مسیر اقتصاد/ درآمدزایی یکی از جذاب ترین اهدافی است که برخی از دولت ها را به سمت خصوصی سازی و واگذاری شرکت های دولتی به بخش خصوصی سوق داده است. به طور معمول، درآمد زایی از خصوصی سازی هدفی فرعی است، اما در برخی از موارد همین هدف فرعی به عنوان اصل در نظر گرفته می شود.
آرژانتین یکی از کشورهایی است که در دهه ۱۹۹۰ در وضعیت اقتصادی بدی قرار داشت و میزان بدهی های خارجی و داخلی آن به شدت افزایش یافته بود. از این روی این کشور با ریاست جمهوری کارلوس مِنِم تلاش کرد تا با کمک بانک جهانی و صندوق بین المللی پول به خصوصی سازی و واگذاری بنگاه ها و املاک و شرکت های دولتی روی آورد و درآمد حاصل از آن را صرف بدهی های خارجی و داخلی خود کند.
اولین خصوصی سازی ها در آرژانتین
در دهه ۱۹۳۰ شرکت دولتی یاسیمنتوس به واسطه دخالت های سیاسی و سو مدیریت مالی، نیروی انسانی خود را از دست داد و در نتیجه دیگر نتوانست به تقاضای داخلی نفت نیز پاسخ دهد و آرژانتین مجبور به واردات پرهزینه نفت و در پی آن خالی شدن ذخایر ارزی شد. در سال ۱۹۴۶ نیز دولت شرکت تلفن را ملی کرد و در همان دوره شش راه آهن که متعلق به منافع انگلیس، فرانسه و آرژانتین بود را به دست آورد. در ادامه نیز آرژانتین شرکت برق و چندین صنعت ورشکسته دیگر را ملی کرد و شرکت های بزرگی را در حوزه برق و گاز و صنایع فولاد و دفاعی تشکیل داد.
پس از این روند در دهه ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ روسای جمهور آرژانتین در صدد بودند تا درهای صنعت نفت خود را بر روی سرمایه‌ی بخش خصوصی باز کنند اما ملی گرایان به شدت مخالف بودند. تا اینکه در اوخر دهه ۱۹۵۰ و اوایل دهه ۱۹۶۰ در زمان ریاست جمهوری آرتورو فروندیزی فرایند خصوصی سازی در آرژانتین به صورت جسته و گریخته آغاز شد و تعدادی واحد خصوصی شدند و در اواخر دهه ۱۹۷۰، دولت نظامی ۱۲۰ شرکت دیگر را خصوصی یا منحل کرد.
روند خصوصی سازی در آرژانتین ادامه داشت به طوری که تا سال ۱۹۸۲ کل اشتغال در شرکت های عمومی به نسبت اوایل دهه ۱۹۷۰، ۴۲ درصد کاهش یافته بود. به عنوان مثال تعداد کارمندان راه آهن از ۱۵۶ هزار نفر به ۹۵ هزار نفر کاهش یافت.
ریاست جمهوری کارلوس مِنِم و راهبرد آن در اقتصاد
با رئیس جمهور شدن کارلوس منم در ۱۹۸۹ خصوصی سازی به یکی از اصلی ترین بسترهای اقتصادی آرژانتین تبدیل شد و هدف اصلی آن، شکستن هژمونی شرکت های دولتی که مدت ها بر آرژانتین حاکم بودند، بود. هدف دیگر این بود که خصوصی سازی به بستری تبدیل شود تا اصلاحات مالی صورت گیرد و با حل مسئله بدهی های خارجی، آرژانتین را به تثبیت برساند.
برنامه خصوصی سازی مِنِم در شرایط خوبی آغاز نشد، چرا که آرژانتین در سال ۱۹۸۹ دچار تورم و رکود سنگینی شد و ظرفیت مدیریتی نیز در کمترین میزان خود قرار داشت. برنامه خصوصی سازی آرژانتین که با پشتیبانی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول در حال انجام بود، با سرعت و گستردگی انجام گرفت. بین سال های ۱۹۹۰ و پایان سال ۱۹۹۲، دولت تقریبا تمام بنگاه های اقتصادی عمومی خود را تعطیل یا واگذار کرد.
در برنامه خصوصی سازی آرژانتین تخمین زده می شد بیش از ۲۲ میلیارد دلار از دارایی ها فروخته شود و درآمد حاصل از آن برای کاهش بدهی های داخلی و خارجی دولت مصرف شود. برنامه خصوص سازی در آرژانتین که در سال ۱۹۹۲ به اوج خود رسید، یکی از گسترده ترین و سریع ترین برنامه های خصوصی سازی در جهان بود.
نتیجه ی عملکرد آرژانتین در خصوصی سازی
پس از به قدرت رسیدن منم، بزرگترین بنگاه های دولتی بیش از ۱۱ میلیارد دلار بدهی و ۸.۳ میلیار دلار کسری عملیاتی داشتند. منم و وزیر دارایی‌اش برای کاهش تورم و نجات اقتصاد آرژانتین، یک برنامه اقتصادی دو بخشی معرفی کردند. یکی از این دو بخش، برنامه ای مترقی برای خصوصی سازی بود. رئیس جمهور آرژانتین امیدوار بود درآمد حاصل از فروش بنگاه های دولتی بزرگ، بازپرداخت بدهی خارج از کشور و نیز ۲ میلیارد دلار معوقات بازنشستگی به کارگران آرژانتینی را تامین کند.
در پی واگذاری ها از دسامبر سال ۱۹۹۲، ارزش اسمی بدهی خارجی و داخلی آرژانتین ۱۲ میلیارد دلار کاهش یافت که ۱.۵ میلیارد دلار از آن را مالکان جدید، بر عهده گرفتند و دولت تقریباً ۸.۵ میلیارد دلار وجه نقد دریافت کرد که آن را قادر ساخت تا از بودجه بانک مرکزی و وام از منابع داخلی چشم پوشی کند.
با وجود این، اگر چه در دوره منم تورم نهایتا مهار شد و ثبات اقتصادی تا حدی فراهم شد، اما این دوره با ثبات، در انتها پایان خوشی نداشت و بزرگترین بحران مالی و اقتصادی معاصر در تاریخ اقتصادی آرژانتین را رقم زد.
منبع:
Argentina privatization program, Experience, Issues, and Lessons, A world BANK PUBLICATION, 1993
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
