به گزارش مسیر اقتصاد جدیدترین آمار گمرک نشان می‌دهد حجم صادرات و واردات ایران در آبان ماه سال جاری به ترتیب با ۱۰ درصد افزایش و ۲۴ درصد کاهش نسبت به مدت مشابه در سال قبل برابر با ۴.۳ میلیارد دلار و ۴.۲ میلیارد دلار بوده است.
به این ترتیب تراز تجاری ایران با ۱.۱ میلیارد دلار افزایش نسبت به ماه قبل به ۲ میلیارد دلار رسید. این مسئله به لحاظ ارزیابی میزان تاثیر تحریم‌های آمریکا بر تجارت خارجی ایران اهمیت بسزایی دارد.
همانطور که آمارهای بالا نشان می‌دهد افزایش صادرات و کاهش واردات هر دو در افزایش تراز تجارت خارجی ایران اثرگذار بوده است که واکاوی علل آن می‌تواند در اتخاذ تصمیمات مناسب برای عبور بهتر و کم هزینه‌تر از دوران تحریم مفید باشد.
چرا تحریم‌ها تاثیر چندانی بر صادرات ایران نمی‌گذارد؟
ایران به دلیل برخورداری از مرزهای طولانی و همسایگان متعدد و همچنین نوع خاص تجارت با مهمترین همسایگان خود مانند عراق، افغانستان و پاکستان به راحتی می‌تواند در بخش صادرات کالا تحریم‌ها را پشت سر بگذارد.
تجارت ایران با کشورهای فوق توسط تعداد زیادی از تجار که عمدتا در مقیاس پایین تجارت می‌کنند، انجام می‌شود. همچنین بخش عظیمی از انتقال پول میان صادرکنندگان ایرانی و واردکنندگان از کشورهای مذکور توسط صرافی‌ها انجام می‌شود که قابل پیگیری توسط دولتهای تحریم‌کننده نیست.
مسئله مهم دیگر که تاثیر تحریم‌های آمریکا بر صادرات (و همچنین واردات) ایران را کاهش می‌دهد، وجود شرکتهای بزرگ و متنوع در چین است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود مانند عدم التزام به برخی قوانین نهادهای بزرگ چندملیتی، عدم مراوده با آمریکا و عدم استفاده از سازوکارهای انتقال پول که قابل رهگیری برای آمریکا باشد، محدودیتی در مراوده با ایران ندارند.
در کنار این موارد، افزایش نرخ ارز و صرفه صادرات نیز دلیل دیگری بوده است که منجر به افزایش صادرات کالاهای ایرانی شده است.
عدم همکاری اروپا در صادرات کالاهای واسطه ای به ایران
همانطور که گفته شد کاهش واردات در آبان ماه سال جاری در کنار افزایش صادرات نقش زیادی در بهبود وضعیت تراز تجارت خارجی ایران داشت.
البته افزایش تراز تجاری لزوما اتفاق خوشحال کننده‌ای نیست؛ زیرا به عنوان مثال کاهش واردات کالاهای واسطه‌ای که در تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌تواند به بخش‌هایی از اقتصاد کشور ضربه بزند.
خروج شرکتهای خودروسازی اروپایی از ایران نمونه بارز این مسئله است که هم اکنون صنعت خودروسازی کشور را با مشکلاتی مواجه کرده است. عدم اعتماد مجدد به خودروسازان اروپایی مسئله ای بود که در زمان انعقاد برجام، بارها توسط صاحبنظران به مسئولین وقت گوشزد شد؛ اما جدی گرفته نشد.
سازوکار اروپا برای انتقال پول به ایران عملی نخواهد شد
به گفته دکتر محمدرضا جهان بیگلری اقتصاددان و مدیرعامل موسسه مشاوران مالی و سرمایه گذاری پارسیان فردا، سازوکار اروپا برای نقل و انتقال پول با ایران به دو دلیل عملی نخواهد شد و یا در حدی ناچیز خواهد بود.
اول اینکه حجم عظیم تجارت اروپا با آمریکا اجازه خطر پذیری نسبت به تعامل با ایران را به اروپایی‌ها نمی‌دهد. سهم بازار آمریکا از کل صادرات اتحادیه اروپا به حدود ۲۴ درصد می‌رسد در حالی که بازار ایران در حدود ۰.۵ درصد از صادرات اتحادیه اروپا را به خود جذب می‌کند.
دلیل دوم عملی نشدن سازوکار اتحادیه اروپا برای نقل و انتقال پول با ایران عبارت است از وابستگی سیاست اتحادیه اروپا به اقتصاد بخش خصوصی و ترس شرکتهای بزرگ و موثر اروپایی از تعامل با ایران. طبعا شرکتهای بزرگی که بخش عمده تجارت خود را یا با آمریکا انجام می‌دهند و یا در بسترهایی که آمریکا بدان اشراف دارد، نمی‌توانند با ایران همکاری کنند.
بنابراین لازم است مسئولین محترم هرچه سریعتر بسترهای مناسب برای تعامل با کشورهای همسایه و همچنین کشورهای همراه شرقی را فراهم آورند؛ تا تجارت خارجی ایران کمترین آسیب را از ناحیه تحریم‌های آمریکا متحمل شود.
این بسترها بسته به نیاز ایران در ارتباط با کشور هدف می‌تواند پیمان‌های پولی دوجانبه، توافقنامه‌های تجاری دوجانبه و یا ایجاد سازوکارهای انتقال پول مستقل از آمریکا باشد.
انتهای پیام/ تجارت و ارز
