مسیر اقتصاد/ طرح جاده ابریشم جدید که از سال ۲۰۱۳ میلادی و با ایجاد توسعه در استان‌های غربی چین پا به عرصه حیات گذاشت، در مسیر رشد خود به تقویت ارتباطات چین با آسیای میانه و اروپا از طریق گسترش زیرساخت‌ها در کشورهای مختلف پرداخت. طرح‌های زیرساختی چین، با حمایت بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا و صندوق راه ابریشم، به سرعت گسترش پیدا کرد و کشورهای مختلفی از جمله کشورهای اروپایی را در بر گرفت تا جایی که باعث شد چین، به یکی از سرمایه‌گذاران اصلی در برخی از بدهکارترین کشورهای اتحادیه اروپا بعد از بحران مالی سال ۲۰۰۸، از جمله یونان و ایتالیا تبدیل شود.
تاریخچه روابط تجاری چین و ایتالیا
چین یکی از شرکای تجاری قدیمی ایتالیا به حساب می‌آید. روابط تجاری دو کشور به اواسط دهه ۸۰ میلادی و انعقاد معاهده سرمایه‌گذاری دوجانبه در سال ۱۹۸۵ بر می‌گردد. معاهده مذکور، که همچنان لازم‌الاجراست، مواردی مانند قید ملل کاملة الوداد و امکان رجوع به داوری برای سرمایه‌گذارها علیه کشور میزبان را در خود جای داده است.
در ادامه و به موجب انعقاد سند جامع مشارکت راهبردی میان چین و اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۳، روابط ایتالیا و چین توسعه بیشتری پیدا کرد؛ به نحوی که بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۸ میلادی، سرمایه‌گذاری چین در ایتالیا به حدود ۲۵ میلیارد دلار رسید. (۱)
روابط دو کشور در قالب ابتکار «یک کمربند، یک راه»
۲۳ مارس ۲۰۱۹، آغاز فصلی تازه در روابط ایتالیا و چین بود. ایتالیا که از سال ۲۰۰۸ از رکود اقتصادی رنج می‌برد به امید کاهش بدهی‌های خود به همکاری با اقتصاد رو به رشد چین روی آورد. با امضای تفاهم‌نامه مشترک میان دو کشور، ایتالیا به عنوان نخستین کشور عضو G7، رسماً به طرح جاده ابریشم جدید چین پیوست.
پیشروی خاک این کشور در دریای مدیترانه از جنوب و همسایه بودن با کشورهای فرانسه، سوئیس، اتریش و اسلوونی، ایتالیا را به کشوری جذاب برای تجارت و مقصدی طلایی برای اتصال دو راه ابریشم خاکی و آبی چین به یکدیگر تبدیل کرده است. به عبارتی می‌توان گفت چین نقطه آغاز و ایتالیا ایستگاه پایانی و محل اتصال کمربند دریایی و راه خاکی چین در ابتکار «یک کمربند، یک راه» است.
به موجب تفاهم‌نامه اخیر، طرفین متعهد شدند که در مواردی نظیر حمل و نقل، زیرساخت‌ها، سرمایه‌گذاری و تجارت آزاد، تبادلات مالی، تبادل اطلاعات، پیوند مردم با مردم و توسعه سازگار با محیط زیست با یکدیگر همکاری نمایند.
به طور قطع می‌توان گفت چین با توسعه حمل و نقل و زیرساخت‌های جاده‌ای و ریلی ایتالیا، به دنبال ایجاد اتصال و تسهیل تجارت خود با تمام اروپاست و کاهش تعرفه‌های گمرکی و همکاری مالی را نیز در همین راستا دنبال می‌کند.
نکته‌ای که در اغلب توافق‌نامه‌های تجاری دوجانبه میان کشورها مغفول مانده و همواره در ابتکار «یک کمربند، یک راه» مورد توجه چین بوده، تقویت و یا ایجاد اشتراکات فرهنگی با کشور مقابل در قالب پیوند مردم با مردم است. به موجب این بند، چین به حمایت از پروژه‌های فرهنگی، گردشگری، علمی و… می‌پردازد و زمینه آشنایی هرچه بیشتر مردم دو کشور با یکدیگر را فراهم می‌کند.
پروژه‌های مرتبط با طرح جاده ابریشم جدید در ایتالیا
در سال ۲۰۱۷، شرکت ساخت و ساز کشتی فینکانتیری (Fincantieri) به عنوان یک شرکت دولتی ایتالیایی، به انعقاد توافقنامه‌ای با شرکت کشتی سازی (CSSC) متعلق به دولت چین پرداخت. هدف از این توافقنامه، ساخت دو کشتی تفریحی به ارزش تقریبی ۵/۱ میلیارد دلار بود. دو شرکت اخیر در سال ۲۰۱۸ و به منظور توسعه همکاری در بخش‌های مختلف صنعت کشتی سازی، سند تفاهم دیگری را به امضا رساندند.
در جریان سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به ایتالیا در سال ۲۰۱۹، شرکت چینی ساخت و ساز ارتباطات به عنوان شرکتی دولتی، به انعقاد قراردادهای همکاری با مقامات دو بندر «تریِسته» و «جنوا» پرداخت. همچنین مذاکراتی در خصوص سرمایه‌گذاری مشترک برای ساخت پایانه کشتیرانی میان شرکت‌های چینی و مقامات بندر تریِسته در حال انجام است که نتیجه آن مشخص نیست.
در کنار موارد فوق و با توجه به اینکه برخی پروژه‌ها به طور رسمی اعلام نشده‌اند، به نظر می‌رسد میزان همکاری دو کشور در بخش‌های زیرساختی، از جمله همکاری‌های دریایی به مراتب بیش از مواردی است که رسانه‌ها به آن پرداخته‌اند.
خطرات احتمالی ناشی از عضویت در جاده ابریشم جدید برای ایتالیا
اگرچه روابط اقتصادی و سیاسی نسبتاً نزدیک چین و ایتالیا از قدمتی طولانی برخوردار است، اما عضویت در چنین طرحی برای اقتصاد ایتالیا بدون خطر نبوده است.
با توجه به اینکه ایتالیا طی دهه اخیر و از آغاز رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸، همواره جزء مقروض‌ترین کشورهای اتحادیه اروپا بوده است، برخی کارشناسان معتقدند قبول سرمایه‌گذاری چین در بخش‌های مختلف اقتصاد ایتالیا و نیز وام‌های اعطایی توسط بانک‌های حاضر در این طرح، می‌توانند به افزایش بدهی‌های خارجی و مقروض‌تر شدن ایتالیا منتهی گردند.
خطر دوم از نگاه کارشناسان در قطع روابط تجاری از سوی آمریکاست. این دسته از صاحب‌نظران معتقدند ایتالیا به هر میزانی که به چین نزدیک شود از آمریکا و متحدان اروپایی خود فاصله گرفته است و در صورت کاهش روابط تجاری از سوی این کشورها، اقتصاد ایتالیا ضربه سنگینی خواهد خورد.
با این حال، به نظر می‌رسد عملکرد دولت فعلی ایتالیا در نزدیک شدن به چین، واکنشی است به عدم حمایت مورد انتظار این کشور از سوی متحدان غربی خود در زمان رکود اقتصادی و چنانچه ایتالیا بتواند الگویی موفق از همکاری با شرکت‌های چینی را به نمایش بگذارد، می‌توان شاهد حضور جدی‌تر دیگر کشورهای اروپایی در کنار چین بود.
پینوشت:
(۱) پایگاه خبری بلت اند رود؛ plink.ir/lbtnY
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
