مسیر اقتصاد/ توسعه اقتصادی کشورها عمدتا با مصرف بیشتر انرژی همراه است. افزایش تولید و رشد اقتصادی که به دنبال خود افزایش سطح رفاه را می‌آورد، همگی مستلزم دسترسی بیشتر به انرژی است. از سوی دیگر گسترش نیازهای بشر در حوزه‌های مختلف، کاربرد انرژی برق را توسعه داده است، به طوری که نفوذ رو به گسترش فناوری‌های برق و الکترونیک را در زندگی شخصی، صنعت، کشاورزی، بهداشت و حمل و نقل می‌توان دید. لذا در آینده برقی شدن[۱] ابعاد بیشتری از زندگی جوامع، دور از انتظار نیست.
با توجه به افزایش نیاز کشورهای آسیای میانه، جنوب و جنوب غرب آسیا به برق برای توسعه اقتصادی و تامین نیازهای مردم متناسب با افزایش جمعیت، ایران می‌تواند نقش مهمی در صادرات برق و تبادل انرژی ایفا نماید. یکی از الزامات این مهم، احداث نیروگاه صادرات محور است که برای تحقق آن می‌توان از بخش غیردولتی متخصص استفاده نمود. اعطای فرصت صادرات می‌تواند سرمایه بخش غیردولتی را به سمت نیروگاه سازی هدایت کند.
نگرانی از قیمت شکنی در بازارهای صادرات برق
از آنجایی که صادرات برق یکی از منابع درآمدی دولت محسوب می‌شود و به توسعه و پایداری صنعت برق کمک می‌کند، یکی از نگرانی‌های وزارت نیرو از حضور بخش غیردولتی در تجارت برق، قیمت شکنی است. گرچه این یک الزام است که بخش غیردولتی، بازار صادراتی وزارت نیرو را تضعیف نکند، اما از سوی دیگر نقش‌آفرینی بخش غیردولتی در این عرصه می‌تواند نشان ایران را در تجارت انرژی بالاتر ببرد، سهم کشور را در بازارهای برق منطقه افزایش دهد و اتکای کشورهای منطقه به ایران را در تامین و تبادل برق بیشتر کند.
لذا باید سازوکاری ایجاد کرد که حضور بخش غیردولتی متخصص در تجارت برق و سرمایه‌گذاری برای نیروگاه‌های صادرات محور، نه تنها موجب کاهش درآمد وزارت نیرو نشود، بلکه به پایداری تبادلات برق منطقه‌ای ایران در بلندمدت کمک کند.
تخصیص ظرفیت از خط انتقال موجود و مجوز احداث خط جدید
علاوه بر موضوع فوق، وجود خطوط انتقال برق مرزی با ظرفیت کافی نیز مطرح است. وزارت نیرو می‌تواند سالانه ظرفیت خالی خطوط موجود را برای هر کشور به طور مجزا اعلام کند و این ظرفیت مازاد از طریق یک سازوکار مناسب به متقاضیان تخصیص یابد. حق ترانزیت برق نیروگاه صادرات محور ، مشابه با هزینه‌های سوخت و فروش برق آن باید منطقه‌ای یا بین‌المللی محاسبه شود.
نکته مهم این است که خطوط انتقال مرزی برای بعضی کشورهای همسایه ظرفیت اندکی دارد و از طرفی برای برخی کشورهای با ظرفیت بیشتر، وزارت نیرو مدعی است که تمام ظرفیت را برای انتقال توان نیاز دارد، لذا ایجاد ظرفیت جدید لازم است اما وزارت نیرو بودجه کافی برای این موضوع ندارد.
از آنجایی که طبق بند «ج» ماده ۳ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، سرمایه‌گذاری، مالکیت و مدیریت در فعالیت‌ها و بنگاه‌های مشمول گروه سه ماده ۲ این قانون منحصراً در اختیار دولت است و «شبکه‌های اصلی انتقال برق» یکی از موارد مشمول همین ماده هستند، بخش غیردولتی نمی‌تواند مالک خط انتقال باشد.
بنابراین باید یک مدل قراردادی در نظر گرفت که خط انتقال مرزی با پست‌های موردنیاز در مکان‌های مناسب بر اساس تبصره ۱ همین ماده، به کمک خدمات مالی، فنی، مهندسی و مدیریتی بخش غیردولتی احداث شود و در عین حال که مالکیت آن صد در صد در اختیار دولت است، بازگشت سرمایه نیز اتفاق بیفتد.
کمک به تامین اوج بار تابستان و افزایش بهره‌وری نیروگاه با احداث آب شیرین کن
در قواعد فروش برق نیروگاه صادرات محور، باید فروش داخلی در ایام اوج بار دیده شود. در این ایام که حدود ۳۰۰ ساعت است تقاضای برق به اوج می‌رسد و در سایر اوقات سال این تقاضا بسیار کاهش می‌یابد به طوری که حدود ۳۰ هزار مگاوات اختلاف در اوج نیاز مصرف فصل گرم و سرد گزارش شده است. لذا این نیروگاه‌های جدید که با انگیزه صادرات برق احداث می‌شوند، می‌توانند برای تامین برق ایام اوج بار، به کمک شبکه برق بیایند.
از دیگر مزایای احداث نیروگاه صادرات محور و تقویت صادرات برق، ارز آوری برای کشور است، همچنین از آنجایی که نیروگاه‌های حرارتی در این طرح، سوخت را با قیمت‌های منطقه‌ای دریافت خواهند کرد، می‌توانند برای افزایش بهره‌وری انرژی در نیروگاه، اقدام به تاسیس آب شیرین کن نمایند (در صورت دسترسی به آب‌های آزاد) و به تامین آب صنایع آب‌بر کمک کنند.
پینوشت:
[۱] Electrification
انتهای پیام/ انرژی
