مسیر اقتصاد/ عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی اواخر ماه گذشته به عراق سفر کرد و در دیدار با همتای عراقی خود توافقی ارزی را منعقد نمود. بر اساس گفته‌های وی نتیجه این توافق ارزی با کشور عراق آن است که از این پس ایران می‌تواند از منابع ارزی خود در این کشور برای واردات کالاهای اساسی استفاده کند.
همتی در این خصوص گفت: ایران دارای منابع مالی قابل توجهی در عراق است که با توافق صورت گرفته تصمیم گرفته شد تا بخشی از کالاهای اساسی مورد نیاز کشورمان از این کشور همسایه وارد شود.[۱]
توافق ارزی جدید به استفاده آزاد از منابع بلوکه شده ایران در عراق ختم نمی‌شود
اولین نکته درخصوص توافق ارزی ایران با عراق در آن است که برخلاف تبلیغ رسانه‌های طرفدار دولت، این توافق به استفاده آزاد از منابع ارزی بلوکه شده ایران در عراق منجر نمی‌شود. به این معنی که ایران بر اساس این توافق می‌تواند تنها از منابعی که از طریق فروش برق و گاز به عراق به دست می آورد برای واردات غذا و دارو استفاده نماید و در این توافق تدبیری برای پرداخت منابع ارزی ایران به شکلی غیر از غذا و دارو دیده نشده است.
به این ترتیب برخلاف گفته‌های اخیر برخی از مسئولین بانک مرکزی[۲] نمی‌توان انتظار داشت اجرایی شدن این توافق به ورود دفعی حجم عظیمی از منابع ارزی به داخل کشور و کاهش نرخ ارز منجر گردد.
دخالت آمریکا در توافق ارزی با عراق واضح است
نکته دیگری که درخصوص این توافق حائز اهمیت است، دخالت واضح و آشکار آمریکا در به سرانجام رسیدن آن است. رئیس بانک مرکزی عراق در این زمینه گفته است: «توافقنامه ساز و کار مالی با کسب موافقت همه طرف ها صورت گرفته و یک توافقنامه شفاف است. با این توافقنامه در سطح بین المللی موافقت شده است.»[۱]
موافقت بین‌المللی برای امضای یک توافق پولی بین ایران و عراق هیچ معنایی جز نظر موافق آمریکا با این توافق و البته ابتکار عمل این کشور در روند اجرای آن ندارد.
اعطای اختیارات حاکمیتی ایران به آمریکا نتیجه توافق ارزی با عراق
بر اساس این سازوکار جدید قرار است پول حاصل از فروش انرژی ایران شامل برق و گاز، به عراق، صرف خرید محصولات اساسی غیر تحریمی همچون غذا و دارو از سوی شرکت‌های عراقی شود؛ اما نکته مهم اینکه این روند به طور کامل تحت نظارت و با کسب مجوز از آمریکا انجام خواهد گرفت.
به بیان دیگر ایران در قالب این کانال مالی، برق و گاز خود را تحت نظارت آمریکا به عراق می فروشد و در مقابل آن شرکت‌های عراقی غذا و دارو را از کشورهای غربی تهیه می‌کنند و به ایران می‌فروشند. بنابراین توافق ارزی جدید با عراق در عمل به معنی اعطای اختیار حاکمیتی ایران در استفاده آزاد از منابع حاصل از فروش انرژی خود به عراق، به آمریکا است و نتیجه آن ایجاد امکان نظارت مستقیم بر روند تأمین محصولات اساسی ایران از سوی آمریکا خواهد بود.
بر اساس این توافق آمریکا می‌تواند مبدأ تأمین محصولات اساسی ایران را تعیین کند؛ درحالیکه ایران باید در این زمینه ابتکار عمل را داشته باشد. علاوه بر این آمریکا می‌تواند هر زمان که اراده کرد روند واردات محصولات اساسی به ایران را با اخلال مواجه نماید که یک خطر بزرگ در زمینه تأمین امنیت غذایی ایران محسوب می‌شود.
توافق ارزی با عراق کاملا منطبق با تحریم‌های آمریکاست
در نهایت نکته مهمی که باید در زمینه توافق ارزی با عراق به آن توجه کرد آن است که این توافق به طور کامل منطبق با تحریم‌های مالی آمریکا علیه ایران است. هدف آمریکا از تحریم ایران در وهله اول کاهش فروش نفت و دیگر حامل‌های انرژی است؛ در مرحله دوم آمریکا از تحریم‌ها انتظار دارد درآمدهای کاهش یافته ایران از این محل، در دسترس جمهوری اسلامی نباشد و در دیگر کشورها بلوکه شود و تنها در موارد غیرتحریمی و تحت نظارت کامل آمریکا از آن‌ها استفاده شود. به این ترتیب توافق ارزی جدید ایران با عراق، به مانند «اینستکس» اروپایی، در عمل نقشه اجرای تحریم‌های مالی آمریکا علیه ایران محسوب می‌شود.
این درحالیست که از مقامات بانک مرکزی انتظار می‌رود در شرایطی که در توافقات پولی و بانکی با کشورهای همسایه و همسو، به سمتی حرکت کنند که ایران ابتکار عمل را در تعاملات مالی داشته باشد و به نوعی تحریم‌های آمریکا را در مراودات خارجی بین‌المللی بی اثر نماید.
پینوشت:
[۱] ایرنا؛ کد خبر: ۸۳۸۲۴۹۷۴
[۲] ایسنا؛ کد خبر: ۹۹۰۴۳۱۲۳۱۹۹
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
