مسیر اقتصاد/ براساس آخرین گزارش‌ها، تا پایان سال ۱۳۹۶، مجموع ذخایر قابل استحصال نفت خام ایران معادل ۱۶۰ ميليارد بشکه بوده که این میزان نسبت به سال قبل، ۴.۵ میلیارد بشکه افزایش داشته است. در سال مزبور عمر ذخایر هيدروکربوری مایع ۹۴.۵ سال برآورد گردیده است.
ایران با این ميزان ذخيره نفت خام و ميعانات گازی متعارف، پس از ونزوئلا، عربستان سعودی و کانادا در رتبه چهارم جهان قرار گرفته است و بالغ بر ۹ درصد از ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد. همچنين ایران با دارا بودن حدود ۱۳ درصد از ذخایر نفت اوپک، در ميان کشورهای عضو پس از ونزوئلا و عربستان سعودی در رتبه سوم قرار گرفته است [۱].
کشف ميادین نفت و گاز جدید از مهمترین اهداف وزارت نفت
براساس سند ملی راهبرد انرژی کشور یکی از راهبردهای بخش نفت، گسترش اکتشاف نفت و گاز به عنوان پشتوانه توليد نفت و گاز کشور در پهنه سرزمين است. لذا از مهمترین اهداف وزارت نفت، کشف ميادین نفت و گاز جدید به ویژه در مناطق مرزی، اکتشاف در اعماق ميادین در حال توليد و توسعه فعاليت‌های اکتشافی در همه حوضه‌های رسوبی است.
براساس ماده ۴۸ قانون برنامه توسعه ششم، وزارت نفت موظف است تمهيدات لازم را برای استفاده از ظرفيت‌ها و توانمندی‌های شرکت‌های بخش خصوصی و تعاونی و نهادهای عمومی غير دولتی برای سرمایه گذاری در فعاليت‌های اکتشاف، توليد و بهره‌برداری(نه مالکيت) ميادین نفت و گاز به ویژه ميادین مشترك در چهارچوب سياست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی به عمل آورد.
تولید سالانه نفت خام ایران بالغ بر ۱۴۰۰ میلیون بشکه
ميزان توليد نفت خام ایران در سال ۱۳۹۶، حدود ۱۴۱۰ ميليون بشکه بوده که از این میزان ۶۱۲ ميليون بشکه به عنوان خوراك در پالایشگاه‌های داخلی به مصرف رسيده و ۷۲۲ ميليون بشکه نيز به طور مستقيم صادر گردیده است. توليد و صادرات نفت خام ایران در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال قبل به ترتيب به ميزان ۳ و ۱ درصد به دلیل رفع موانع صادراتی، افزایش داشته است [۲].
کاهش ۱۸ درصدی مصرف فرآورده‌های نفت خام در ایران
نمودار زیر روند مصرف کل فرآورده‌های نفتی طی بازه زمانی سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ را مشخص می‌کند. بررسی این روند بیانگر کاهش مصرف از ۸۸ میلیارد لیتر در سال ۱۳۸۷ به ۷۳ میلیارد لیتر در سال ۱۳۹۶ است. ضمن اینکه در بازه‌ی زمانی مذکور نرخ کاهش متوسط سالانه مصرف فرآورده‌های نفتی ۲ درصد بوده و در مجموع ۱۸ درصد مصرف کل فرآوده‌های نفتی کاهش یافته است.
نمودار زیر سهم هر کدام از فرآورده‌های نفتی از کل مصرف فرآورده‌ها را در ایران طی بازه زمانی سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ نشان می‌دهد. با بررسی این نمودار مشخص می‌شود که نفت‌گاز(گازوئیل) و بنزین حدود ۸۰ درصد از کل مصرف فرآورده‌های نفتی کشور را شامل می‌شوند. به عنوان مثال در سال ۱۳۹۶ سهم نفت‌گاز، بنزین و نفت‌کوره به ترتیب ۴۲، ۴۱ و ۷ درصد از کل مصرف فرآورده‌های نفتی بوده است.
در طول بازه زمانی مذکور نفت‌کوره با ۷۴ درصد کاهش بیشترین میزان کاهش مصرف را در بین فرآورده‌های نفتی به ثبت رسانده، این درحالی است که بنزین با رشد ۲۰ درصدی تنها حامل انرژی از بین فرآورده‌های نفتی است که افزایش مصرف را تجربه کرده است.
افزايش توليد و تقاضای خودرو در دهه اخير، بالا بودن متوسط عمر خودروها و زیاد بودن متوسط مصرف سوخت خودروهای داخلی به دليل پايين بودن فناوری به كار رفته در توليد آن‌ها، از دلایل اصلی افزایش مصرف بنزین در دهه اخیر است.
اما دلایل اصلی کاهش مصرف سایر فرآوده‌های نفتی عبارتند از:
- گسترش شبکه گازرسانی در سرتاسر کشور و در نتیجه دسترسی بخش‌های مختلف به گاز طبيعی؛
- برق‌رسانی به روستاها و سياست تغيير سوخت پمپ‌های آبياری در مزارع كشاورزی از فرآوده‌های نفتی به برق؛
- پایدار شدن وضعيت گازرسانی به نيروگاه‌ها و صنایع بزرگ و در نتیجه جایگزینی گاز طبیعی با فرآورده‌های نفتی؛
- اجرای طرح کارت سوخت و در نتیجه کمک به کاهش قاچاق؛
- مدیریت مطلوب عرضه فرآوده‌های نفتی؛
- تشدید نظارت‌های کنترلی بر شبکه توزیع؛
- اجرای طرح ملی پيمایش سوخت.
نمودار زیر میزان تغییرات در مصرف هر یک از فرآورده‌های نفتی طی بازه زمانی سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۶ را نشان می‌دهد.
پینوشت:
[۱] ترازنامه انرژی ایران در سال ۱۳۹۶
[۲] همان
انتهای پیام/ نفت و انرژی
