مسیر اقتصاد/ امروزه کشورهای هر منطقه تمایل به ایجاد ائتلاف‌های منطقه‌ای به منظور بهبود قابلیت‌های تجاری و اقتصادی خود دارند و هیچ کشوری نمی‌تواند اقتصاد ملی خود را از درآمدهای حاصل از صادرات و مزایای مشارکت در تجارت منطقه‌ای و بین‌المللی بی‌نیاز بداند. به همین دلیل در دو دهه اخیر تعداد موافقتنامه‌های تجارت منطقه‌ای با افزایش چشمگیری همراه بوده است.
تجارت منطقه‌ای؛ حضور در عرصه تجارت بین‌الملل
باز شدن درب‌های اقتصاد کشورها اگرچه عاری از پیامدهای منفی نبوده، اما این پیامدها نباید بهانه‌ای برای عدم حضور فعالانه در عرصه اقتصاد منطقه‌ای و جهانی شود. در واقع بسیاری از کشورها با تمرکز بر تجارت منطقه‌ای، خود را از پیامدهای منفی ورود ناگهانی به بازار جهانی در امان نگه داشته‌اند.
از سوی دیگر تجارت منطقه‌ای برای کشورهای درحال پیشرفت از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چراکه این کشورها نیاز به تجارت برون مرزی برای گسترش بازارهای هدف، جذب منابع اقتصادی، افزایش مهارت نیروی کار و جذب فناوری برای تحقق اهداف اقتصادی‌شان دارند.
از مزایای تجارت منطقه‌ای و حضور فعالانه و هوشمندانه در این عرصه، تسهیل فرایند تبادل دانش فنی و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، بهبود استانداردهای کیفی و مهارت نیروی کار است که سهم مهمی در پیشرفت و رفع نیازهای اقتصادی و تجاری کشورهای درحال پیشرفت دارد.
در حال حاضر تعداد ۳۰۵ موافقتنامه منطقه‌ای در سطح جهان اجرایی شده است. نمودار زیر تعداد موافقتنامه‌های منطقه‌ای طی سال‌های ۱۹۴۸ تا ۲۰۲۰ را نشان می‌دهد:
بازار ۸۲۰ میلیون نفری اتحادیه مدیترانه؛ فرصت صادراتی جدید برای ایران
یکی از مثال‌های همکاری منطقه‌ای، اتحادیه مدیترانه است که در سال ۲۰۰۸ با حضور نمایندگان دولت‌های عضو در پاریس تأسیس شد و متشکل از کشورهای جنوب اروپا، منطقه بالکان، غرب آسیا و شمال آفریقا است. این اتحادیه هنوز تا رسیدن به سطح بالایی از همگرایی اقتصادی همچون دیگر اتحادیه‌های تجاری و اقتصادی دنیا، فاصله دارد. مأموریت اتحادیه مدیترانه تقویت همکاری‌های اقتصادی و تجاری درون منطقه‌ای است.[۱]
اتحادیه مدیترانه در برگیرنده ۴۲ کشور از سه منطقه جغرافیایی شامل ۲۷ کشور از اتحادیه اروپا و ۱۵ کشور از آفریقای شمالی، غرب آسیا و جنوب اروپا است.[۲]
عضویت کشورهای منطقه در اتحادیه مدیترانه
حضور کشورهای لبنان، سوریه (به حالت تعلیق) و ترکیه در این اتحادیه از نکات حائز اهمیت برای ایران به شمار می‌رود و در صورت استفاده مناسب از ظرفیت حضور این کشورها در اتحادیه مدیترانه، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به کمک همکاری در احداث کارخانه‌ها و شهرک‌های صنعتی و تولید مشترک محصولات، تشکیل زنجیره ارزش منطقه‌ای در صنایع مختلف و استفاده از ظرفیت صادرات مجدد (Re-exportation) از طریق این کشورها، بخش مهمی از نیازهای خود در حوزه اقتصاد و صنعت را رفع کند.
همانطور که اشاره شد تنوع و کثرت جغرافیایی، عضویت کشورهای منطقه، بازار نزدیک به ۸۲۰ میلیون نفری اتحادیه مدیترانه و تاکید کشورهای عضو این اتحادیه به لزوم دستیابی به توافقات تجاری در راستای تسهیل تجارت درون منطقه‌ای، می‌تواند در آینده فرصت جدیدی را برای رشد صادارات ایران فراهم کند.
راهبرد ایران در قبال بازار اتحادیه مدیترانه
گسترش روابط تجاری و تعریف منافع مشترک بین دولت‌ها در یک ناحیه جغرافیایی در پرتو منطقه گرایی هوشمند، آن‌ها را در فضای همکاری متقابل منطقه‌ای گردهم می‌آورد و به تعریف منافع مشترک جدید و به‌هم وابسته منجر می‌شود.
اتحادیه مدیترانه و استفاده از ظرفیت آن در همین چارچوب، درصورتی که همراه با اراده مسئولین اجرایی و سیاست خارجی کشور و اتخاذ دیپلماسی اقتصادی باشد، از یکسو منجر به رشد صادرات ایران و خروج اقتصاد از رکود می‌شود و از دیگر سو زمینه را برای تقویت روابط ایران با کشورهای منطقه و حضور و بازیگری فعالانه در عرصه تجارت جهانی، جهت ارتقا جایگاه بین‌المللی ایران فراهم می‌کند.
۱ وبسایت رسمی دبیرخانه اتحادیه مدیترانه
۲ وبسایت رسمی دبیرخانه اتحادیه مدیترانه
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
