌های موجود برای ادامه کار با چنین مشکلی مواجه هستند، احتمالا عاقلانه نباشد که نیروگاه زغال سنگ وارداتی دیگری راه اندازی شود.
استفاده از زغال سنگ داخلی تار، که در حال حاضر ۴۷ دلار در هر تن قیمت دارد، منطقی‌تر است. اما پاکستان در شرایط دشواری گرفتار شده است. معادن زغال سنگ تار تقریباً در ۱۰۰۰ کیلومتری بندر گوادر قرار دارد و هیچ شبکه ریلی برای اتصال این دو منطقه وجود ندارد. بنابراین انتقال زغال سنگ تار به گوادر به سرمایه‌گذاری قابل توجهی در زیرساخت‌های راه آهن و جاده نیاز دارد که امکان استفاده از زغال سنگ داخلی را به عنوان جایگزین کاهش می‌دهد. بحران ارز به تولید داخلی زغال سنگ تار نیز رحم نکرده است، زیرا شرکت معدن زغال سنگ سند انگرو در تلاش برای پرداخت حقوق پیمانکار چینی خود بابت عملیات، تعمیر و نگهداری است که در صورت تداوم وضعیت فعلی، عملیات معدن را به حالت تعلیق در می‌آورد.
افزایش واردات برق از ایران
از سوی دیگر، گوادر اهمیت راهبردی جغرافیایی (ژئواستراتژیک) بسیار زیادی دارد و محور اصلی دستیابی چین به آب‌های گرم است. بدون دسترسی به منبع برق قابل اعتماد، منطقه به سطح صنعتی مورد نیاز برای تبدیل شهر بندری به یک مرکز تجاری موفق نخواهد رسید. این شهر بندری در حال حاضر با برق وارداتی از ایران کار می‌کند که تاکنون حجم آن محدود بوده و منطقه را در معرض خطر قطعی طولانی مدت قرار می‌دهد. با این حال، طرح جدیدی از اول مارس آغاز شد که به موجب آن گوادر ۱۰۰ مگاوات برق وارداتی از ایران دریافت خواهد کرد. این افزایش حجم باید برای رفع نیازهای فعلی منطقه کافی باشد و هر تقاضای افزایشی که با توسعه بیشتر در منطقه ایجاد می‌شود می‌تواند با انرژی خورشیدی یا بادی همراه با واردات بیشتر برآورده شود.
منبع: نشریه دیپلمات
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
