به گزارش مسیر اقتصاد رویداد بین‌المللی «زیست‌بوم مشاوره سیاستی و مسئله‌ی حکمرانی: چالش‌های جهانی و فرصت‌های ملی» در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه، ۳۰ و ۳۱ ام فروردین ماه ۱۴۰۱ با همکاری باشگاه سیاست‌پژوهی در اندیشکده حکمرانی شریف برگزار شد. این رویداد در ادامه‌ی پروژه مطالعه نظام مشاوره سیاستی (Policy Advisory System) در این اندیشکده دانشگاهی، به اجرا درآمده است. این پروژه در تلاش است تا بر پایه ادبیات علمی این حوزه، میزان اثرگذاری ایجابی و سلبی، مستقیم و غیرمستقیم نهادهای مشاوره سیاستی را در سیاستگذاری کشور شناسایی کرده و با بررسی تجارب آنها پیشنهاداتی برای بهبود نظام مشاوره سیاستی ارائه کند.
در این رویداد در بخش بین‌المللی پروفسور لزلی پال بنیانگذار و رئیس دانشکده سیاستگذاری در دانشگاه حمد بن خلیفه قطر و معاون انجمن بین‌المللی سیاستگذاری عمومی با عنوان «نظام مشاوره سیاستی در خاورمیانه: فرصتها و چالش‌ها» به ایراد سخنرانی پرداخت. همچنین در نشستی مجازی خانم‌ها آندریا بائرتل از کشور پرو و مارسلا مورالس از کشور اکوادور به ترتیب با عناوین «ساختن یک اندیشکده» و «نظام مشاوره سیاستی علمی» مطالب خود را با شرکت‌کنندگان به اشتراک گذاشتند.
در بخش داخلی این رویداد نیز چهار نشست برگزار شد. رؤسای دو نهاد مشورتی کلیدی کشور در قوای مجریه و مقننه میهمان ویژه یکی از نشست‌های این رویداد بودند. رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری آقای دکتر خیاطیان و رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آقای دکتر نگاهداری در نشستی مشترک، نقطه‌نظرات خود را با توجه به سازمان‌های متبوع‌شان با مخاطبین در میان گذاشتند. همچنین آقای دکتر سجادپور رئیس پیشین مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه در نشستی دیگر، پیرامون مشاوره سیاستی در سیاست خارجی برای حضار صحبت کرد. آقای دکتر امامیان هم‌بنیانگذار اندیشکده حکمرانی شریف نیز مبانی نظری و چارچوب بررسی نهادهای مشاوره سیاستی را برای علاقه‌مندان تشریح کرد.
شایان ذکر است اندیشکده حکمرانی شریف ضیافت افطاری را به افتخار آقای پال با حضور جمعی از رؤسا و اساتید دانشکده‌های مرتبط با حوزه سیاستگذاری از دانشگاه‌های تهران، شریف، امیرکبیر، امام صادق (ع) و دفاع ملی ترتیب داد. در این جمع که قائم‌مقام بنیاد نخبگان، معاون مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه و رئیس سابق این مرکز نیز حضور داشتند آقای پال در خصوص آینده مطالعات سیاستگذاری سخنرانی کرد. در روز دوم این رویداد نیز نشست زیست‌بوم اندیشه‌ورزی در ایران با حضور آقای دکتر امیری مدیر اندیشکده حکمرانی شریف و آقای دکتر خراتیان پژوهشگر فلسفه سیاسی برگزار شد. همچنین با هماهنگی اندیشکده شریف شرایط حضور آقای دکتر پال در دانشگاه امام صادق (ع) و مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی فراهم شد و ایشان برای اساتید و کارشناسان ارشد این دو نهاد سخنرانی کردند. در ادامه به بخش‌هایی از مباحث مطرح شده در نشست‌های این رویداد اشاره می‌شود.
تشریح مأموریت‌های چهارگانه مرکز بررسی‌های استراتژیک در دولت سیزدهم
آقای دکتر خیاطیان با بیان نظرات ریاست محترم جمهور در خصوص مرکز بررسی‌های استراتژیک، این مرکز را اتاق فکر دولت و راه ارتباطی آن با نخبگان و افراد با تجربه خواند. وی غیرسیاسی بودن مرکز در دولت سیزدهم را خواسته‌ی شخص رئیس‌جمهور دانست.
رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک مأموریت‌های چهارگانه این نهاد در دوره جدید را برشمرد. تبیین و ترجمه‌ی گفتمان دولت مردمی و عدالت‌محور در ساحت‌های مختلف اولین مأموریت مرکز است. توسعه‌ی شبکه نخبگانی از طریق ایجاد میزهای دولت در دانشگاه، سامانه‌ی سرآمدان، تقویت زیست‌بوم اندیشگاهی وجلسات نخبگانی هفتگی با معاون محترم رئیس‌جمهور مأموریت دومی است که دنبال می‌شود. محور سوم فعالیت مرکز نقش‌آفرینی در مسائل راهبردی کشور بر اساس ارجاعات رئیس‌جمهور و همچنین تشخیص اولویت‌های مسائل کلان و آینده‌پژوهی در خود مرکز است. مرکز به طور ویژه سیاست همسایگی در دیپلماسی را دنبال می‌کند. محور چهارم ما رصد سیاست‌های دولت و بازخوردهای آنها از طریق افکارسنجی است.
دکتر خیاطیان از پیگیری اساسنامه و تثبیت حقوقی مرکز خبر داد و همچنین تثبیت حضور مرکز در کمیسیون‌های هفت‌گانه‌ی دولت را مهم تلقی کرد. ایشان در پایان مباحث خود داشتن نقشه راه و ارزیابی عملکرد مرکز بر اساس آن را الگوی مدیریتی خود عنوان کرد.
مرکز پژوهش‌های مجلس: از «کارگزار پیرو» تا «کارفرمای پیشرو»
دکتر نگاهداری فعالیت مرکز بررسی‌ها را بیشتر از نوع راهبردنویسی و فعالیت مرکز پژوهش‌ها را قانون نویسی تعریف کرد که از کلیات تا جزئی‌ترین مراحل را شامل می‌شود. ایشان با نظر به اینکه اولین رئیس مرکز پژوهش‌هاست که در کسوت نمایندگی مجلس قرار ندارد، پیامدهای عملکردی چنین تغییری را در قالب آمار خروجی‌های مرکز ارائه کرد.
در ادامه دکتر نگاهداری پسینی شدن این مرکز را نادرست دانست و جهت حرکت در دوره جدید را به سوی «کارفرمای پیشرو» خواند. ایشن گفت: در همین راستا و در اولین اقدام، مرکز پژوهش‌ها آمادگی خود را برای تهیه پیش‌نویس قانون جهت برطرف کردن نیازهای تقنینی دستگاه‌ها با ارسال نامه‌ای اعلام کرد که این فراخوان مورد استقبال برخی سازمان‌ها قرار گرفت. اقدام بعدی راه‌اندازی کنسرسیوم مراکز تحقیقات راهبردی کشور می‌باشد. در این کنسرسیوم مراکز پژوهشی و تحقیقاتی اصلی کشور حضور دارند و توصیه‌های سیاستی خود را با نظر جمعی تنظیم می‌کنند.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین از تجهیز این مرکز به دو ابزارسیاستی نظرسنجی و داده‌کاوی خبر داد. ایشان همچنین با بیان میزان پیچیدگی مشکلات کشور، به پروژه ابرچالش‌ها و احصای حدود هشتاد مؤلفه مؤثر در حکمرانی اشاره کرد. در پایان آقای دکتر نگاهداری با اشاره به استفاده حداقلی نمایندگان از خروجی‌های مرکز راهکارهای این مجموعه را برای افزایش اثرگذاری تشریح کرد.
جنگ آمریکا علیه عراق را یک اندیشکده به راه انداخت
دکتر سجادپور استاد تمام روابط بین‌الملل در تبیین ارتباط اندیشکده‌ها با سیاست خارجی، ابتدا چارچوب مفهومی بحث را تشریح کرد. رئیس سابق مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل با بیان اینکه توجه به ویژگی‌ها خاص هر کشور ضروری است، سیاست خارجی را یک پدیده سرزمین‌گرا عنوان کرد و هدف دستگاه دیپلماسی کشورها را تولید امنیت ، ثروت و کسب احترام دانست.
به نظر ایشان کار سیاست خارجی حائز سه جنبه‌ی علمی، سیاسی و بروکراتیک است. در طرف دیگر اندیشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی نیز ذاتاً به فعالیت علمی و تولید دانش می‌پردازند. آنها عموما نسبت به پدیده‌ها ایجاد فهم و یا حتی سوءفهم می‌کنند. همچنین اندیشکده‌ها با ایجاد حساسیت در اصطلاح دستورکارگذاری می‌کنند. کارکرد دیگر آنها کسب خبر یا به تعبیری غیردقیق «جاسوسی آشکار» است. این مراکز به ایجاد فضا و توجیه سیاست‌ها نیز مبادرت می‌ورزند. بخاطر وجود نگرش‌ها و منافع خاص در هر مرکز، اساسا توصیه بی‌طرفانه در سیاست خارجی بی معنی است. همین نگرش‌ها و منافع سبب می‌شود حتی برخی از جنگ‌ها آغاز شوند. کما اینکه ایده‌ی اصلی جنگ آمریکا علیه عراق در مؤسسه امریکن اینترپرایز ساخته و پرداخته شد.
این دیپلمات برجسته کشورمان در پاسخ به نظر یکی از شرکت کنندگان در خصوص ضعف زیست‌بوم اندیشکده‌ای در مقایسه با آمریکا، این قیاس را نادرست خواند. وی ضمن اشاره به پارامترها و تجارب نزدیک خود، وضعیت مشاوره سیاست خارجی در ایران را در مقایسه با کشورهای منطقه بسیار برجسته دانست.
از مطالعات دینی و اخلاقی در حوزه سیاستگذاری غفلت شده است
پروفسور لزلی پال مشاوره سیاستی در دنیای امروز را بشدت تحت تأثیر تعاملات بین‌المللی دانست و با ذکر مثال‌هایی از اجلاس داووس، سیاست‌های تغییر آب و هوا، فشارهای حقوق بشری به قطر در آستانه برگزاری جام جهانی، اذعان داشت شاهد بازتاب فعالیت‌های بین‌المللی در سیاست‌گذاری‌های ملی هستیم. بنیانگذار کالج سیاستگذاری در دانشگاه حمد بن خلیفه در مورد مشاوره سیاستی در خاورمیانه گفت: ضروری است به تفاوت‌های کشورهای منطقه در این بحث توجه شود و از ارائه فرمول واحد اجتناب کرد.
معاون انجمن بین‌المللی سیاستگذاری توجه شرکت‌کنندگان این رویداد را به سه جنبه در نظام مشاوره سیاستی جلب کرد. نخست حفظ توازن میان توان پاسخگویی به مسائل کوتاه مدت و بلندمدت. به اعتقاد وی اگر نهادهای مشاوره در یک جامعه بطور مداوم درگیر بحران‌های کوتاه مدت باشند و از چشم‌انداز غفلت کنند، حتماً با مشکل مواجه می‌شود. نکته‌ی دیگر ظهور بازیگران جدید در نظام‌های مشاوره سیاستی است. بویژه مشاوران سیاسی که در تقابل با مراکز سنتی پژوهشی قرار می‌گیرند و در این خصوص نیز حفظ تعادل سیستم ضروری است. جنبه‌ی سوم توجه به مشاوره‌های سیاستی رویه‌ای و ماهوی در این زیست‌بوم است. یک نهاد مشاوره سیاستی باید بتواند در این خصوص نیز توازن ایجاد کند.
دکتر پال پنج پارامتر را برای مقایسه نظام‌های مشاوره سیاستی در کشورهای مختلف در نظر گرفت: صلاحیت فنی و آموزش، ظرفیت دولتی، تعداد و کیفیت اندیشکده‌ها، تعداد و کیفیت مراکز پژوهشی و تعداد و کیفیت مشاوران بین‌المللی و مسیرهای تعامل با آنها.
دکتر پال با اذعان به اینکه نقش دین و نهادهای دینی بصورت جدی در ادبیات سیاستگذاری مغفول مانده است گفت: مثلاً در مسئله‌ی تغییرات آب و هوایی، حق نسل‌های آینده بشری در خصوص محیط زیست یک بعد مهم از این سیاست‌ها است. یک مثال دیگر می‌تواند ماشین‌های خودران و الگوریتم‌های هدایت آنها باشد. اینکه در شرایط تهدید جانی، الگوریتم تصمیم بگیرد جان چه کسی را در معرض خطر قرار دهد یک سؤال اخلاقی و دینی در سیاستگذاری است. بنابراین با ظهور فناوری‌های جدید پرسش‌های بی‌شماری از این دست پیش روی ما قرار دارد.
ضرورت بازطراحی نظام مشاوره سیاستی با رعایت توازن و تجهیز به ابزارهای فنی
دکتر پال با بیان اینکه در مطالعات سیاستگذاری عمومی و در سایه جهانی‌شدن، توجه اساسی معطوف به سیاست‌گذاری‌ها در عرصه بین‌المللی تا عرصه داخلی کشورها بود، اذعان داشت همه‌گیری کرونا این برداشت را با چالش مواجه کرد. مثلاً سازمان‌های بین‌المللی مثل سازمان بهداشت جهانی در مدیریت و سیاستگذاری پاندمی شکست خوردند و شاهد بودیم که سیاست‌گذاری‌های ملی در این دوران اهمیت بیشتری داشتند. با بسته‌شدن مرزها، دنیای بی‌مرز به چالش کشیده شد. دوگانه‌ی امنیت و آزادی دوباره مطرح شد. همچنین سیاستگذاری در بخش سلامت به اولویت نخست جوامع بازگشت. از تأثیرات دیگر کرونا تقویت آموزش مجازی و دورکاری‌ها بود. در پی آن پرسش‌های جدی در خصوص زمان کارمفید، ترافیک و آلودگی هوا مطرح شده است. این ایده مطرح شده که هم‌اکنون فرصت تصمیم‌گیری جمعی و یکپارچه در خصوص تغییرات آب و هوایی، سلامت و مسئله نابرابری در جهان است.
از منظر نظام مشاوره سیاستی، سیطره‌ی مشاوران اقتصادی یا مشاوران نظام سلامت در دوره‌ی کرونا می‌توانست سبب چرخش کامل سیاست‌ها شود. بنابراین توازن در مسیرهای اثرگذاری این نظام برای ارزیابی دقیق ریسک حیاتی است. همچنین اهمیت تحلیل داده‌ها در دستیابی به بهترین مدل در سیاستگذاری ایام کرونا برای همه آشکار شد. یک درس سیاستگذاری دیگر که کرونا داشت رفتار پیش‌بینی‌ناپذیر مردم است. نرخ بالای کسانی که از زدن واکسن خودداری کردند نشان داد تئوری‌های سیاستگذاری عقلانیت‌محور پاسخگوی دقیقی نیستند.
دکتر پال در پایان گفت پس از کرونا در سیاستگذاری عمومی باید مطالعات میان‌رشته‌ای را بیش از گذشته مد نظر قرار داد. تأثیر سیاست‌های بهداشتی و اقتصادی بر یکدیگر مثال واضحی از اهمیت این مطالعات است. همچنین نظام مشاوره سیاستی باید بازطراحی شود و ارتقا یابد. این نظام باید بتواند از نظر کارشناسان در حوزه‌های مختلف و در قالب نهادهای گوناگون به خوبی بهره ببرد. رفتار و واکنش مردم را به سیاست‌ها پیش‌بینی کند و به ابزارهای تکنیکی جدید مثل هوش مصنوعی مجهز شود. از طرفی مدیریت دولتی نیز باید در بحران‌ها بتواند مقاومت بروکراتیک خود را بشکند و به سرعت و با انعطاف، آرایش جدید بگیرد. مسئله‌ای که اکثر کشورها در آن ناموفق بودند. دکتر پال که در ضیافت افطار اندیشکده حکمرانی شریف سخنرانی می‌کرد در ادامه نظرات اساتید مدعو را شنید و به برخی از پرسش‌ها پاسخ داد.
در این مراسم آقایان دکتر سجادپور و قافله‌باشی از مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی، باقری مقدم قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، سلیمی و قائمی از دانشکده حکمرانی دانشگاه دفاع ملی، پورعزت رئیس دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران، مدنی‌زاده رئیس دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف و روستاآزاد رئیس سابق این دانشگاه، شاهدانی رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) و ذوالفقاری استاد این دانشکده حضور داشتند و آقای دکتر مرتضی زمانیان از دانشگاه صنعتی امیرکبیر مدیریت جلسه را بر عهده داشت.
وابستگی زیست‌بوم مشاوره سیاستی به زمینه سیاسی-اجتماعی منحصر بفرد جوامع
خانم آندریا بائرتل ارائه دستورالعمل واحد برای راه‌اندازی اندیشکده در نقاط مختلف را اشتباه خواند و توجه به وجوه تمایز در بستر جوامع مختلف را با اهمیت توصیف کرد. مدیر پژوهش و آموزش مؤسسه OTT انتخاب بهترین مدل کسب و کار برای هر اندیشکده را منوط به زمینه سیاسی، سطح دسترسی به اطلاعات یا ایجاد آنها، نحوه‌ی تأمین مالی، فضای روشنفکری، جامعه مدنی و رژیم‌های تنظیمگری در هر جامعه دانست.
از نظر وی اندیشکده‌ها باید اطمینان یابند پژوهش‌هایشان از نظر سیاستی مرتبط، مناسب و درخور توجه است. بائرتل رعایت اصولی در این خصوص مثل تناسب با بستر سیاسی-اجتماعی، واقع‌گرایی، ارزشیابی دقیق علمی و انتشار به موقع را حائز اهمیت قلمداد کرد.
بائرتل در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت یک اندیشکده از ابتدای هر پژوهش باید به فکر تعاملات، ارتباط‌گیری، ابزارها و مسیرهای اثرگذاری در آن زمینه باشد. این کار را همزمان با پژوهش دنبال کند و آن را به پایان موکول نکند.
کارآمدی نهادهای مشاوره علمی در گروی حفظ استقلال و جلب اعتماد عمومی
خانم مارسلا مورالس سخنران بعدی این نشست مطالعه‌ی تطبیقی نظام‌های مشاوره سیاستی علمی در کشورهای انگلیس، آلمان، اسپانیا، کانادا، شیلی و برزیل را ارائه کرد.
وی گفت: بدلیل تشابه ساختار سیاسی، انگلستان و کانادا ویژگی مشترک هر دو این نظام‌ها، نقش برجسته دانشمندانِ مشاور در سیاستگذاری است. مشاوره علمی در این دو کشور، برخوردار از جایگاه‌های رسمی و ثابت در پارلمان و دولت است. کشور آلمان برخلاف انگلیس، نظام حکمرانی و اداری بشدت غیرمتمرکزی دارد و به همین دلیل، بازیگران و نهادهای زیادی در سطوح مختلف، در مشاوره علمی نقش دارند. مشاوره‌ی علمی در آلمان سابقه‌ی طولانی دارد و بسیار نهادینه شده است. شرایط اسپانیا کمی متفاوت است و سطحی از تمرکز را در آنجا شاهد هستیم. کشورهای اسپانیایی زبان در آمریکای لاتین متأثر از نظام اسپانیا بوده و این مدل را شبیه‌سازی کرده‌اند. خانم مورالس نظام مشاوره علمی در کشور شیلی را بسیار شبیه به اسپانیا دانست و ابراز داشت وزارت علوم در شیلی متولی و هدایت‌کننده جریان مشاوره علمی بصورت متمرکز است. این پژوهشگرOTT در آخر، به ترسیم ترکیب‌بندی نظام مشاوره علمی در کشور برزیل پرداخت و بیان داشت که علاوه بر وزارت علوم و نهادهای مشاوره در دولت و مجلس، یک آکادمی علمی با سابقه در این کشور به سیاستگذاران مشورت می‌دهد. در کشورهای آمریکای لاتین نزدیکی زیاد نظام مشاوره علمی به دولت و تصمیم‌گیران، بی‌طرفی و تأثیرپذیری از عرصه‌ی عمومی را تحت تأثیر قرار داده است.
مورالس در نتیجه‌گیری خود بر حفظ توازن میان این دوگانه‌ها تأکید کرد: رسمیت و انعطاف‌پذیری، شواهد علمی و ملاحظات سیاستگذاری، نهادهای موقت و دائمی، علم برای سیاستگذاری و سیاستگذاری برای علم. به نظر ایشان شفافیت و تناسب می‌تواند در تأمین مشروعیت و اعتبار این نهادها مؤثر واقع شود.
تدوین چارچوب علمی بررسی نهادهای مشاوره سیاستی در اندیشکده حکمرانی شریف
آقای دکتر امامیان با بیان مقدمه‌ای از بحث توصیه سیاستی به تشریح اهمیت نهادینگی در نظام‌های مشاوره سیاستی پرداخت. وی پرسش‌های مطرح در زیست‌بوم مشاوره سیاستی را پیش روی شرکت‌کنندگان در این رویداد قرار داد و از کارکردهای متفاوت نهادهای مشاوره سیاستی سخن گفت.
هم‌بنیانگذار اندیشکده حکمرانی شریف فضای مشاوره سیاستی را تشبیه به بازاری کرد که دو طرف عرضه و تقاضا دارد. وی بر اساس مطالعات این حوزه به مسئله‌ی نزدیکی نهادهای مشاوره سیاستی در مقابل مسئله‌ی استقلال آنها پرداخت. او با بیان اینکه نزدیکی سبب افزایش امکان اثرگذاری، به موقع و مرتبط بودن توصیه سیاستی می‌شود گفت در نقطه مقابل از میزان استقلال نهادها با قرار گرفتن در حاکمیت کاسته می‌شود. به همین جهت در برخی مطالعات به فرآیند بیرونی‌سازی نظام مشاوره سیاستی پرداخته شده است. آقای امامیان در ادامه به مسئله‌ی ظرفیت سیاستی و ابعاد سه گانه‌ی آن در نهادهای مشاوره از جهت اهمیت سیاسی، اعتبار علمی و مقبولیت اجتماعی پرداخت.
دکتر امامیان در بخش پایانی ارائه خود به چارچوب مطالعه‌ای که در گروه مطالعات نظام مشاوره در اندیشکده شریف تهیه شده است اشاره کرد و شاخص‌های محوری و مؤلفه‌های آنها را برای حاضرین در جلسه توضیح داد.
توسعه سیاسی و بهبود فضای اندیشکده‌ها در کشور
آقای خراتیان با بیان تاریخچه شکل‌گیری اندیشکده‌ها در آمریکا و ادوار مختلف آنها، خاطر نشان کرد توضیح این پدیده از زوایای مختلف اندیشه سیاسی، متفاوت است. مثلاً برخی شکل‌گیری آنها را به تلاش برای خروج آمریکا از سیاست انزواطلبی نسبت می‌دهند. واژه اندیشکده در دهه هفتاد میلادی در ادبیات سیاسی مرسوم شد و جریان‌های راست آمریکایی در دهه هشتاد و در تلاش برای جبران عقب‌ماندگی خود از جریان‌های چپ، اندیشکده‌های محافظه‌کاری را تأسیس کردند.
این پژوهشگر فلسفه سیاسی خاستگاه اندیشکده‌ها را در تغییر مناسبات اقتصادی سیاسی پس از انقلاب دوم صنعتی دانست و گفت: اندیشکده‌ها در دوران مدرن در چهاراره دولت، آکادمی، بیزنس و رسانه قرار گرفته‌اند. وی انتقال مدل‌های غربی بدون در نظر گرفتن زمینه اجتماعی-سیاسی را اشتباه رایج در فضای اندیشکده‌ای کشور عنوان کرد و نیاز به ساختارشکنی و بازطراحی این نظام را ضروری خواند. خراتیان گفت: برخی کشورها مثل چین در بومی‌سازی این مدل‌ها موفق عمل کرده‌اند اما عموماً این اتفاق در کشورهای غیرغربی نیافتاده است.
آقای دکتر امیری مدیر این نشست با طرح پرسشی در خصوص تفاوت اندیشکده‌ها با مراکز تحقیقاتی حاکمیتی خواستار تبیین چرایی وجود این موجودیت‌ها با توجه به ساختاری سیاسی کشور شد. دکتر خراتیان ابراز داشت در خصوص تعریف اندیشکده‌ها اجماعی وجود ندارد. یکی از دلایل آن تعریف استقلال در نظام‌های سیاسی مختلف است. به تعبیر من، با وجود تکثر در فضای سیاسی، شکل‌گیری اندیشکده‌ها امکان‌پذیر خواهد بود. در این فضا اندیشکده‌ی دولتی نیز امکان‌پذیر خواهد بود به شرطی که به لحاظ حقوقی در نحوه‌ی اداره استقلال داشته باشد. دکتر خراتیان در مورد حفظ استقلال اندیشکده‌ها درحالیکه درآمدزایی ندارند، به نقش دولت در تنظیمگری منابع مالی، مالیات، قوانین، شفاف‌سازی و فرهنگ‌سازی وقف اشاره کرد و بیان داشت کمک‌های مالی به اندیشکده‌ها در سطح جهانی رو به کاهش است.
وی با بیان تجربه‌ی اندیشکده‌ها در آمریکا و انگلیس نسبت به فاصله‌گرفتن این نهادها از مردم و عرصه‌ی عمومی کشور هشدار داد. ایشان تئوریزه کردن نظرات نخبگان سیاسی توسط اندیشکده‌ها را مخرب دانست. آقای خراتیان معتقد است اندیشکده‌ها نمی‌توانند جایگزین احزاب در کشور باشند اما با توسعه سیاسی، می‌توان از اندیشکده‌های حزبی دفاع کرد. به نظر آقای خراتیان پالیسی و پالتیکس تفکیک‌ناپذیر هستند و در این میان سیاست‌زدگی بیش از اندازه مشکل‌زا است. این فعال زیست‌بوم اندیشه‌ورزی کشور به اهمیت تجربه زیسته در زمینه‌ی جامعه در کنار سیاست‌پژوهی تأکید کرد و بسیاری از سیاست‌گذاری‌های اشتباه کشور را ناشی از بی‌توجهی به بستر اجتماعی-سیاسی دانست.
انتهای پیام/ دولت و حکمرانی
