وابستگی ۹۰ درصدی کشور به واردات روغن و دانه های روغنی

به گزارش مسیر اقتصاد روغن ها و چربي هاي خوراكي به دو گروه حيواني و گياهي تقسيم مي شوند. روغن حيواني شامل كره، روغن ماهي، پيه، دنبه و روغن گياهي يا روغن نباتي شامل روغن محصولاتی نظیر دانه آفتابگردان، سويا، پنبه دانه، زيتون، کنجد، گلرنگ، كلزا، پالم و … است. در حال حاضر در ایران عمده مصرف از طریق واردات روغن تامین می شود.

از روغن های خوراکی به یکی از روش های پخت و پز، سالاد و سرخ کردن استفاده می شود. ورود رسمی روغن نباتی به جیره غذایی خانوار از اواسط دهه ۱۳۳۰ هجری شمسی آغاز شده است و طی سال های اخیر بخش قابل توجهی از مصرف خانوار ایرانی را تشکیل می‌دهد.

از آنجا که چربی ها انرژی زاترین ماده غذایی مصرفی مردم در میان سه گروه عمده تشکیل دهنده مواد غذایی شامل چربی، پروتئین و کربوهیدرات هستند، بنابراین دولت باید سیاست های صحیحی در خصوص مدیریت تامین روغن خوراکی اتخاذ کند تا وابستگی کشور به واردات این محصول کاهش یابد.

وابستگی ۹۰ درصدی به واردات روغن و دانه های روغنی در ایران

در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد میزان مصرف روغن نباتی کشور وابسته به واردات است؛ به نحوی که از کل آمار ۱۸۲۲ هزارتنی مصرف روغن نباتی کشور حدود ۱۶۸۹ هزار تن، شامل روغن و دانه های روغنی، از طریق واردات تامین می شود.

بررسی آمارهای واردات روغن خام و دانه های روغنی طی ۵ سال گذشته نشان می دهد میانگین ارزش واردات روغن خام در این مدت ۱.۱۶ میلیارد دلار بوده و میانگین واردات دانه‌های روغنی منتخب نیز طی همین مدت حدود ۲.۱۴ میلیارد دلار بوده است. به عبارت دیگر در مجموع کشور حدود ۳.۳ میلیارد دلار در هر سال صرف واردات روغن و دانه‌های روغنی می شود.

۱۲.۶ کیلوگرم میزان استاندارد مصرف روغن نباتی

یکی از استانداردهای مناسب برای مصرف روغن و چربی ها در هر وعده غذایی استفاده از سبد غذايي مطلوب به عنوان ابزار برنامه ريزي غذا و تغذيه و به ويژه ايجاد هماهنگي ميان الگوي توليد، عرضه و مصرف مواد غذايي در سطح ملي است.

طبق توصیه سازمان جهانی بهداشت (WHO) میزان انرژی دریافتی افراد بزرگسال از طریق روغن و چربی باید مطابق جدول ۱ تامین شود. بر این اساس هر فرد روزانه ۲۰ تا ۳۵ درصد از انرژی مورد نیاز خود را می تواند از چربی ها دریافت کند.

توصيه بین المللی به مصرف روغن و چربي  (۲۰۰۸- WHO)

بنابراین با توجه به جدول فوق و طبق اعلام وزارت بهداشت، هر فرد با مصرف ۳۵ گرم از روغن های نباتی در روز باید انرژی معادل ۳۱۵ کیلو کالری مورد نیاز بدن خود را تامین کند. با احتساب میزان ۳۵ گرم مصرف روغن نباتی در روز، سرانه مصرف باید به صورت میانگین ۱۲.۶ کیلوگرم در سال باشد.

سرانه مصرف روغن کشور ۱۰ کیلوگرم بیشتر از میزان مطلوب

در سال ۱۳۹۷ حدود ۱۸۲۲ هزار تن مصرف روغن ایران بوده که از این میزان حدود ۱۱۰۴ هزار تن به صورت مستقیم توسط خانوار مصرف شده است. بنابراین سرانه مستقیم مصرف روغن نباتی در کشور ۱۲.۹ کیلوگرم و سرانه مصرف با احتساب میزان مصرف خانگی، صنف و صنعت حدود ۲۱.۶ کیلوگرم در سال است.

اما همانطور که گفته شد، میزان سرانه مصرف مطلوب روغن نباتی باید حدود ۱۲.۶ کیلوگرم باشد. این موضوع نشان می دهد سرانه مصرف روغن در ایران حدود ۱۰ کیلوگرم بیشتر از سرانه مطلوب هر فرد در سال است.

یکی از دلایل وابستگی بیش از اندازه به واردات روغن در ایران، مصرف بسیار زیاد این محصول است که عوارض متعددی نیز دارد و باعث رسوب اسیدهای چرب در عروق انسان و ایجاد مشکلات بسیاری برای سلامتی انسان نظیر افزایش بیماری های قلبی و سرطان می شود.

چنانچه میزان سرانه مصرف روغن نباتی طی سال های آینده به حدود ۳۵ گرم در روز و ۱۲.۶ کیلوگرم در سال برسد، میزان وابستگی کشور به واردات روغن کاهش خواهد یافت. از سوی دیگر با توجه به ظرفیت بالقوه تولید برخی از دانه های روغنی در کشور مانند کلزا، زیتون و کنجد امکان قطع وابستگی کشور به این محصول وجود دارد.

با کاهش سرانه مصرف مردم به ۳۵ گرم در روز کل میزان مصرف روغن نباتی ایران به میزان ۸۵۰ هزار تن کاهش خواهد یافت که صرفه جویی ارزی قابل توجهی در واردات روغن خام صورت خواهد داد و دولت با منابع حاصل از این صرفه جویی می تواند در جهت رونق تولید داخلی و صادرات روغن حاصل از تولید دانه های روغنی، سرمایه گذاری کند.

انتهای پیام/ غذا و کشاورزی