ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سال ۱۳۹۷ آمار قاچاق پوشاک را ۱۸۱۳ میلیون دلار اعلام رسمی کرده است.[۱] این در حالی است که آمار قاچاق پوشاک صرفا برای سال ۱۳۹۷ در دسترس است و برای سال‌های بعد از آن آماری موجود نیست. سعید جلالی قدیری دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک، در گفتگو با مسیر اقتصاد به بیان فاصله آمار قاچاق فعلی با واقعیت و دلایل این اختلاف پرداخته است.
آمارهای نادقیق در زنجیره‌های بالادستی و پایین‌دستی
سعید جلالی قدیری در ابتدا درباره وضعیت کلی آمار رسمی و فاصله آن با واقعیت گفت: کشور ما در زمینه آمار از بی دقتی رنج می برد. نه تنها در زنجیره‌های پایین‌دستی که شفاف نیستند بلکه زنجیره‌های بالادستی هم در آمارهای اعلامی اغراق کرده و یا آن‌ها را مخفی می‌کنند. هرچقدر به صنایع پایین دستی حرکت می‌کنیم عدم شفافیت بیشتر می‌شود.
وی افزود: به طور مثال وزارت صمت دقیقا نمی‌داند چند دستگاه چرخ خیاطی و یا واحد صنعتی در کشور موجود است یا حتی شماره تماس و اطلاعات این واحدها را ندارد. وزارت صمت ادعا می‌کند ۷۹۰۰ واحد صنعتی در زنجیره پوشاک و کفش وجود دارد. زنجیره پوشاک و کفش شامل ریسندگی، بافندگی، رنگرزی، چاپ و محصولات نهایی می‌شود. محصولات نهایی شامل فرش، منسوجات خانگی، پوشاک و منسوجات صنعتی است. محصولات دیگری مانند کفش نیز مشمول عنوان پوشاک یا Clothing می‌شوند که در آمارهای این زنجیره به آن‌ها اشاره نمی‌شود. آمارهای مربوط به کفش علی‌رغم اینکه با پوشاک اداره کل یکسانی دارند ذکر نمی‌شود.
دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک در رابطه با واحدهای صنفی که کوچکتر از واحدهای صنعتی هستند اظهار کرد: وزارت صمت همچنین ادعا می‌کند ۱۴۰ هزار واحد صنفی نیز در زنجیره وجود دارد اما حتی همین واحدهای صنفی که پروانه دارند و ثبت شده‌اند میزان تولید مشخصی در آمارها ندارند. آمار اشتغال این واحدها نیز دقیق نیست. میزان اشتغال واحدهای صنفی متناظر با دارنده گواهی صنفی است. به طور مثال اگر در واحد صنفی دو نفر شریکی باشند میزان اشتغال این واحد دو نفر در نظر گرفته می‌شود. به طور کلی در بین واحدهای صنعتی و صنفی ۷۰ درصد شماره تلفن‌ها و آدرس‌ها اشتباه است. بنابراین اطلاعات مربوط به تولید و اشتغال در وزارت صمت چه در رابطه با واحدهای صنعتی و چه درباره واحدهای صنفی با واقعیت فاصله دارد.
انحراف آمارهای قاچاق به‌علت انحراف آمارهای تولید، صادرات و واردات
جلالی قدیری گفت: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تنها مرجع رسمی اعلام آمار قاچاق است. این ستاد براساس شکاف بین عرضه و تقاضا آمارهای قاچاق را محاسبه می‌کند؛ اما سوال این است که این آمارها از کجا می‌آید؟ چون همان‌طور که بیان شد آمارهای دقیقی برای تولید در واحدهای صنفی و صنعتی وجود ندارد و انتزاعی است. شاید به اندازه واحدهای صنفی مورد ادعای وزارت صمت، واحدهای دیگری وجود داشته باشد که مجوز نگرفته‌اند. شاید دو برابر واحدهای رسمی نیز تولید خانگی وجود داشته باشد.
این فعال اقتصادی افزود: گذشته از آمار تولید که انحرافات آن بیان شد، آمار صادرات و واردات نیز دقیق نیست. در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ -در بحبوحه مقابله با قاچاق- آمار واردات پوشاک توسط گمرکات ۶۰ میلیون دلار ثبت شده است. این در حالی است که پایگاه اطلاعاتی Trade map آمار واردات پوشاک توسط ایران را به نقل از گمرکات جهانی ۱ میلیارد دلار گزارش کرده است. بنابراین مشخص می شود که گمرکات نیز آمارهای دقیقی از واردات واقعی پوشاک ندارند. در همان سال ۱۳۹۵ به زعم ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، آمار قاچاق ۳ میلیارد دلار بوده است که بنابراین نسبت قاچاق به واردات ۹۸ درصد به ۲ درصد است. در رابطه با صادرات نیز همین مشکل در آمارها وجود دارد.
دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک بیان کرد: در رابطه با آمار مصرف نیز می‌توان گفت آمارها انتزاعی است. اما اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک، مصرف پوشاک را تقریبا ۲۰۰ میلیارد دلار با دلار ۲۵ هزار تومان برآورد می‌کند.
افزایش نرخ ارز عامل کاهش آمار قاچاق پوشاک در سال‌های بعد از ۱۳۹۵
جلیلی قدیری درباره علت کاهش ناگهانی آمار قاچاق پوشاک در سال ۱۳۹۵ گفت: در سال ۱۳۹۵ حجم قاچاق کل ۲۵ میلیارد دلار و قاچاق بخش پوشاک نیز حدود ۵ میلیارد دلار اعلام شده بود. بعد از گذشت حدود ۶ ماه آمارهای قاچاق به ۱۲.۵ میلیارد دلار و قاچاق پوشاک نیز به ۲.۷ تا ۳ میلیارد دلار کاهش پیدا کرد. با بررسی هایی که صورت گرفت مشخص شد علت کاهش حجم قاچاق اعلامی، افزایش نرخ ارز بوده است.
ثبات حدودی نرخ ارز و افزایش تورم دو سال اخیر از دلایل افزایش قاچاق پوشاک
دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک افزود: آخرین جهش ناگهانی نرخ ارز در اواخر سال ۱۳۹۸ رخ داد. اما در دو سال اخیر یعنی سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نرخ ارز تقریبا با ثبات و به‌طور متوسط ۲۵ هزار تومان بوده است. بنابراین جنس قاچاق نیز به علت ثابت بودن قیمت‌های جهانی، قیمت ثابتی داشته و دارد. به طور مثال اگر جنس قاچاق استوک ۱دلار بوده در دو سال اخیر هم ۱دلار مانده است. از طرفی رشد قیمت نهاده‌های تولید در دو سال اخیر ۲۰۰ درصد بوده است. به‌طور مثال نخی که در سال ۱۳۹۹ حدود ۶۰ هزار تومان بود در دو سال اخیر رشد ۳ برابری و دستمزد نیز رشد ۲۰۰ درصدی داشته است. در نتیجه رقابت‌پذیری پوشاک داخلی در مقابل پوشاک قاچاق خارجی در این دو سال از بین رفته است.
جلیلی قدیری در ادامه بیان کرد: در این شرایط تولید نمی‌تواند رقابت کند. آمار قاچاق هم باید طبق این شرایط افزایش پیدا کند. نه اینکه آقای مویدی‌خرم‌آبادی[۲] مصاحبه کند که آمار قاچاق پوشاک ۵۰۰ میلیون دلار است یا آقای پرهام‌فر[۳] در مصاحبه ادعا کند این قاچاق ۶۰۰ میلیون دلار است. نکته جالب توجه اینجاست که حتی مصاحبه‌ها نیز با هم تطابق نداشتند.
دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک در پایان بیان کرد: به سه دلیل یعنی افزایش نرخ ارز، افزایش تورم و عدم برخورد با کالای قاچاق در سطح عرضه در دو سال اخیر انتظار این است که میزان آمار قاچاق افزایش پیدا کند.
پینوشت:
[۱] ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، آمار و اطلاعات، برآورد حجم قاچاق در سال ۱۳۹۷
[۲] رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز
[۳] مدیر کل پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
