مهندس حسام الدین آقاهادی، کارشناس حوزه صادرات در گفتگو با مسیر اقتصاد با ضروری دانستن روی آوردن به روش‌های متنوع تولید و تجارت برای رساندن کشور به جایگاه شایسته اقتصادی در منطقه، پیشنهاد تولید فرامرزی را در کنار صادرات محصول نهایی مهم دانست. وی معتقد است برای انتخاب کشور شریک بعنوان پایگاه فرامرزی، شاخص‌های امنیت، موقعیت راهبردی جغرافیایی، بازار مصرف مناسب، وجود فرهنگ تجارت و تولید، و هم‌سویی فرهنگی دو ملت باید مورد ملاحظه قرار بگیرد.
ضرورت توجه به کشورهای هم‌سوی منطقه در تولید فرامرزی
حسام الدین آقاهادی با بیان اینکه کشوری که برای مشارکت در تکمیل زنجیره تولید انتخاب می‌شود باید دروازه وارد شدن به بازارهای دیگر باشد گفت: نباید به سراغ کشوری برویم که بن بست است و نمی‌توان از آنجا با اطرافش مبادله ای داشت. به عنوان یک مثال مناسب، سوریه کشوری است که این مشکل را ندارد و چون عضو اتحادیه عرب است با عوارض صفر می تواند صادرات داشته باشد و یک دروازه باز به اروپا محسوب می‌شود.
این کارشناس درباره تحریم‌های مالی سوریه گفت: سوریه ۲۸ بانک دارد که فقط ۸ مورد آنها تحریم هستند و بقیه بانکها همین الان با بانکهای آلمان و چین کار می‌کنند، اعتبار اسنادی باز می شود و سرمایه در گردش بالایی با این بانکها دارند.
شرایط سوریه مشابه ۳۰ سال قبل امارات مناسب ورود تجار ایرانی است
آقای آقاهادی با اشاره به فرهنگ بالای تجارت مردم سوریه، ایجاد یک پایگاه منطقه‌ای در خارج از کشور برای مدیریت و جهت‌دهی تجارت ایران را ضروری دانست و گفت: تجربه مشابهی که در دهه‌های گذشته درباره کشور امارات رخ داد این بود که عده‌ای از تجار ایران برای مدیریت تجارت خود به این کشور رفتند تا فراتر از مرزها برای ایران پایگاهی ایجاد کنند. اما امارات کشوری است که مراوداتش با ما همیشه پایدار نیست. زمانی که امارات رو به توسعه بوده به ما احتیاج داشته، ما به آنجا رفتیم و کار کردیم اما در حال حاضر آمریکایی ها در این کشور نفوذ دارند و تجار ایرانی تحت فشار قرار گرفتند. بنابراین باید در انتخاب پایگاه به این نکته توجه کرد.
وی افزود: نقطه مثبتی که امارات ۳۰ سال قبل برای ایرانی ها داشته این فرصت بوده است که تولیدکنندگان دستگاههای کارکرده خط تولید خود را به آنجا برده و با دریافت وام از بانکهای امارات، سرمایه در گردش قابل توجهی به دست آوردند که تولید را به حرکت در می‌آورد. برای همین تولید در امارات برایشان به صرفه بوده و شرکتهای کوچک و متوسط نیز توانستند در این عرصه موفق شوند.
به گفته آقاهادی شرایط امروز سوریه از این جهت که می‌توان با انتقال خطوط تولید کارکرده به خاک این کشور، به تولید فرامرزی اقدام کرد، بسیار مناسب است. به علاوه هزینه نیروی انسانی در این کشور یک سوم ایران است و فرهنگ تولید در بین مردم این کشور بالاست.
سوریه در بین کشورهای عربی به عنوان کشور صنعتی شناخته می‌شود
به گفته این کارشناس، مردم سایر کشورهای عربی به سوریه به چشم یک کشور صنعتی نگاه می‌کنند: پیش از جنگ اخیر، سوریه «ژاپن اعراب» نام داشت. یعنی همانطور که در کشور ما، برای واردات یک کالای صنعتی یا فناوری خاص به ژاپن چشم می‌دوزیم، کشورهای عربی به دلیل ریشه‌های فرهنگی خود، نگاهشان به سمت سوریه است. تولید در کشور سوریه با یک برند عربی، می‌تواند دروازه ورود به بازار کشورهایی همچون لیبی، الجزایر، اردن و… باشد. کشورهایی که به طور مستقیم تبادل تجاری بالایی با کشور ما ندارند. بنابراین همراه شدن با یک شریک عرب زبان به عنوان بازوی فروش در خارج و استفاده از ظرفیت تکنولوژی و تولید در داخل، به منزله ایجاد یک ارزش افزوده قابل توجه برای تولید کشور است. چرا که توانمندی تجار سوری برای نفوذ در بازارهای منطقه MENA بیش از تجار ماست.
صادرکننده واقعی کسی نیست که تنها یک محموله صادر می‌کند
کارشناس حوزه صادرات با بیان اینکه صادرکننده نامیدن افرادی که گاهی به دنبال یک درآمد ارزی از ناحیه فروش خارجی هستند، موضوع درستی نیست، گفت: بسیاری از مواقع تولیدکننده داخلی به دلیل وجود مازاد تولید یا بالا رفتن نرخ ارز، یک محموله از کالای خود را به مشتری خارجی می‌فروشد. به اعتقاد من اسم این کار صادرات نیست. صادراتی که می‌تواند یک منبع درآمد پایدار ارزی برای کشور باشد، هنگامی محقق می‌شود که تولیدکننده در دفترش یک میز به اسم میز صادرات قرار داده که وظیفه‌اش استعلام قیمت، بررسی فرصت‌های نمایشگاهی، ارتباط با مشتری خارجی، دسته بندی مداوم داده ها، اخذ گواهی ها و مجوزهای بین المللی و… است. صادرات واقعی نیازمند یک برنامه سه ساله تا پنج ساله فرامرزی است که تولیدکننده باید برایش هزینه کند و به فکر سودآوری کوتاه مدت نباشد.
نداشتن پایگاه در بازار مقصد مانع محوری تداوم صادرات
مسئول بخش میدون صادرات سامانه کسب‌وکار میدون، با بیان ضروری بودن حضور شرکت تولیدکننده در یک پایگاه در کشور مقصد صادراتی گفت: در صورت نبود این پایگاه، صادرکننده با شکست مواجه می‌شود. یکی از تولیدکنندگان ظروف تفلون که به شکل عمده کالای نهایی خود را به عراق صادر می‌کرد و برند جا افتاده‌ای بود، ناگهان با این مطلب مواجه شد که تاجر عراقی با همکاری برخی تولیدکنندگان ضعیف، از این برند سوء استفاده کردند و با توزیع محصول جعلی ارزان به نام این برند بازار عراق را از دستش درآورده و برند را خراب کردند. عدم حضور مستقیم فعالان اقتصادی در مقصد صادراتی باعث می شود چنین مشکلاتی پیش بیاید. تولیدکننده با داشتن پایگاه خارجی، سیاستگذاری بازار را در دست خود دارد و اجازه نمی‌دهد بازار فروش از دست برود.
وی افزود: توصیه می‌شود که قسمتی از تولید، مونتاژ یا حتی بسته بندی در کشور مقصد انجام شود. این اقدام در کشوری مثل سوریه، کمک قابل توجهی به فروش در کشورهای عربی و آفریقایی خواهد کرد. این یک پوشش برای هویت ایرانی است که کمک می کند مراودات بین المللی را تقویت کنیم و در دوام فروش هم تأثیر قابل توجهی دارد.
آیا نهایی سازی فرامرزی محصول موجب خروج ارزش افزوده از کشور نیست؟
آقاهادی در پاسخ به چرایی لزوم حرکت کشور به سمت فعالیت فرامرزی با وجود خارج کردن بخشی از ارزش افزوده توسط این فرایند گفت: در گام اول نباید کل تکنولوژی و دانش را انتقال داد. اگر کالای مونتاژ نشده (CKD) فرستاده شود، خط مونتاژ در آن کشور شکل می گیرد و می توان برچسب ساخت سوریه بر روی محصول زد. در لبنان و سوریه که تخصصا مونتاژ کار هستند و بسته بندی می کنند قائل به این نیستند که حتما بخش خیلی خاصی از تولید آنجا شکل بگیرد. با گرفتن مجوز تولید، هر چیزی را در قالب مواد اولیه -حتی به صورت قطعات منفصله- می توان وارد این تولیدی کرد. طبق منطق صادرات و قواعد بین المللی، فقط با انجام یک فرایند مثل بسته بندی، حتی اگر تمام قطعات منفصله از چند کشور آورده شود، گواهی مبدأ عوض می شود. همین الان در بسیاری موارد تولید لامپ در ایران به همین صورت است و همه قطعات آن از چین وارد شده و اینجا مونتاژ می شود و گواهی تولید ایران دریافت می‌کند. از طرفی تفاضل هزینه ارزی حمل و نقل کالای مونتاژ شده و قطعات منفصله، بیشتر از ارزش افزوده مونتاژ برای کشور است. به عنوان یک نمونه برای کالای کلید و پریز، کالای مونتاژ شده معادل ۵ برابر قطعات منفصله حجم اشغال می‌کند. همین صرفه جویی در هزینه حمل و نقل می‌تواند ضرر حاصل از خروج ارزش افزوده مونتاژ را پوشش دهد.
وی افزود: در مرحله بعد، حتی اگر بخواهیم نه قطعه میانی، که مواد خام را هم به عنوان مواد اولیه خارج کنیم باز هم برای کشور به صرفه است و جهش ارزآوری با بازگشت ارز به کشور خودمان خواهد بود چون این یک تاجر ایرانی است که همه ظرفیت صنعتی‌اش در ایران است و کارگاه خارجی را بعنوان یک پایگاه ایجاد کرده است. پس تاجر ایرانی برای توسعه کسب و کارش در ایران منطقا ارز را بر می گرداند.
تفکر صادراتی نیازمند تربیت صادرکننده حرفه‌ای است
مهندس آقاهادی در پایان گفتگو تأکید کرد: تا زمانی که نتوانیم تفکر صادراتی را ایجاد کنیم صادرات موفقی در کشور نداریم. گروهها باید گام به گام مشاوره بگیرند و فهم صادراتی پیدا کنند تا یک درآمد ثابت برای کشور داشته باشیم. موضوع بعدی برای تربیت صادرکننده موفق، ساده‌سازی رویه‌های صادراتی است. اگر فهم صادراتی نباشد و دنبال کار آنی باشیم، صادرات بعد از مدت کوتاهی با توقف مواجه می‌شود. آموزش این دانش صادراتی، از وظایف اتاق بازرگانی است که در حال حاضر به خوبی اجرا نمی‌شود.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
