به گزارش مسیر اقتصاد وام قرض الحسنه ازدواج تقریبا تنها سیاست حمایتی کشور از ازدواج جوانان است. بنابراین همواره باید به روز و متناسب با هزینه های تشکیل خانواده باشد تا بتواند در تسهیل ازدواج اثرگذار واقع شود.
حرکت جوانان به سمت ازدواج زمانی اتفاق می افتد که تمایل و توان آن فراهم گردد. تمایل به ازدواج ریشه در مسائل فرهنگی-اجتماعی دارد؛ اما توان عمدتا وابسته به مسائل اقتصادی است.
در میان مسائل و موانع اقتصادی ازدواج، ۳ عامل اصلی اثرگذار است که عبارتند از اشتغال، مسکن و سرمایه اولیه؛ وام ازدواج به عنوان یک تسهیلات مشوق، مسئله سرمایه اولیه و تا حدی تامین مسکن را پوشش می دهد. البته که این میزان پوشش بسته به فرهنگ های مختلف ازدواج و همچنین هزینه های اولیه، ارتباط مستقیمی با میزان این تسهیلات دارد.
تغییرات وام ازدواج در سال های اخیر
از سال ۹۰ تا ۹۵ مبلغ وام ازدواج برای هر یک از زوجین تنها ۳ میلیون تومان بود و تغییری نداشت؛ اما طی ۳ سال اخیر، تسهیلات قرض الحسنه ازدواج در بودجه ۲ بار افزایش یافته است.
بار اول بودجه ۹۵ بود که این تسهیلات از ۳ به ۱۰ میلیون تومان افزایش یافت و بازپرداخت آن نیز از ۳ به ۴ سال رسید. در بار دوم، تسهیلات قرض الحسنه ازدواج در بودجه ۹۷ از ۱۰ به ۱۵ میلیون تومان افزایش یافت و مدت زمان بازپرداخت آن نیز به ۵ سال رسید.
نکته حائز اهمیت اینکه در جریان این افزایش وام ازدواج، سپرده های جاری بانک ها نیز علاوه بر سپرده های پس انداز قرض الحسنه، به عنوان منبعی برای اعطای وام ازدواج در نظر گرفته شد.
کاهش انحراف منابع قرض الحسنه پس از افزایش وام ازدواج
تا پیش از افزایش وام ازدواج، بخش قابل توجهی از منابع قرض الحسنه مردم در بانک ها انحراف داشت و صرف امور غیرمرتبط از جمله وام به کارکنان بانکی می شد.
در واقع با وجودی که مردم این منابع را با نیت های خیر در بانک سپرده گذاری کرده بودند و طبق قانون نیز بانک ها موظف بودند آن را به مصارف عمومی اعطا کنند، از این منابع جهت اعطای وام قرض الحسنه با بازپرداخت بلندمدت به کارکنان خود استفاده می کردند که یک تخلف آشکار بود.
آمارهای سال ۹۴ نشان می دهد از حدود ۳۶ هزار میلیارد تومان سپرده قرض الحسنه مردم در بانک ها، بیش از ۳۰ درصد آن معادل ۱۱ هزار میلیارد تومان صرف اعطای وام به کارکنان بانکی شده بود؛ آن هم در شرایطی که صدها هزار جوان در صف دریافت وام ازدواج ۳ میلیون تومانی بودند.
اما با افزایش ۳ برابری مبلغ وام ازدواج، هرچند تصور می شد صف اعطای وام افزایش یابد، اما این چنین نشد و با پیگیری های بانک مرکزی، نه تنها صف وام ازدواج کاهش یافت، بلکه انحراف منابع قرض الحسنه نیز کم شد و اعطای وام به کارکنان بانکی از منابع قرض الحسنه نیز ممنوع گردید.
به گفته سیف رئیس کل وقت بانک مرکزی نیز، از زمانی که مبلغ وام قرض الحسنه ازدواج به ۱۰ میلیون تومان رسید، انحراف منابع قرض الحسنه کاهش یافته است.
افزایش هزینه های ازدواج در سال ۹۷
در سال جاری و پس از افزایش قابل توجه نرخ ارز از حدود ۴ هزار تومان به بیش از ۱۰ هزار تومان، هزینه های ازدواج نیز افزایش قابل توجهی داشت.
در سمت هزینه های دختر، تامین جهیزیه در کلیه اقلام با افزایش ۲ تا ۳ برابری مواجه شد. در سمت هزینه های پسر نیز تامین مسکن و نرخ اجاره بها در کلیه نقاط تقریبا ۲ برابر شده و اقلام اولیه زندگی نیز با افزایش قابل توجه روبرو شده است.
لزوم افزایش مبلغ وام ازدواج متناسب با هزینه های تشکیل خانواده
افزایش ۲ تا ۳ برابری هزینه های تشکیل خانواده، تغییر تسهیلات حمایتی از ازدواج را نیز بدیهی می کند؛ در واقع تنها سیاست کشور در حمایت از ازدواج جوانان باید متناسب با هزینه های تشکیل خانواده باشد تا اثرگذار واقع شود.
بر این اساس، ضروری است تسهیلات قرض الحسنه ازدواج حداقل ۲ برابر افزایش یافته و به ۳۰ میلیون تومان برای هر یک از زوجین برسد؛ تا جوانان این امکان را داشته باشند که از این تسهیلات، جهت تشکیل خانواده استفاده نمایند.
اما افزایش مبلغ وام ازدواج به ۳۰ میلیون تومان چند مسئله مهم پیش رو دارد. مسئله اول ضامن است که همواره به عنوان مانعی برای دریافت وام ازدواج مطرح بوده است؛ مسئله دوم بازپرداخت و اقساط آن است که باید در سطح یک جوان تازه ازدواج کرده باشد؛ مسئله سوم نیز امکان اعطای این تسهیلات از منابع قرض الحسنه بانکی است.
ضامن وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی
بانک ها برای پرداخت وام ازدواج به جوانان همواره از ایشان ضامن های متعدد با گواهی کسر از حقوق طلب کرده اند. این نوع ضامن به ویژه در سال های اخیر که دولت و ارگان های حاکمیتی دیگر کارمند رسمی جذب نمی کنند، به سختی پیدا می شود. لذا ضروری است بانک مرکزی با همکاری بانک ها، زمینه را برای تسهیل در شرایط ضامن ها ایجاد کند.
در سال ۹۶ بانک مرکزی طی مصوبه ای، هشت نوع ضامن جهت تسهیل دریافت وام ازدواج معرفی نمود که از جمله آنها، حساب یارانه افراد و خانواده های ایشان بود.
هرچند آن مصوبه به درستی اجرا نشد و بانک ها بعضا از آن سر باز زدند، اما بررسی ها نشان می دهد اجرای آن می تواند زمینه را برای تسهیل در شرایط معرفی ضامن برای جوانان ایجاد کند.
اقساط وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی
اقساط وام ازدواج ۱۵ میلیون تومانی با نرخ کارمزد ۴ درصدی و بازپرداخت ۵ ساله، حدود ۲۸۰ هزار تومان است و در صورتی که مبلغ وام ۲ برابر شود، قسط ماهانه وام ازدواج به ۵۶۰ هزار تومان می رسد. مبلغی که تا حدی به یک جوان تازه ازدواج کرده فشار وارد می کند.
بنابراین ضروری است علاوه بر افزایش مبلغ وام ازدواج به ۳۰ میلیون تومان، مدت زمان بازپرداخت آن نیز ۲ برابر شده و به ۱۰ سال برسد تا جوانان بتوانند از پس پرداخت اقساط آن بر آیند. بر این اساس، اقساط وام ازدواج با کارمزد ۴ درصد ۳۰۵ هزار تومان خواهد شد که متناسب است.
تامین منابع وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی
مهمترین مسئله در افزایش وام ازدواج، تامین منابع آن است؛ مخصوصا اینکه محل اصلی تامین مالی تسهیلات ازدواج، سپرده های قرض الحسنه مردم در بانک هاست و این منابع باید کفاف اعطای وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی با بازپرداخت ۱۰ ساله را بدهد.
سپرده های موجود و مصرف نشده قرض الحسنه پس انداز، بازپرداخت اقساط تسهیلات قرض الحسنه، افزایش سپرده های قرض الحسنه پس انداز و بخش اندکی از سپرده های قرض الحسنه جاری، ۴ منبعی است که می تواند برای اعطای وام قرض الحسنه مورد استفاده قرار گیرد. این منابع مردمی طبق قانون باید در مصارف مشخص از جمله وام ازدواج استفاده شود و بانک حق دخل و تصرف در آن را ندارد.
۴ منبع قرض الحسنه برای اعطای وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی
به منظور امکان سنجی اعطای وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی، آمار شهریورماه ۱۳۹۷ به عنوان مرجع محاسبه در نظر گرفته می شود.
طبق آخرین آمار منتشر شده از بانک مرکزی مربوط به شهریورماه سال جاری، بانک ها معادل ۹۱.۳ هزار میلیارد تومان سپرده قرض الحسنه از مردم جذب نموده اند و از این مبلغ، تاکنون ۶۸.۲ تسهیلات قرض الحسنه به مردم اعطا شده است. همچنین صف وام ازدواج تا پایان شهریور ماه حدود ۲۰۰ هزار نفر بوده و از آنجا که سالانه حدود ۱ میلیون وام ازدواج داده می شود، باید برای اعطای وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی به ۱.۲ میلیون جوان برآورد انجام شود.
بر این اساس در سال آتی، اعطای وام ازدواج به این تعداد جوان نیازمند ۳۶ هزار میلیارد تومان منابع قرض الحسنه است؛ لذا در ادامه ظرفیت ۴ منبع موجود در این زمینه سنجیده می شود.
۱- سپرده های موجود و مصرف نشده قرض الحسنه: طبق آمارهای ارائه شده در حال حاضر حدود ۲۳ هزار میلیارد تومان سپرده قرض الحسنه مردم در بانک ها صرف اعطای تسهیلات قرض الحسنه نشده است. بر این اساس، در صورتی که سایر مصارف قرض الحسنه و موارد دیگر را نیز در نظر گرفته و از این میزان کسر کنیم، حداقل ۱۰ هزار میلیارد تومان از این منابع می تواند در اعطای وام ازدواج مورد استفاده قرار گیرد.
۲- بازپرداخت اقساط تسهیلات قرض الحسنه: برآوردها و آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد سالانه حدود ۲۰ درصد از حجم کل تسهیلات قرض الحسنه بازپرداخت شده و به عنوان منبع جدید جهت اعطای وام، در اختیار بانک ها قرار می گیرد. بنابراین از این محل حداقل حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان جهت اعطای تسهیلات قرض الحسنه در اختیار بانک ها قرار خواهد گرفت.
۳- افزایش سپرده های قرض الحسنه پس انداز: میزان سپرده های قرض الحسنه در شهریورماه ۱۳۹۷ نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۴۱ درصدی داشته است. آمارهای سال های گذشته نیز نشان می دهد که سپرده های قرض الحسنه در هر سال حداقل ۲۵ تا ۳۰ درصد رشد دارد. بر این اساس و با در نظر گرفتن رشد حداقل ۲۰ درصدی سپرده های قرض الحسنه، ۱۸ هزار میلیارد تومان سپرده قرض الحسنه جدید جهت اعطای تسهیلات قرض الحسنه در اختیار بانک ها قرار خواهد گرفت.
۴- سپرده های قرض الحسنه جاری: درصورتی که تنها ۱۰ درصد از سپرده های قرض الحسنه جاری که بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان حجم آن است، جهت اعطای تسهیلات قرض الحسنه مورد استفاده قرار گیرد، از این محل نیز حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان جهت اعطای وام قرض الحسنه از جمله ازدواج در اختیار بانک ها خواهد بود.
امکان‌سنجی افزایش وام ازدواج به ۳۰ میلیون تومان با بازپرداخت ۱۰ ساله
برای اعطای وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی با بازپرداخت ۱۰ ساله به ۱.۲ میلیون جوان در سال آتی، به ۳۶ هزار میلیارد تومان منابع قرض الحسنه نیاز است.
بررسی های انجام شده نشان می دهد منابع قرض الحسنه جدید در اختیار بانک ها در سال آتی در مجموع ۵۶ هزار میلیارد تومان خواهد بود که می تواند وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی را پوشش دهد و ۲۰ هزار میلیارد تومان مازاد آن نیز به سایر مصارف قرض الحسنه برسد.
۱۰ هزار میلیارد تومان از محل منابع موجود که وام داده نشده است، ۱۳ هزار میلیارد تومان از محل بازپرداخت اقساط تسهیلات قرض الحسنه، ۱۸ هزار میلیارد تومان از محل افزایش حداقلی سپرده های قرض الحسنه و ۱۵ هزار میلیارد تومان نیز از محل ۱۰ درصد سپرده های قرض الحسنه جاری، این ۵۶ هزار میلیارد تومان را تشکیل می دهد.
حتی در صورتی که سپرده های قرض الحسنه جاری نیز در نظر گرفته نشود، سپرده های قرض الحسنه پس انداز کفاف وام ازدواج ۳۰ میلیون تومانی را می دهد و ۵ هزار میلیارد تومان از آن نیز مازاد خواهد بود.
با این اوصاف، افزایش وام ازدواج به ۳۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۸ با بازپرداخت ۱۰ ساله امکانپذیر بوده و ضروری است دولت یا نمایندگان مجلس، تبصره مرتبط با آن را در بودجه سال آتی به این شکل اصلاح نمایند.
هرچند این مبلغ نیز مشکلات ازدواج جوانان را به طور کامل حل نخواهد کرد، اما تسهیل و کمک بزرگی خواهد بود و تنها سیاست کشور در حمایت از تشکیل خانواده را بهبود خواهد داد.
انتهای پیام/ وام ازدواج
