به گزارش مسیر اقتصاد طرح موسوم به «مقاله سفید» با هدف انجام اصلاحات در اقتصاد عراق که توسط دولت الکاظمی تهیه شده که با مطرح‌شدنش در جلسه نخست وزیر با کمیسیون اقتصادی مجلس عراق در ۲۲ ژوئن سال میلادی جاری (۲ تیر ۱۳۹۹) در رسانه‌های عراق بازتاب پیدا کرد.
تهیه این گزارش توسط «کمیته فوق العاده اصلاحات مالی» صورت پذیرفت که از تاریخ ۱۲ مه (۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۹) تشکیل شد و ریاستش را شخص الکاظمی عهده‌دار بوده است، هرچند که برگزاری جلسات و اداره آن‌ها توسط دکتر علاوی، وزیر دارایی انجام می‌شد.
هدف گزارش مقاله سفید از اصلاحات اقتصاد عراق
مقاله سفید هدف خود را چنین بیان می‌کند؛ «برقراری تعادل در اقتصاد عراق و قرار دادن آن در مسیری که به دولت این امکان را می‌دهد در آینده گام‌های مناسبی بردارد تا اقتصاد فعلی را به اقتصادی متنوع و پویا تبدیل کند و فرصت‌هایی را برای شهروندان جهت زندگی مناسب و معقول ایجاد کند؛ این امر با پیشنهاد مجموعه ای از اصلاحات و سیاست‌های جامع انجام می‌شود» و به‌صورت کلی شامل دو بخش یعنی ۱. شرح مشکلات اقتصادی و مالی و تحلیل ریشه‌های آن و ۲. بحث پیرامون مضامین اصلی پیشنهادات اصلاحی است.
چالش جدی دولت عراق در پذیرش اصلاحات اقتصادی توسط مردم
این گزارش در بخش‌های مختلفی چندین‌بار تاکید می‌کند که اجرای اصلاحات اقتصادی مذکور سخت و نیازمند شجاعت سیاسی، پذیرش و مشارکت مردم عراق، به ویژه نخبگان سیاسی، در اجرای این اصلاحات است؛ مسئله‌ای که با کاهش سرمایه اجتماعی دولت الکاظمی در میان ملت عراق، شرایط را برای عملی‌شدن این اصلاحات سخت‌تر کرده است.
اصلاحات اقتصاد عراق طرحی برای استقراض خارجی
بررسی طرح توسط کارشناسان عراقی حاکی از آن است که این گزارش در بسیاری از بخش‌ها با انتقادهای جدی روبروست، از جمله؛ تهیه گزارش صرفا توسط دولت و عدم استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها و سازمان‌های مردمی و اجتماعی، نداشتن اولویت در اقدامات و همچنین نبود برآورد هزینه های مالی و سیاسی در اصلاحات اقتصادی.
از همین رو بسیاری از کارشناسان عراقی این طرح را فراتر از چند پاراگراف روی کاغذ نمی‌دانند و آن را تنها وسیله‌ای برای اقناع نمایندگان مجلس عراق جهت رای به استقراض خارجی می‌خوانند[۱] هرچند به اعتقاد برخی کارشناسان به دلیل تفاوت‌های ساختاری در اقتصاد عراق و عدم اصلاح آن (عدم تعدیل ساختاری) احتمال اعطای وام از سوی نهادهای بین‌المللی از جمله صندوق بین‌المللی پول بسیار اندک است.
وضعیت فعلی اقتصاد عراق از زبان مقاله سفید
گزارش مقاله سفید در بخش ابتدایی خود «هزینه‌های بالای حقوق کارمندان و بازنشستگان»، «عدم پایداری مالی صندوق بازنشستگی»، «تمایل بالا به استخدام دولتی در میان جوانان جویای کار»، «تنگ‌بودن فضای توسعه بخش خصوصی» را از جمله عواملی معرفی می‌کند که سبب وابستگی بیش از حد کشور عراق به درآمدهای مستمر نفتی و بروز بحران‌های اقتصادی شده است و در یک عبارت «نقش فزاینده و مخرب دولت در اقتصاد و جامعه» را علت اصلی شکنندگی اقتصاد عراق دانسته است.
طرح پیشنهادی دولت الکاظمی برای اصلاحات اقتصادی شامل ۵ محور [۲] و بیش از ۲۰۰ اقدام است. از جمله مهمترین نکات قابل بررسی در این بخش می‌توان به «عدم وجود صلاحیت در نهادهای عراقی جهت انجام اصلاحات و استمداد کمک کارشناسی و زیرساختی از نهادهای خارجی و بین‌المللی»، «تلاش برای توسعه و خودکفایی در بخش‌های محرک اقتصاد از جمله کشاورزی و نفت و گاز»، «بالابودن نرخ دینار عراق در مقایسه با نرخ ارز کشورهای همسایه و عدم توانایی رقابت تولیدات داخلی با کالاهای وارداتی» و «کاهش ارزش دینار در مقابل دلار جهت جبران کسری بودجه و پرداخت دستمزدها» اشاره کرد.
خلاصه محتوای گزارش مقاله سفید به صورت تیتروار در نمودار زیر قابل مشاهده است:
طرح اصلاحات اقتصادی عراق و فرصت‌های آن برای ایران
این گزارش از آن جهت که در صورت تصویب توسط مجلس نمایندگان عراق، برنامه عملیاتی ۵ سال آینده این کشور در حوزه اقتصاد کلان خواهد بود، از اهمیت بالایی برخوردار است و ضروری است که مسئولان مربوطه کشورمان نیز از مفاد آن مطلع و متناسب با هر بخش از آن اقدامات مناسب را بررسی و طراحی کنند.
گزارش مقاله سفید توسط اندیشکده اقتصاد مقاومتی ترجمه و منتشر شده که از اینجا قابل دریافت است.
پی‌نوشت:
[۱] جهت مطالعه بیشتر رجوع شود به: رای الیوم، القدس العربی و مسیر اقتصاد
[۲] جهت مطالعه بیشتر رجوع شود به: مسیر اقتصاد
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
