مسیر اقتصاد/ در حال حاضر فرآورده‌های سنگین نفتی در ایران حدود ۲۳ درصد از محصولات پالایشی کشور را تشکیل می‌دهند. عمده مصرف این فرآورده‌های سنگین همچون نفت کوره، در نیروگاه‌ها و سوخت کشتی است که با توسعه میادین و خطوط لوله سراسری گاز در کشور، مصارف نیروگاهی تا حد زیادی با گاز طبیعی جایگزین شده است.
تولید فرآورده‌های نفتی با ارزش از طریق ارتقای پالایشگاه‌های موجود
البته مصرف نفت کوره در دنیا هم به علت تغییر الگوی مصرف، از سال ۲۰۰۰ تا کنون ۴۰ درصد کاهش یافته است. از طرفی با اعمال استاندارد جدید سازمان بین‌المللی دریانوردی[۱] از سال ۲۰۲۰، پیش‌بینی می‌شود که سهم نفت کوره از سبد سوخت کشتی‌ها از ۸۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش یابد.
بنابراین با توجه به تغییر سبد تقاضای فرآورده‌های پالایشی دنیا در گذر زمان، تقاضا برای فرآورده‌های سنگینی مانند نفت کوره کاهش و نیاز به فرآورده‌های سبکی همچون بنزین و گازوئیل افزایش یافته است. این موضوع سبب افزایش سهم فرآورده‌های سبک و در نتیجه ارتقای[۲] پالایشگاه‌های موجود جهان شده و هزینه‌های سرمایه‌گذاری را افزایش داده است چرا که این مهم نیاز به بکارگیری فرآیند‌های تبدیلی جدیدی دارد که در پالایشگاه‌های قدیمی موجود نیست.
اصلاح سبد محصولات پالایشی تولیدی بر اساس بازار مصرفی
کشورهای با ظرفیت پالایشی بالا، تغییرات جهانی صنعت پالایشگاهی و سبد فرآورده‌های نفتی تولیدی را رصد و صنایع پالایشی داخلی خود را متناسب با آن تنظیم می‌کنند. به عنوان نمونه کشور روسیه که از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ با افزایش ظرفیت پالایشی، میزان تولید نفت کوره آن به طور چشم‌گیری افزایش یافته بود، در سال ۲۰۱۴ قانون جدیدی را تصویب کرد که مطابق آن عوارض صادرات فرآورده‌های نفتی از ۶۵ درصد تغییر کرد و برای فرآورده‌های سنگین به ۱۰۰ درصد افزایش و برای فرآورده‌های سبک به ۳۰ درصد کاهش یافت که این قانون موجب ارتقای پالایشگاه‌های روسیه از طریق توسعه واحدهای تبدیلی خوراک سنگین می‌شود.
در کشور ژاپن از طریق یک قانون دو مرحله‌ای در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ پالایشگاه‌ها مجبور شدند تا ظرفیت واحدهای تبدیلی خوراک سنگین خود را نسبت به خوراک ورودی افزایش دهند. در مرحله دوم این قانون می‌بایست ظرفیت واحدهای تبدیلی پالایشگاه‌ها به ۵۰ درصد خوراک ورودی برسد. در کشور عمان نیز شرکت پالایش این کشور (اُرپیک) پسماندهای سنگین پالایشگاه میناءالفحل را به پالایشگاه ۱۱۶ هزار بشکه‌ای صُحار منتقل می‌نماید تا در آنجا به محصولات سبک با ارزش پالایشی یا مواد پایه پتروشیمی مانند بنزن و زایلن تبدیل شوند.
بنابراین بسیاری از کشورهای دنیا با انجام طرح‌های ارتقا توانسته‌اند فرآورده‌های سنگین خود را به محصولات سبک تبدیل کنند و با شرایط جدید بازارهای داخلی و خارجی تطبیق یابند. در واقع نفت کوره به عنوان یک فرآورده پالایشی کم ارزش که ارزش قیمتی آن از نفت خام پایین‌تر بوده، محصولی است که عموم کشورها با اجرای طرح‌های ارتقای کیفیت در تلاش هستند، سهم آن را در سبد محصولات پالایشی خود کاهش دهند.
انتخاب طرح‌های ارتقای پالایشگاهی به عنوان پروژه‌های اولویت دار دولت
در راستای رسیدن به اهدافی نظیر افزایش ضریب پیچیدگی و ارتقای تجهیزات پالایشگاه‌های کشور به منظور «افزایش حاشیه سود»، «تولید محصولات راهبردی نظیر کک سوزنی و اسفنجی» و «افزایش کیفیت محصولات تولیدی به منظور کاهش آلودگي‌های محیط زیستی» وزارت نفت مجوز ارتقاء و بهینه‌سازی پالایشگاه‌های مختلف را صادر کرده که ۷ مورد آن عبارت از اصفهان، آبادان، بندرعباس، شازند اراک، تهران، تبریز و شیراز، در طرح «توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز» ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به عنوان اولویت دولت منتخب شده است.
در واقع با اجرای طرح‌های ارتقاء پالایشگاهی علاوه بر کاهش فرآورده‌های سنگین پالایشگاهی و افزایش حاشیه سود و همچنین متنوع کردن سبد فرآورده‌های پالایشگاهی به افزایش تولید بنزین بیش‌تر به منظور افزایش امنیت سوخت کشور نیز کمک خواهد شد.
پی‌نوشت:
[۱] International Maritime Organization (IMO)
[۲] Upgrading
انتهای پیام/ انرژی
