وابستگی ۴۴ درصدی واردات غذای اساسی به کشورهای همسو با تحریم

مسیراقتصاد/ جمهوری اسلامی ایران سالانه مقادیر قابل توجهی از نیاز خود به محصولات اساسی غذایی را از طریق واردات تأمین می‌کند. بسیاری از این محصولات به دلیل شرایط اقلیمی و عدم حمایت کافی از تولید در داخل کشور تولید نمی شود.

تجربه تحریم ها نشان می دهد چنانچه دولت برنامه ریزی دقیقی برای تامین این محصولات نداشته باشد، واردات آن با مشکلات متعدد مواجه می شود. در واقع در شرایط تحریم، نقل و انتقال مالی با بسیاری از کشورهای صادرکننده محصولات اساسی که همسویی بیشتری با سیاست های تحریمی آمریکا دارند، مسائل متعددی دارد و همین مسئله تامین باثبات این محصولات را مختل می سازد.

در بند ششم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بر «افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و محصولات اساسی (بویژه در اقلام وارداتی)، و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی و ایجاد تنوع در مبادی تأمین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص» تأکید شده است. لذا تنوع مبادی واردات حداقل اقدامی است که باید در این زمینه در دستور کار قرار گیرد.

واردات ۷.۹ میلیارد دلاری محصولات غذایی منتخب در سال ۹۹

در سال ۱۳۹۹ ارزش کل واردات ایران حدود ۳۸ میلیارد دلار بوده که از این میزان حدود ۱۰ میلیارد دلار سهم واردات بخش کشاورزی بوده است. حدود ۱۹ درصد از واردات کل کشور به ارزش ۷.۹ میلیارد دلار نیز مربوط به واردات محصولات اساسی منتخب کشاورزی نظیر گندم، برنج، ذرت، دانه و کنجاله سویا، جو، شکرخام، روغن سویا، روغن آفتابگردان و گوشت گاو می شود.

از آنجایی که آمار واردات سال ۱۳۹۸ توسط گمرک ارائه نشده است، امکان مقایسه آمار واردات سال ۹۹ با سال ۹۸ وجود ندارد اما مقایسه آمار واردات سال ۹۹ با میانگین ۶ ساله ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ نشان دهنده رشد ۲۲ درصدی واردات محصولات منتخب نسبت به میانگین آن ۶ سال بوده است. در ۶ سال ۹۲ تا ۹۷ به طور میانگین حدود ۶.۴ میلیارد دلار صرف واردات محصولات اساسی منتخب شده بود.

وابستگی ۴۴ درصدی واردات محصولات اساسی به کشورهای همسو با تحریم

طبق آمار واردات سال ۱۳۹۹ همچنان بخش بزرگی از واردات محصولات اساسی غذایی از کشورهای همسو با تحریم های ایالات متحده آمریکا انجام می شود. در نمودار زیر سهم کشورها از واردات محصولات اساسی منتخب مشخص شده است.

همانطور که از نمودار بالا مشخص است، حدود ۴۴ درصد از واردات محصولات اساسی از طریق کشورهای اروپایی، آمریکایی و امارات تامین شده است. نکته کلیدی آمار گمرک آن است که بسیاری از این کشورها، صادرکننده اصلی محصولات به ایران نیستند و به عنوان واسطه در زمینه صادرات این محصولات عمل می کنند.

به عنوان مثال کشورهای انگلستان، هلند، امارات، و سوئیس جزو کشورهای صادرکننده محصولات غذایی در جهان نیستند اما به دلیل واسطه گری مالی به عنوان صادرکننده محصول به ایران گزارش می شوند.

لزوم توجه جدی به راهکارهای جایگزین توسط دولت ها

به همین منظور نیاز است تا دولت اولا اقدام به حذف کشورهای واسطه اروپایی و آمریکایی در تامین محصولات اساسی کند و سپس با اعمال سیاست هایی، این محصولات را از کشورهای غیرهمسو با تحریم های آمریکا، منطقه و همسایگان تامین نماید.

البته امکان افزایش تولید داخلی برخی از محصولات نظیر گندم، جو، شکر، گوشت گاو و دانه های روغنی نیز وجود دارد و دولت باید با اجرای برخی سیاست های حمایتی صحیح در جهت کاهش وابستگی به واردات این محصولات قدم بردارد.

به عنوان مثال ایران طی سال های ۹۵ تا ۹۷ به خودکفایی در تولید گندم رسیده بود اما طی سال ۹۸ و ۹۹ به دلیل عدم اجرای صحیح سیاست های حمایتی، به واردکننده گندم تبدیل شد.

انتهای پیام/ غذا و کشاورزی