مسیر اقتصاد/ در ۶ دسامبر ۲۰۲۴، بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی (مرکوسور) و اتحادیه اروپا (EU) پس از ۲۵ سال مذاکره توافقنامه‌ای تاریخی امضا کردند. این توافقنامه تجارت آزاد (FTA) که در اجلاس مرکوسور در مونته ویدئو اعلام شد، در راستای ایجاد یکی از بزرگترین و پرجمعیت‌ترین مناطق تجاری جهان است. باید توجه داشت که در حدود ۶۰ هزار شرکت بین اتحادیه اروپا و مرکوسور تجارت می‌کنند که پتانسیل بسیاری برای رشد اقتصادی و همکاری سیاسی از طریق تسهیل تجارت فراهم می‌کند. با این حال، اثرات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی توافق و همچنین چالش‌هایی که احتمالا در طول فرآیند تصویب ایجاد شود، پرسش‌هایی را در مورد آینده این گام تاریخی ایجاد می‌کند.
ابعاد توافقنامه تجارت آزاد مرکوسور و اتحادیه اروپا
مهمترین جنبه توافق مرکوسور و اتحادیه اروپا پتانسیل آن برای افزایش حجم تجارت بین دو طرف است. کشورهای مرکوسور این فرصت را خواهند داشت تا محصولات کشاورزی و مواد خام خود را با عوارض گمرکی کمتر به بازار اروپا عرضه کنند. به عنوان مثال، کشورهایی مانند برزیل و آرژانتین می‌توانند با گشودن بخش‌های قوی کشاورزی خود به بازار پرتقاضای اتحادیه اروپا، رشد اقتصادی خود را تسریع بخشند. به طور مشابه، کشورهای اتحادیه اروپا نیز می‌توانند بازارهای جهانی خود را با دسترسی آسان‌تر به آمریکای لاتین در بخش‌های خودرو، فناوری و داروسازی گسترش دهند.
این قرارداد همچنین فرصت مهمی را در زمینه اشتغال‌زایی ارائه می‌دهد. گشایش مسیرهای تجاری و سرمایه گذاری‌های جدید می‌تواند فرصت‌های شغلی بیشتری را در هر دو منطقه ایجاد کند. به ویژه در آمریکای لاتین، پتانسیل رشد شرکت‌های کوچک و متوسط با همکاری با اروپا افزایش خواهد یافت. این وضعیت می‌تواند به عنوان یک نیروی محرکه حمایت کننده از توسعه اقتصادی منطقه‌ای محسوب شود. همچنین، می‌توان گفت که این قرارداد برای رشد بازار داخلی و تحریک اقتصاد کشورهایی مانند پاراگوئه که از منابع مهاجرت نیروی کار هستند بسیار مهم است.
اهمیت تجاری بلوک مرکوسور
مرکوسور یک بلوک تجاری منطقه‌ای است که در سال ۱۹۹۱ با هدف تسهیل تجارت و تقویت همکاری‌های اقتصادی بین کشورهای آمریکای جنوبی از طریق توافقنامه «آسونسیون» تأسیس شد. روابط با اتحادیه اروپا نیز در راستای توافق نامه‌های همکاری بوده که در سال ۱۹۹۵ آغاز شد. با این حال، مذاکرات به دلیل اختلاف نظر در مورد مسائلی مانند سیاست‌های کشاورزی و محیط زیست به حالت تعلیق درآمد. اگرچه پیش‌نویس توافق در سال ۲۰۱۹ حاصل شد، اما روند تصویب آن به دلیل نگرانی‌های زیست محیطی و سیاسی نتوانست پیشرفت مناسبی داشته باشد. در نتیجه، اجلاس مونته ویدئو فرصتی تاریخی برای غلبه بر این بن بست فراهم کرده است.
رهبران و اعضای مرکوسور توافقنامه تجارت آزاد امضا شده با اتحادیه اروپا را به عنوان سود اقتصادی و سیاسی می‌دانند. رئیس جمهور آرژانتین، خاویر مایلی، بر اعتقاد خود مبنی بر افزایش رونق تجارت آزاد تاکید کرد و اظهار داشت که این توافق همکاری‌های منطقه‌ای را تقویت می‌کند. رئیس‌جمهور برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، نیز این توافق را گامی مهم برای مرکوسور می‌داند که آن را به بازیگری مؤثرتر در تجارت جهانی تبدیل می‌کند. به ویژه، برزیل قصد دارد موقعیت قوی خود در بخش‌های کشاورزی و انرژی را به یک پلتفرم همکاری گسترده‌تر با اتحادیه اروپا منتقل کند.
پیامدهای اقتصادی توافق مرکوسور- اتحادیه اروپا
اثرات اقتصادی توافق مرکوسور- اتحادیه اروپا بسیار گسترده است. اتحادیه اروپا با این توافق، تقاضای آمریکای لاتین برای محصولات کشاورزی را برآورده و قادر خواهد بود محصولات خودرویی، شیمیایی و فناوری را به بازار مرکوسور عرضه کند. با اجرای این توافق، کشورهای مرکوسور نیز انتظار افزایش قابل توجهی در حجم تجارت سالانه خود دارند.
از دیدگاه اتحادیه اروپا، این توافق از نظر اقتصادی و استراتژیک مزایای قابل توجهی را ارائه می‌دهد. مرکوسور به عنوان یک شریک ایده آل برای اهداف تجاری و سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا با منابع طبیعی غنی، بازارهای در حال رشد و ساختار اقتصادی متنوع خود شناخته می‌شود. این توافق به کشورهای اتحادیه اروپا این فرصت را می‌دهد تا با دسترسی آسان‌تر به طیف گسترده محصولات کشاورزی و مواد خام مرکوسور، حجم تجارت خود را افزایش دهند. در عین حال، درهای جدیدی را به روی اتحادیه اروپا می‌گشاید تا حضور قوی خود را در بخش‌های خودرو، فناوری و مواد شیمیایی در آمریکای لاتین گسترش دهد. این روابط تجاری پتانسیل تعمیق همکاری‌های اقتصادی بین دو طرف، ایجاد اشتغال و ارتقای رشد اقتصادی در هر دو منطقه را دارد. جمعیت جوان و پویای مرکوسور همچنین یک بازار امیدوار کننده برای اتحادیه اروپا از نظر فرصت‌های تجاری آینده است.
از نگرانی محیط زیستی تا اصلاحات اجتماعی
اثرات زیست محیطی توافق، به ویژه در مورد پایداری، بحث‌هایی را مطرح کرده است. حامیان محیط زیست در اروپا موضوع جنگل‌زدایی در کشورهای مرکوسور را مطرح و بر اهمیت انجام اقدامات بیشتر در این زمینه تاکید می‌کنند. حفاظت از جنگل‌های بارانی آمازون نه تنها برای منطقه بلکه برای تعادل زیست محیطی جهانی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. بنابراین، انتظار می‌رود اتحادیه اروپا با مقررات خود استانداردهای زیست محیطی را تقویت کند.
از منظر اجتماعی، چنین توافق‌هایی می‌تواند فرصت‌های جدیدی را به‌ویژه برای کشاورزان خُرد و گروه‌های کم درآمد ایجاد و در عین حال به برخی مقررات و اصلاحات نیز منجر شود. ظرفیت کشاورزان در کشورهای مرکوسور برای رقابت با شرکت‌های کشاورزی بزرگ اتحادیه اروپا می‌تواند توسط سیاست‌های حمایت کننده از همکاری بین طرفین تقویت شود. در این فرآیند، حفظ تعادل اقتصادی در مناطق روستایی و جلوگیری از نابرابری درآمدی برای به حداکثر رساندن منافع اجتماعی توافق مهم خواهد بود. علاوه بر این، تنوع بخشیدن به فعالیت‌های اقتصادی در مناطق روستایی و توانمندسازی تولیدکنندگان محلی می‌تواند غلبه بر چالش‌های بالقوه این توافقنامه را تسهیل کند. در این زمینه می‌توان این قرارداد را نه تنها یک فرصت تجاری، بلکه فرصتی برای توسعه روستایی و بهبود اجتماعی دانست.
فرصت تاریخی برای تجارت جهانی
توافقنامه تجارت آزاد مرکوسور و اتحادیه اروپا گامی تاریخی است که توسط دو بلوک بزرگ اقتصادی به سمت مشارکت بیشتر برداشته شده است. با این حال، برای موفقیت‌آمیز بودن این توافق، منافع اقتصادی، مسئولیت‌های زیست محیطی و اثرات اجتماعی باید به دقت تعدیل شوند. اگرچه توافقنامه امضا شده است، اما روند تصویب همچنان ادامه دارد. یعنی هرچند اجلاس مونته ویدئو پیشرفت قابل توجهی در جنبه‌های فنی و سیاسی توافق داشت، اما هنوز نگرانی‌های زیست محیطی می‌تواند در طول فرآیند تصویب چالش‌هایی ایجاد کند. مرکوسور و اتحادیه اروپا ضمن استفاده از این فرصت تاریخی، نقش مهمی در شکل دادن به آینده تجارت جهانی ایفا می‌کنند.
منبع: مرکز آنکسام
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
