مسیر اقتصاد/ یکی از اصلی‌ترین مشکلات در کشورهای دنیا افزایش نابرابری و فاصله طبقاتی است. وجود نابرابری‌های گسترده درآمدی و ثروتی به افزایش فقر و ایجاد شکاف بیشتر در جامعه منجر می‌شود. نابرابری اقتصادی نه تنها یکی از دلایل عمده فقر به ویژه در کشورهای درحال توسعه است، بلکه یکی از عوامل کندکننده رشد اقتصادی نیز به شمار می‌آید.
مطالعات اخیر صندوق بین‌المللی پول در مورد ۱۵۹ کشور بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۲ نشان می‌دهد که اگر سهم درآمدی ۲۰ درصد ثروتمند یک درصد افزایش یابد (افزایش نابرابری) رشد اقتصادی در ۵ سال آینده ۰.۰۸ درصد کاهش می‌یابد اما در مقابل اگر سهم درآمدی ۲۰ درصد فقیر یک درصد افزایش یابد (کاهش نابرابری) رشد اقتصادی در ۵ سال آینده ۰.۳۸ درصد افزایش می‌یابد.
افزایش نابرابری در ایران در سال های اخیر
ضریب جینی متداول‌ترین شاخص نابرابری درآمد است. ضریب جینی کمیتی بین صفر و یک است؛ صفر به معنای توزیع کاملا برابر و یک به معنای نابرابری کامل درآمدها است.
ضریب جینی در ایران با وجود سیاستگذاری‌های اسناد بالادستی برای کاهش نابرابری، در سالیان اخیر افزایش یافته است. در برنامه ششم توسعه بیان شده است که ضریب جینی باید به ۰.۳۴ کاهش پیدا کند. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته ضریب جینی و نابرابری افزایش پیدا کرده است. به گزارش مرکز آمار ایران ضریب جینی در پایان سال ۹۸ به ۰.۳۹ افزایش یافته است.
در نمودار زیر روند تغییر ضریب جینی ایران در سال های گذشته نشان داده شده است:
کرونا تشدید کننده نابرابری در جهان
کرونا اثرات مخرب زیادی بر اقتصاد جهان وارد کرده است. یکی از اثرات انکار ناپذیر شیوع کرونا افزایش نابرابری و فاصله طبقاتی در اکثر کشورهای جهان است. با شیوع این بحران، هم تعداد فقرا افزایش پیدا کرده و هم شدت فقر افزایش یافته است. آمارها نشان می‌دهد که در این مدت بیش از ۱۲۰ میلیون نفر به فقر شدید دچار شده‌اند.[۱] در مقابل ثروت ثروتمندان به شدت افزایش یافته است؛ تا جایی که دارایی ۱۹۷ میلیارد دلاری جف بزوس، موسس آمازون در ۱۳ ماه گذشته ۷۴ درصد افزایش یافته است. ثروت ۱۷۲ میلیارد دلاری ایلان ماسک بنیانگذار تسلا نیز در طول بحران ۵۹۹ درصد افزایش یافته است. ثروت بیل گیتس بنیانگذار مایکروسافت هم با ارزش ۱۳۰ میلیارد دلار نسبت به مارس سال گذشته ۳۳ درصد افزایش یافته است.[۲]
به گزارش آکسفام از ۱۸ مارس تا پایان سال ۲۰۲۰ ثروت میلیاردرهای جهان ۳.۹ تریلیون دلار افزایش یافته اما در مقابل همانگونه که در نمودار زیر مشاهده می‌شود، ترکیب درآمدهای نیروی کار به دلیل افزایش بیکاری ۳.۷ تریلیون دلار کاهش یافته است:
افزایش ۲۱.۶ درصدی میلیونرها در ایران
در ایران نیز مانند سایر کشورها بحران کرونا باعث شده است که نابرابری به شدت افزایش یابد. در این مدت با این که بسیاری از افراد شغل خود را از دست داده بودند، افراد دارای سرمایه و ثروت ثروتمندتر شده‌اند.
به گزارش وب سایت فوربس در سال ۲۰۲۰ تعداد افراد میلیونر در ایران ۲۱.۶ درصد افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که میانگین این عدد در دنیا ۶.۳ درصد بوده است.
در این گزارش بیان شده است که بسیاری از سرمایه داران ایرانی با سرمایه گذاران ایرانی با استفاده از بازارهای بورس و استخراج ارزهای دیجیتال درآمدهای هنگفتی به دست آورده‌اند. در حال حاضر در ایران ۲۵۰ هزار میلیونر وجود دارد که بیشتر این افراد در تهران زندگی می‌کنند.[۳]
مالیات بر ثروت ابزار کاهش نابرابری در بحران کرونا
از همان روزهای اول شیوع کرونا، بسیاری از کارشناسان اقتصادی در مورد افزایش نابرابری در جامعه هشدارهایی دادند. ابزارهای مالیاتی یکی از بهترین روش‌هایی هستند که به وسیله آن می توان آثار مخرب کرونا بر اقتصاد را تا حد زیادی جبران کرد. یکی از جنبه‌های مختلف مالیات، کارکرد بازتوزیعی است. در کشورهای مختلف راهکارهای مالیاتی متعددی برای کاهش میزان نابرابری در بحران اخیر پیشنهاد شده است.
یکی از این ابزارهای مالیاتی در این زمینه، مالیات بر ثروت است. از آنجایی که بیشتر درآمد ثروتمندان از ثروت است و این عامل باعث تشدید نابرابری شده است، بسیاری از کارشناسان اقتصادی اجرای مالیات بر ثروت را راهکاری برای کاهش نابرابری حاصل از کرونا می‌دانند. صندوق بین المللی پول نیز در گزارشی بر این نکته تاکید کرده است. اصلاح عادلانه نظام مالیاتی از طریق اجرای مالیات‌هایی مانند مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر ثروت می‌تواند با بازتوزیع درآمدها، به کاهش نابرابری در جامعه کمک فراوانی کند.
پینوشت:
انتهای پیام/ مالیات
