به گزارش مسیر اقتصاد برنامه رادیو گفتگو در روز دوشنبه ۲۵ بهمن ماه به بررسی عملکرد مناطق آزاد در سه دهه اخیر و چگونگی هدفمندی معافیت‌های مالیاتی در مناطق اختصاص داشت. در این برنامه فردین کریمی کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی، گفت: از ابتدای تشکیل مناطق آزاد در سال ۱۳۶۹ تا کنون ما به درستی تکلیفمان را با این مناطق مشخص نکرده ایم و اهداف در نظر گرفته شده برای آنان، بدون داشتن شناخت دقیقی از عملکرد مناطق آزاد بوده است. با نگاهی به سه دهه گذشته و نوع قانون گذاری حوزه مناطق آزاد و عملکرد آنان مشخص می شود که تعریف عملیاتی ما از این مناطق تعریف درستی نبوده است. در قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تمامی فعالین اقتصادی از معافیت مالیاتی ۲۰ ساله بهره مند شده اند درحالی که آمارها و عملکرد مناطق آزاد نشان می دهد مشوق های اعطا شده کمک زیادی به صادرات کشور نکرده و مسیر طی شده درست نبوده است.
بدون ایجاد زیرساخت تاسیس منطقه آزاد هیچ فایده‌ای ندارد
وی افزود: دیگر کشورهای دنیا مانند چین، ترکیه، عمان و امارات با ایجاد زیرساخت های مناسب در حوزه های مختلف به درآمدزایی مناطق آزاد کمک می کنند و از همین رو درآمد حاصل از ایجاد زیرساخت های مناسب، معافیت های مالیاتی و گمرکی را جبران می کند. اما در ایران ایجاد زیرساخت ها نیز بر عهده خود مناطق آزاد گذاشته شده است که این کار از اساس اشتباه بوده و سبب شده است مناطق آزاد به درآمدهایی مانند عوارض واردات کالاهای تجاری و زمین فروشی روی آورند. در این شرایط هشت منطقه آزاد جدید نیز مصوب شده است.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در صورتی که مناطق جدید بخواهند با قوانین فعلی تشکیل و اداره شوند یقینا چالش های بیشتری را ایجاد خواهند کرد؛ چرا که از یک طرف دولت توان ایجاد زیرساخت های کافی را ندارد و از طرف دیگر اگر بخواهد ایجاد زیرساخت مجددا بر عهده مناطق آزاد گذاشته شوند موجب چالش هایی مانند واردات، فروش دارایی و دیگر فعالیت های غیر مولد خواهد شد که هم اکنون مناطق قبلی با آن رو به رو هستند.
هدف اصلی مناطق آزاد در ایران مشخص نیست
کریمی ادامه داد: دولت باید یک بار برای همیشه تکلیف مناطق آزاد را مشخص کند که چه انتظاراتی از این مناطق دارد. وقتی با مسئولان این مناطق گفتگو می کنیم از یک طرف معتقدند دولت بودجه ای برای آن ها در نظر نگرفته و زیرساختی برای این مناطق ایجاد نکرده است، همچنین وظایف محرومیت زدایی از بافت جمعیتی مناطق را نیز بر عهده آنان گذاشته، پس دولت نباید از مناطق آزاد انتظار عملکرد صادراتی یا جذب سرمایه گذار خارجی داشته باشد.
وی افزود: از طرف دیگر ماهیت وجودی مناطق آزاد در جهان کمک به صادرات به خارج، جذب سرمایه گذاری خارجی و تولید است که این مناطق در ایران کارنامه موفقی ندارند. به همین دلیل دولت باید یک بار برای همیشه مشخص کند با چه شاخصی می خواهد عملکرد مناطق آزاد را بسنجد. اگر اولویت بر محرومیت زدایی، ارائه خدمات عمومی و یا رونق اقتصاد محلی است پس نباید از آن ها انتظار صادرات به خارج یا جذب سرمایه گذار خارجی داشت.
معافیت مالیاتی مناطق آزاد فقط به واحدهای تولیدی صادرکننده اختصاص یابد
این کارشناس اقتصادی افزود: همان طور که معافیت مالیاتی غیر هدفمند همه فعالین اقتصادی و واحدهای تولیدی در مناطق آزاد اشتباه است، تصویب اخذ مالیات از همه واحدها در مناطق آزاد نیز اشتباه و غیر هدفمند است. از آن جا که مناطق آزاد با تولید صادرات محور باید باعث ایجاد رقابت در بازارهای خارجی شوند معافیت ها و تخفیف های مالیاتی نیز باید به واحدهای تولیدی و تجاری تعلق بگیرد که بخش قابل توجهی از تولیدات خود را صادر می کنند.
کریمی ضمن اشاره به اینکه در دو سال گذشته مناطق ایران دو برابر صادرات به خارج به داخل صادرات داشته اند، افزود: اساسا این حرکت مناطق آزاد رقابت را به داخل کشور کشانده که به ضرر واحدهای تولیدی سرزمین اصلی است چرا که این واحد ها از هیچ گونه معافیتی بهره مند نیستند. به همین دلیل اگر قرار است از واحدهای تولیدی و فعالین اقتصادی در مناطق آزاد مالیات گرفته شود باید از واحدهایی باشد که تولیدات خود را به سرزمین اصلی صادر می کنند.
وی در پایان افزود: دولت و دبیرخانه باید شهامت تغییر ریل گذاری اشتباه مناطق آزاد در سه دهه گذشته را داشته باشند و برای اصلاح قانون چگونگی اداره مناطق آزاد پیش قدم شوند تا این مناطق در راستای اهداف اصلی خود حرکت کنند.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
