مسیر اقتصاد/ در سالیان اخیر چالش کسری بودجه فزاینده به یکی از معضلات نظام اقتصادی ایران تبدیل شده است. برای جبران این کسری راه‌حل‌های مختلفی توسط دولت‌ها بکارگرفته شده که از این میان استفاده از ابزار مالیات نکته مغفول مانده این ماجرا است. در بسیاری از کشورهای دنیا نیز استفاده از درآمد مالیاتی به عنوان یکی از ابزارهای پایدار تامین منابع بودجه شناخته می‌شود.
پایین بودن شاخص تلاش مالیاتی در ایران
در حال حاضر وضعیت دولت در اخذ مالیات مطلوب نیست به طوری که نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید داخلی (تلاش مالیاتی) ایران در حدود ۷ درصد است که به مراتب کمتر از استانداردهای جهانی است. همچنین طبق گفته مسئولین مالیاتی کشور، حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد اقتصاد کشور معاف از مالیات است که موجب بی‌عدالتی فراوانی نیز شده است.[۱] این بی‌عدالتی بین فعالیت‌های مولد و غیرمولد نیز بیشتر قابل مشاهده است، چرا که با وجود تراكم سرمايه‌هاي كشور در بخش‌های غیرمولد همچنان این فعالیت‌ها معاف از ماليات هستند.
سامانه مودیان پیش‌نیاز مالیات بر عایدی سرمایه و مجموع درآمد
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، تغییر رویکردی در راستای هوشمندسازی نظام مالیاتی، استفاده از سامانه‌‌های یکپارچه اطلاعاتی و افزایش پایه‌های مالیاتی مانند مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد در دستور کار قرار گرفته که قابل تقدیر است. در این راستا وزارت اقتصاد در حال آماده کردن لایحه مجموع درآمد است. این پایه مالیاتی می‌تواند در بهبود وضعیت درآمدی کشور نقش داشته باشد و موجب بهبود عدالت اقتصادی گردد. اما پیش‌نیاز این پایه مالیاتی، سامانه مودیان است که بایستی مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
هدف‌گذاری ۵۰ درصدی تلاش مالیاتی در دوره جدید
در این رابطه آقای خاندوزی وزیر اقتصاد ضمن اشاره به لزوم تغییر رویکرد در نظام مالیاتی در نشستی که در جمع مدیران عالی سازمان امور مالیاتی کشور داشتند، افزودند: ما هم از شیوه‌های مالیات‌ستانی ناکارآمد و سنتی و هم از شیوه‌های مالیات‌ستانی ناعادلانه که موجب اجحاف به گروه‌های مختلف اجتماعی می‌شود، آسیب دیده‌ایم. در این مدت تلاش خواهیم کرد که نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی به ۵۰ درصد افزایش پیدا کند، اما با قید اینکه «مالیات‌ستانی هوشمند و عادلانه» باشد.[۲]
اما آنچه حائز اهمیت است، اجرایی کردن پیش‌نیاز این تغییرات است که سامانه مودیان یکی از این پیش‌نیازها است و باید در اولویت قرار بگیرد. لذا با رعایت اولویت‌ها امید می‌رود اقدامات مهمی در راستای تحول نظام مالیاتی انجام شود.
عدالت مالیاتی و شفافیت اقتصادی از مزایای سامانه مودیان
همانطور که اشاره شد، یکی از پیش‌نیازهای لازم برای استفاده حداکثری از ظرفیت نظام مالیاتی استفاده از سامانه مودیان است. با توجه به ظرفیتی که این سامانه دارد می‌تواند شرایط را برای بهبود فضای کسب و کار، شفافیت مبادلات تجاری، شفافیت جریان درآمدها، کاهش فرار مالیاتی و ایجاد تعامل بین سازمان‌های دولتی فراهم نماید. اما با وجود سپری شدن ۱۰ ماهه از پایان مهلت قانونی اجرایی شدن آن، تاکنون توسط سازمان مالیاتی به بهره‌برداری نرسیده است.
با توجه به شرایط اقتصادی کشور که ناکارآمدی نظام فعلی مالیاتی در برآورده کردن نیازهای درآمدی، تنظیم‌گری و عدالتی مشهود است، تغییر نظام مالیاتی کشور یک ضرورت محسوب می‌شود. برای این تغییر نیز راه‌حل‌های مختلفی پیشنهاد شده است که اجرایی نمودن سامانه مودیان، افزودن پایه‌های جدید مالیاتی مانند عایدی سرمایه و مجموع درآمد از آن جمله هستند. اما از آنجا که سامانه مودیان پیش نیاز اجرایی شدن پایه‌های جدید مالیاتی است و در صورت اجرایی نشدن، افزودن پایه‌های دیگر کارآمدی لازم را نخواهند داشت، اولویت نظام مالیاتی بایستی پیاده‌سازی سامانه مودیان باشد.
پینوشت:
[۱] خبرگزاری فارس، شماره خبر: ۱۳۹۸۱۱۱۵۰۰۱۰۴۳.
[۲] خبرگزاری ایرنا، شماره خبر: ۸۴۴۵۳۴۴۶.
انتهای پیام/ مالیات
