مسیر اقتصاد/ نظام بانکی مالزی از جمله نمونه‌های برجسته در میان اقتصادهای درحال‌توسعه است که توانسته میان ثبات مالی، شفافیت داده‌ها و توسعه بانکداری اسلامی تعادل ایجاد کند. در این کشور، بانک مرکزی مالزی (Bank Negara Malaysia) از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی چارچوبی منسجم برای ارزیابی و رتبه‌بندی بانک‌ها تدوین کرد که به مرور با نیازهای داخلی و استانداردهای بین‌المللی هماهنگ شده است. انتشار منظم گزارش‌های سالانه ثبات مالی، ارائه شاخص‌های دقیق دارایی، سرمایه و بازده و ایجاد دسترسی عمومی به داده‌های بانکی، از ویژگی‌های بارز این نظام محسوب می‌شود.
در تازه‌ترین ارزیابی‌های رسمی، بانک‌های Maybank، CIMB Group و Public Bank Berhad به‌ترتیب در جایگاه‌های نخست از نظر حجم دارایی، بازده سرمایه و سهم بازار قرار گرفته‌اند. بر اساس آمار منتشرشده در گزارش‌های سال ۲۰۲۴ بانک مرکزی مالزی، دارایی‌های Maybank به حدود ۹۴۷ میلیارد رینگیت رسیده و این بانک به‌تنهایی بیش از یک‌سوم کل دارایی‌های شبکه بانکی کشور را در اختیار دارد. ساختار متوازن میان بانک‌های خصوصی، اسلامی و تجاری، باعث شده رقابت در بازار بانکی مالزی بر پایه شفافیت و کارایی شکل گیرد، نه بر اساس حمایت‌های دولتی یا محدودیت‌های ساختاری.
رتبه‌بندی بانک‌ها در مالزی؛ پیوند شاخص‌های اسلامی با سلامت بانکی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نظام ارزیابی بانکی در مالزی، طراحی شاخص‌های بومی مبتنی بر اصول بانکداری اسلامی است. مالزی تنها به شاخص‌های مرسوم سلامت بانکی مانند کفایت سرمایه و بازده دارایی بسنده نکرده، بلکه مجموعه‌ای از معیارهای خاص همچون شاخص انطباق با شریعت (Shariah Compliance Index)، کفایت سرمایه اسلامی (Islamic CAR) و نسبت دارایی‌های واقعی به کل ترازنامه را در ارزیابی بانک‌ها وارد کرده است. این شاخص‌ها با هدف سنجش عمق واقعی فعالیت‌های اقتصادی و میزان تطابق بانک‌ها با اصول مالی اسلامی طراحی شده‌اند و از سال ۲۰۱۳ در نظام نظارتی کشور نهادینه شده‌اند.
به‌کارگیری چنین چارچوبی سبب شده گزارش‌های رتبه‌بندی بانکی در مالزی، تصویری چندبعدی از عملکرد مؤسسات مالی ارائه دهند؛ تصویری که نه‌تنها سلامت مالی بانک‌ها را می‌سنجد، بلکه کیفیت دارایی‌ها، سهم آن‌ها از تأمین مالی تولید و میزان رعایت اصول شفافیت و پاسخ‌گویی را نیز در بر می‌گیرد. همین موضوع، در سال‌های اخیر موجب رشد رقابت میان بانک‌ها برای ارتقای جایگاه خود در رتبه‌بندی‌ها شده و اثر محسوسی بر بهبود رفتار مالی، کاهش ریسک‌های غیرمولد و افزایش اعتماد عمومی گذاشته است.
رتبه‌بندی؛ ابزار مکمل نظارت در جهت‌دهی به عملکرد بانک‌ها
همزمان با تقویت نظارت بانک مرکزی، رتبه‌بندی بانک‌ها به یکی از ابزارهای غیرمستقیم سیاست‌گذاری تبدیل شده‌اند. بانک‌هایی که رتبه‌های بالاتری دارند، از مزایایی چون هزینه تأمین مالی پایین‌تر، دسترسی سریع‌تر به سرمایه‌گذاری خارجی و اعتبار بالاتر در بازارهای منطقه‌ای برخوردارند. در مقابل، افت رتبه به‌طور طبیعی موجب کاهش تمایل سرمایه‌گذاران و نظارت دقیق‌تر نهادهای ناظر می‌شود. این سازِکار رقابتی در عین شفافیت، به تقویت انضباط مالی و ارتقای کیفیت ترازنامه بانک‌ها انجامیده است.
در مجموع، نظام رتبه‌بندی بانک‌ها در مالزی نمونه‌ای از پیوند میان نوآوری در شاخص‌گذاری اسلامی و شفافیت آماری در ارزیابی عملکرد مالی است؛ مدلی که توانسته ضمن حفظ ثبات، پویایی و اعتماد عمومی را در نظام بانکی این کشور تقویت کند و الگویی مؤثر برای کشورهای درحال‌توسعه به شمار آید.
منابع:
Bank Negara Malaysia – Financial Stability Review 2024
Bank Negara Malaysia – Islamic Finance Development and Shariah Governance Framework
The Banker Database – Top Banks in Malaysia 2024
CGA Association – List of Banks in Malaysia (2024)
Islamic Financial Services Board (IFSB) – Malaysia Country Profile 2024
Refinitiv Islamic Finance Development Report 2023 – Malaysia Section
انتهای پیام/ پول و بانک
