به گزارش مسیر اقتصاد طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی از تجارت خارجی ایران در سال ۱۳۹۶، ميزان صادرات قطعي كالاهاي غيرنفتي كشور به استثناي نفت خام، نفت كوره و نفـت سـفيد و همچنين بدون صادرات از محل تجارت چمداني، درحدود ۱۳۲ میلیون تن و به قیمت ۴۶.۹ ميليارد دلار بوده است.
این میزان صادرات در مقايسه با سال گذشته، از نظر وزنی ۱.۹ درصد و از نظر قیمت دلاری ۶.۶ درصد رشد داشته است.
در مقابل ميزان واردات كشور در اين مدت، با افزایشی ۱۶ درصدي در وزن و افزايشي ۲۴.۳ درصدي در قیمت دلاري در مقايسه با سال گذشته همراه بوده و به ۳۸.۷ میلیون تن و ۵۴.۳ ميلیارد دلار رسيده است.
به این ترتیب میزان تراز تجاری کشور در سال گذشته منفی ۷ میلیارد و ۳۷۰ میلیون دلار بوده است. این درحالیست که تراز تجاری کشور در سال ۱۳۹۵ مثبت ۳۵۰ میلیون دلار بود.
آمار تفکیکی بخش صادرات
در زمینه آمار تفکیکی بخش‌های صادراتی، از صادرات ۴۶.۹ میلیارد دلاری در سال گذشته، ۷.۱ میلیارد دلار سهم صادرات میعانات گازی، ۲.۵ میلیارد دلار سهم گاز طبیعی، ۱۲.۷ میلیارد دلار سهم محصولات پتروشیمی و ۲۴.۷ میلیارد دلار سهم سایر کالاها بوده است.
در جدول زیر آمار صادرات کشور در سال ۱۳۹۶ به تفکیک بخش‌های صادراتی نشان داده شده است:
همانطور که از جدول بالا مشخص است، میزان صادرات میعانات گازی و محصولات پتروشیمی ایران با کاهش همراه بوده است و در مقابل میزان صادرات گاز طبیعی و سایر کالاها با افزایش همراه بوده است.
نکته قابل توجه در این زمینه آنکه درحدود ۹.۶ میلیارد دلار از صادرات «غیرنفتی» ایران در سال ۱۳۹۶ را دو کالای میعانات گازی و گاز طبیعی به خود اختصاص داده اند و در صورت در نظر نگرفتن این دو محصول، میزان صادرات «غیر نفتی» ایران ۳۷.۳ میلیارد دلار خواهد شد.
متوسط قیمت دلاری هر تن کالای صادراتی غیرنفتی با احتساب میعانات گازی و گاز طبیعی درحدود ۳۵۴ دلار بوده است که نسبت به سال گذشته ۴.۶ درصد افزایش یافته است.
همچنین هر تن کالای وارداتی با متوسط قیمت ۱۴۰۲ دلار وارد کشور شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷.۲ درصد افزایش یافته است. بنابراین میتوان گفت محصولات صادراتی ایران در مقایسه با محصولات وارداتی از قیمت واحد بسیار کمتری برخوردارند به طوریکه محصولات وارداتی حدود ۴ برابر محصولات صادراتی قیمت دارند.
مقاصد اصلی میعانات گازی صادراتی
همچنین مقاصد اصلی میعانات گازی صادراتی ایران در سال ۱۳۹۶ کشورهای کره جنوبی، امارات و ژاپن بوده‌اند. در جداول زیر مقاصد صادراتی میعانات گازی ایران در این مدت نشان داده شده است.
چنانچه از جدول فوق مشخص است در سال ۱۳۹۶ همچون سال قبل از آن کشور کره جنوبی بیش از نیمی از صادرات میعانات گازی ایران را به خود اختصاص داده است و از این منظر بزرگترین مقصد صادراتی میعانات گازی ایران محسوب می شود.
کالاهای عمده‌ی صادراتی
چنانچه تقسیم بندی تعرفه‌های ۸ رقمی، که کالاها را به کوچک‌ترین دسته‌ها تفکیک می‌کند در نظر بگیریم، در سال ۱۳۹۶، «میعانات گازی» با ۷۰۷۹ میلیون دلار، «گاز طبیعی مایع شده» با ۲۴۹۵ میلیون دلار، «پروپان مایع شده» با ۱۴۷۵ میلیون دلار، «سایر روغن‌های سبک و فرآورده‌ها به جز بنزین» با ۱۳۲۷ میلیون دلار، و «متانول» با ۱۱۷۸ میلیون دلار در بین کالاهای صادراتی غیرنفتی رتبه‌های اول تا پنجم را داشته‌اند. در جدول زير ده کالاي اول در صادرات غير نفتي ايران در سال ۱۳۹۶ نشان داده شده‌است.
در تقسیم بندی کلی‌تر محصولات عمده‌ی صادراتی نیز «میعانات گازی» با ۷۰۷۹ میلیون دلار، «گاز طبیعی، گازهای نفتی و هیدروکربورهای مایع‌شده» با ۵۵۹۴ میلیون دلار، «انواع پلی اتیلن» با ۳۶۹۳ میلیون دلار، «فرآورده‌های با حداقل ۷۰ درصد نفت و روغن‌های نفتی» با ۲۱۷۴ میلیون دلار و «منو و پلی الکل‌های اشباع شده» با ۱۹۳۲ میلیون دلار در صدر کالاهای صادراتی قرار دارند. در جدول زیر تقسیم بندی کلی تر محصولات صادراتی نشان داده شده‌است.
همانطور که در جداول بالا مشخص است عمده‌ی محصولات صادراتی ایران را محصولات با فرآوری بسیار کم پالایشگاهی و پتروشیمی تشکیل داده‌اند و محصولات با ارزش افزوده جایگاه چندانی در صادرات کشور ندارند.
کالاهای عمده‌ی وارداتی
در تقسیم بندی جزئی «قطعات منفصله تولید خودرو با ساخت داخل ۱۴ تا ۳۰ درصد» با ۱۸۰۱ میلیون دلار، «ذرت دامی» با ۱۶۱۰ میلیون دلار، «برنج» با ۱۲۱۴ میلیون دلار، «دانه سویا» با ۹۴۳ میلیون دلار و «خودرو سواری با حجم موتور ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سی سی» با ۸۰۹ میلیون دلار عمده محصولات وارداتی کشور در سال ۱۳۹۶ هستند.
در جدول زير ده کالاي اول وارداتي ايران در این مدت نشان داده شده است:
اما در یک تقسیم بندی کلی تر محصولاتی چون «قطعات منفصله تولید خودرو» با ۴۰۶۰ میلیون دلار، «خودرو سواری» با ۱۸۳۹ میلیون دلار، «ذرت» با ۱۶۴۳ میلیون دلار، «انواع تلفن و موبایل و تجهیزات شبکه» با ۱۳۶۳ میلیون دلار و «برنج» با ۱۲۱۴ میلیون دلار در صدر محصولات وارداتی ایران هستند. در جدول زیر تقسیم بندی کلی تر محصولات عمده وارداتی ایران در سال ۱۳۹۶ نشان داده شده است.
مقاصد عمده‌ی صادراتی
در سال ۱۳۹۶ کشورهای چین، امارات، عراق، کره جنوبی و ترکیه عمده‌ترین مشتریای کالاهای ایرانی بوده‌اند. در جدول زیر ۱۰ کشور مقصد اول صادراتی ایران نشان داده شده است.
همانطور که از جدول بالا مشخص است در سال گذشته میزان صادرات ایران به کشورهایی همچون اندونزی، تایلند و کره جنوبی افزایش یافته است و در مقابل میزان صادرات به کشورهای امارات و هند کاهش یافته است.
مبادی عمده وارداتی
مبادی عمده محصولات وارداتي ایران نیز کشورهای چین، امارات، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان بوده‌اند. در جدول زير مبادي عمده وارداتي ایران در سال ۱۳۹۶ نشان داده شده‌اند.
چنانچه در جدول بالا مشخص است در سال ۱۳۹۶ میزان واردات ایران از تمامی شرکای تجاری اصلی افزایش یافته است. در این میان میزان افزایش واردات از کشورهای فرانسه، هلند، سوئیس و امارات بیش از دیگر کشورها بوده است.
