مسیر اقتصاد/ فروردین امسال تفاهم‌نامه احداث نیروگاه توسط صنایع در صحن علنی مجلس شورای اسلامی تصویب شد و پشتوانه قانونی به خود گرفت و بر این اساس وزارتخانه‌های نیرو، صمت و نفت ملزم به اجرای آن شدند. ظرفیت مورد تقاضا برای احداث نیروگاه در شروع تفاهم‌نامه ۱۰ هزار مگاوات بود که با استقبال صورت‌گرفته در یک مرحله به ۱۲ هزار و در حال حاضر به ۱۶ هزار و ۵۰۰ مگاوات افزایش‌یافته است.[۱] این در حالی است که ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی در کشور در پایان سال ۱۴۰۱ به بیش از ۷۶ هزارمگاوات رسیده که حدود ۸۵ درصد از کل ظرفیت نیروگاه‌های کشور است.
وابستگی تولید برق به گاز و امنیت انرژی
میزان مصرف سوخت در نیروگاه‌ها هر سال افزایش یافته است بطوریکه در سال ۱۴۰۱ بیش از ۷۳ میلیارد مترمکعب گاز صرف تولید برق در نیروگاه‌ها شد. اما این تمام ماجرا نیست و به دلیل ناترازی گاز 10.۵ میلیارد لیتر گازوییل و ۸.۴ میلیارد لیتر مازوت در نیروگاه‌های کشور سوزانده شد.[۲] این وابستگی به گاز برای تولید برق امنیت انرژی کشور را به مخاطره می‌اندازد و کاهش این وابستگی از طریق تنوع‌بخشی به سبد برق یکی از راهکارهای افزایش امنیت انرژی است.
راندمان پایین نیروگاه‌های حرارتی کشور و هدررفت منابع انرژی
میانگین راندمان نیروگاه‌های حرارتی موجود کشور در سال گذشته ۳۹.۰۷ درصد اعلام شد. در این میان نیروگاه‌های گازی وزارت نیرو کمترین میانگین راندمان و نیروگاه‌های سیکل ترکیبی خصوصی بیشترین راندمان را دارند.
راندمان نیروگاه‌های حرارتی در کشورهای دیگر بسیار بالاتر است؛ این در حالیست که بسیاری از این کشورها از زغال‌سنگ هم برای تولید برق استفاده می‌کنند که راندمان این نیروگاه‌ها محدود به زیر ۴۰ درصد است و نیروگاه‌های با سوخت گازی آن‌ها (سیکل ترکیبی) راندمان بالای ۵۰ درصد دارند.
با وجود این موارد، ساخت نیروگاه‌های جدید حرارتی و افزایش وابستگی به گاز برای تولید برق به نظر راهکار منطقی نیست و بهتر است سرمایه بخش خصوصی و صنعت در جهت افزایش راندمان ظرفیت حرارتی موجود و تنوع بخشی به سبد تولید برق با افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر صرف شود.
سیکل‌ترکیبی کردن واحدهای گازی و افزایش ظرفیت نیروگاه بدون نیاز به سوخت
واحدهای گازی V94.2 (کلاس E) و واحدهای گازی کلاس F که قابلیت اضافه‌کردن واحدهای بخار به آن‌ها و تبدیل شدن به سیکل ترکیبی را دارند مهمترین طرح برای افزایش راندمان نیروگاه‌های موجود هستند. برای تأمین مالی این طرح‌ها که با اجرای آن‌ها حدود ۲۵۰۰ مگاوات ظرفیت به نیروگاه‌های خصوصی و ۲۰۰۰ مگاوات ظرفیت به نیروگاه‌های دولتی بدون نیاز به مصرف سوخت اضافه می‌شود منابع پیش‌بینی شده در ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید پیشنهاد شده که مجوز مربوط به نیروگاه‌های خصوصی توسط شورای اقتصاد صادر شده اما همچنان نیروگاه‌های دولتی برای دریافت مجوز با چالش روبرو هستند.
با وجود اعطای مجوز به‌دلیل سابقه بد وزارت نیرو در بازپرداخت مطالبات طرح‌ها و نیروگاه‌ها رغبتی از طرف بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در این بخش وجود ندارد به علاوه اگر داوطلبی هم وجود داشته باشد از منابع صندوق توسعه درخواست وام خواهد کرد. با وجود پیشگام شدن صنایع برای ساخت نیروگاه می‌توان از این ظرفیت برای اجرای این طرح‌ها و مشارکت آن‌ها در مالکیت نیروگاه استفاده کرد.
واحدهای گازی قدیمی باید جایگزین شوند
تعدادی از واحدهای نیروگاه گازی با مجموع ظرفیت بیش از ۳۰۰۰ مگاوات وجود دارد که اکثراً به پایان عمر عملیاتی خود رسیده‌اند. این نیروگاه‌ها راندمان کمتر از ۳۰ درصد دارند. جایگزینی این نیروگاه‌ها با نیروگاه‌های سیکل ترکیبی راندمان بالا یا نیروگاه‌های تجدیدپذیر از لحاظ اقتصادی بسیار توجیه‌پذیر است و منابع بازپرداخت سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها بر اساس ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید ملموس است.
اهمیت بازتوانی نیروگاه‌های بخار
بسیار از واحدهای نیروگاه‌های بخاری موجود به پایان عمر عملیاتی خود رسیده‌اند و راندمان آن‌ها افت کرده است، بازتوانی این واحدها به دلیل هزینه بالا از لحاظ اقتصادی چندان جذابیت ندارد اما با وجود مصرف مازوت، ضریب بهره‌برداری بالای این نیروگاه‌ها و تأمین بار پایه برای شبکه از اهمیت بالایی برخوردارند و امنیت انرژی را در برخی موارد تضمین می‌کنند که در نتیجه باید در اولویت طرح‌های توسعه قرارگیرند.
روند کند طرح‌های توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر
طرح‌های توسعه نیروگاه‌های خورشیدی پیشرفت چندان مطلوبی نداشته‌اند. ساخت ۴ هزارمگاوات مزرعه خورشیدی که مناقصه آن در ۲ مرحله برگزار شد کمتر از ۱۹۰۰ مگاوات آن برنده داشت و کمتر از ۲۰۰ مگاوات آن برای امضای قرارداد متقاضی شده‌اند، از ظرفیت صنایع برای سرمایه‌گذاری در این طرح می‌توان بهره برد.
ساخت نیروگاه‌های جدید حرارتی توسط صنایع با وجود ناترازی در گاز در دستور کار دولت است این در حالی است که طرح‌های بهینه‌سازی نیروگاه‌ها و ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر با مشکل تأمین مالی مواجه‌اند و می‌توان از این ظرفیت صنایع برای استفاده از این طرح‌ها استفاده کرد.
پینوشت:
[۱] پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو
[۲] آمار راهبردی صنعت برق ایران ویژه مدیریت راهبردی سال ۱۴۰۱
انتهای پیام/ انرژی
