مسیر اقتصاد/ گذرگاه قائم بوکمال در مرز کشورهای عراق و سوریه از اهمیت راهبردی، اقتصادی و امنیتی بالایی برخوردار است. این گذرگاه مرزی از سال ۲۰۱۳ تا اواخر سپتامبر ۲۰۱۹ (مهر ۱۳۹۸) بسته بود. اما در حال حاضر و با پیروزی مردم منطقه بر گروهک‌های تروریستی، این مرز به عنوان مسیر ترانزیتی محور مقاومت بار دیگر به یکی از گذرگاه‌های مهم اقتصادی تبدیل شده است.
سایه کرونا بر مسیر ترانزیتی محور مقاومت
هرچند با فراگیرشدن ویروس کرونا این گذرگاه به صورت موقتی بسته شد، اما پس از چند هفته، در اردیبهشت ماه سال جاری مجدداً بازگشایی شد. این گذرگاه مرزی همچنین اهمیت بسیاری در ترانزیت کالا به لبنان و دریای مدیترانه دارد؛ به‌طوریکه طبق اعلام مدیر پایانه مرزی بوکمال در همان ایام ابتدایی بازگشایی، مقصد یک‌سوم از کامیون‌های عبوری از مرز سوریه، کشور لبنان بوده است [۱] .
افزایش مبادلات تجاری در گذرگاه قائم بوکمال
طبق آخرین گزارش رسانه‌های محلی، در حال حاضر و با وجود محدودیت‌های ناشی از کرونا، وضعیت عبور و مرور کامیون‌های باری از گذرگاه قائم بوکمال رو به بهبود است؛ به طوریکه به طور متوسط روزانه ۱۵ کامیون از این گذرگاه عبور می‌کنند.
کالاهای صادراتی سوریه به بازار عراق از طریق گذرگاه بوکمال قائم عمدتا شامل انواع میوه، مواد غذایی، پلاستیکی و شوینده می‌شود. همچنین کالاهای صادراتیِ عراق به سوریه را نیز اغلب مواد غذایی تشکیل می‌دهد [۲] .
مسیر ترانزیتی کشورهای محور مقاومت و ضرورت های آن
یکی از عمده‌ترین دلائل اهمیت گذرگاه قائم بوکمال به مسائل اقتصادی باز می‌گردد. موقعیت جغرافیایی گذرگاه مذکور و امنیت حاکم بر آن موجب می‌شود مبادلات تجاری میان کشورهای ایران و عراق با کشورهای سوریه و لبنان بیش از پیش تقویت گردد.
هرچند ضرورت راه‌اندازی مسیر ترانزیت زمینی ایران، عراق و سوریه همواره مورد تاکید مسئولان دولتی و بخش خصوصیِ کشورهای مذکور بوده اما این مهم در سال‌های اخیر با مشکلات و موانعی نیز روبرو بوده است.
در تیر ماه ۱۳۹۸ اولین نشست سه جانبه همکاری‌های حمل و نقل کشورهای ایران، عراق و سوریه با حضور مقامات این سه کشور برگزار شد. در این نشست دو روزه که به امضای سند همکاری حمل و نقلی نیز انجامید، چالش‌هایی از جمله یکسان‌سازی فرآیندها، تبعیت از کنوانسیون‌های بین‌المللی (کنوانسیون T.I.R) و حل مشکلات هزینه‌زا به عنوان برخی موانع رونق ترانزیت این منطقه معرفی شدند.
از طرف دیگر فعال‌سازی کریدور حمل و نقل ایران-عراق-سوریه به عنوان بخشی از طرح بزرگتر احیای جاده ابریشم جدید چین نیز مطرح است. به این ترتیب افزایش همکاری‌های حمل و نقلی نه تنها برای این سه کشور اهمیت اقتصادی بالایی دارد، که برای کشورهای دیگر منطقه نیز مهم و سودآور است.
در حال حاضر عمده صادرات کالاهای ایرانی از طریق بندر مرسین در جنوب ترکیه به بندر لاذقیه در سوریه انجام می‌شود که مسیری طولانی و پرهزینه است. مسیر دیگر در دسترس از طریق بندر عباس و پس از آن عبور از تنگه باب المندب و سپس کانال سوئز است که وضعیتی مشابه از نظر مدت زمان، مسافت و هزینه دارد.
تشکیل شرکت‌های مشترک و کنوانسیون گمرکی منطقه‌ای
یکی اولویت‌های سه کشور ایران، عراق و سوریه رونق ترانزیت از مسیر زمینی است که سبب کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت تحویل کالا می‌شود.
توسعه فعالیت شرکت‌های مشترک ایرانی، عراقی و سوری در زمینه ترانزیت و بیمه یکی از راهکارهای عملی جهت رونق تبادلات تجاری در مرزهای سه کشور است. همچنین تشکیل کنوانسیون گمرکی منطقه‌ای جهت حمل و نقل آسان، ارزان و یکسره نیز می‌تواند در افزایش سطح مبادلات تجاری سه کشور نقش بسزایی داشته باشد.
پی‌نوشت:
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
استفاده کردیم برادر.