مسیر اقتصاد/ ادعای وجود توافقی مخفی میان ایران و چین از رسانه‌های غربی مانند اویل پرایس شروع شد. در میان خبرهای منتشره و در راستای تکمیل پروژه چین‌هراسی، اعداد و ارقام متفاوت و ادعاهای متناقضی به چشم می‌خورد که پوشش خبری ناآگاهانه برخی رسانه‌های داخلی را نیز به همراه داشت.
حال به نظر می‌رسد با فروکش کردن تحلیل‌های احساسی، می‌توان به بیان چند نکته کارشناسی پیرامون همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین پرداخت.
برنامه جامع همکاری ۲۵ ساله موضوع جدیدی نیست
مطرح شدن این ایده به سال ۱۳۹۴ و بازدید رئیس جمهور چین از ایران بر می‌گردد. در جریان این سفر و ملاقاتی که شی جین پینگ با رهبر انقلاب داشتند، هر دو طرف بر انعقاد توافق جامع ۲۵ ساله میان دو کشور تاکید کردند و بیانیه مشارکت جامع راهبردی ایران و چین در پایان همان سفر به امضای طرفین رسید.
به موجب بند ۶ ماده ۲ بیانیه اخیر، دو طرف توافق نمودند که رایزنی‌ها و مذاکرات لازم جهت انعقاد قرارداد همکاری‌های جامع ۲۵ساله را در دستور کار قرار دهند و از همان زمان رفت و آمد تیم‌های کارشناسی میان دو کشور شروع شد و همچنان ادامه دارد.
در همین راستا، سال گذشته هیئتی عالی‌رتبه از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام، به ریاست دکتر حداد عادل به منظور شرکت در دومین اجلاس بین المللی ابتکار «کمربند و جاده» راهی چین شدند.[۱]
در جریان نشست‌های متعدد بررسی همکاری‌های مشترک این هیئت ایرانی با نمایندگان حزب حاکم چین، اولویت‌های همکاری اقتصادی دو کشور مطرح[۲] و مقرر شد که برنامه جامع همکاری ٢۵ ساله ایران و چین تدوین گردد.[۳]
مهم‌ترین خروجی گفتگوهای اخیر در سال ۱۳۹۸، اعلام رسمی ایران مبنی بر تمایل به حضور فعال در طرح جاده ابریشم جدید، موسوم به ابتکار «کمربند و جاده» بود که از سوی مقامات دو کشور بر آن تاکید شد.[۴]
به دنبال این سفر تاریخی، سه ماه بعد، هیئتی بلندپایه از چین به سرپرستی وزیر امور بین‌الملل، به ایران سفر کرد. از دستاوردهای این سفر، تاکید دو طرف بر تداوم همکاری‌ها، نقش‌آفرینی بیشتر چین در برقراری صلح و امنیت در منطقه آسیای جنوب غربی و ارتقای جایگاه ایران در ابتکار «کمربند و جاده» بود.[۵]
ابتکار «کمربند و جاده» چیست و چه ارتباطی با توافق ۲۵ ساله دارد؟
طرح جاده ابریشم جدید چین، موسوم به ابتکار «کمربند و جاده»، چشم‌انداز اقتصادی-سیاسی چین برای سال‌های پیش روست که از سال ۲۰۱۳ به طور رسمی توسط مقامات دولتی چین تبیین شده است.
بر مبنای این ابتکار، دولت چین به توسعه زیرساختی کشورها پرداخته و با این کار، هم برای نیروی متخصص و تولید مازاد خود بازار پیدا می‌کند و هم در نهایت با ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز، دسترسی خود به بازارهای آسیا، آفریقا و اروپا را تسهیل و تسریع می‌نماید.
تاکنون بیش از ۶۰ کشور به عضویت طرح مذکور درآمده‌اند که در این میان اسامی کشورهای مهمی نظیر روسیه، ترکیه، پاکستان، ازبکستان، صربستان و ایتالیا، بیش از سایرین به چشم می‌آید.
با در نظر گرفتن حضور این تعداد کشور در طرح مذکور، حدود ۶۰ درصد جمعیت جهان از این پروژه متاثر خواهند شد و دولت‌های عضو آن، نماینده بیش از یک سوم تولید ناخالص داخلی (GDP) دنیا خواهند بود.
در میان اعضا، پاکستان با اجرای بیش از ۶۰ پروژه در قالب کریدور اقتصادی پاکستان-چین (سی‌پِک)، بیشترین آمار مشارکت در طرح جاده ابریشم جدید را در کارنامه خود ثبت کرده است.
با این همه، هدف نهایی چین از چنین ابرپروژه‌ای دستیابی به بازار چند کشور یا بر عهده گرفتن چند پروژه عمرانی نیست. چین به دنبال ایجاد پیوند و وابستگی متقابل اقتصادی میان خود و دیگر کشورهاست تا بتواند گام نهایی خود در راستای تبدیل شدن به قدرت اول اقتصادی دنیا را راحت‌تر و سریع‌تر بردارد. برنامه جامع همکاری ایران و چین نیز قطعا در راستای همین ابتکار است.
با این توضیح که از یک سو، ایران نیازهای خود در زمینه پولی- بانکی، تجاری، فروش نفت خام، ائتلاف نظامی با قدرت‌های جهانی و… را به کمک چین حل خواهد کرد و از سوی دیگر چین، به عنوان شریک تجاری-اقتصادی راهبردی ایران طی سال‌های اخیر، در کنار تامین نیازهایش، به تکمیل پازل جهانی خود در حوزه سیاست و اقتصاد خواهد پرداخت. پازلی که یکی از مهم‌ترین نقاط اشتراک ایران و چین در آن، اخراج آمریکا از منطقه است.
پی‌نوشت:
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
