مسیر اقتصاد/ معاملات و دارایی‌های مشمول مالیات بر عایدی سرمایه در بخش دوم طرح مصوب مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی قید شده است. اینکه چه دارایی‌ها و چه نوع معاملاتی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند، در قدرت بازدارندگی این پایه مالیاتی اثرگذار است.
۵ نوع دارایی مشمول مالیات بر سوداگری
یکی از نقاط مهم طرح، تعیین دارایی‌های مشمول مالیات بر عایدی سرمایه است. طبق ماده ۱۲ طرح، ۵ نوع دارایی مازاد بر نیاز مصرفی به شرح زیر مشمول مالیات بر عایدی سرمایه خواهد بود:
۱- املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل (سرقفلی)
۲- انواع خودروی سواری دارای پلاک شخصی مشمول مقررات شماره‌گذاری
۳-انواع طلا، نقره، پلاتین و مسکوکات آن‌ها و جواهرآلات
۴- انواع ارز
۵- انواع رمز پول و رمز دارایی
اضافه شدن رمزپول به دارایی‌های مشمول مالیات بر سوداگری اقدام صحیحی است؟
نکته مهم تغییر این طرح مصوب مجلس نسبت به متن کمیسیون اقتصادی، اضافه شدن رمز پول به موارد مشمول و خروج انواع وسیله نقلیه به جز خودروی سواری شخصی از دارایی‌های مشمول مالیات بر عایدی سرمایه است.
مشمولیت رمز پول به معنی رسمیت بخشیدن به این نوع دارایی در کشور است و زمینه تضعیف پول ملی (ریال) را فراهم می‌کند، هر چند مشمولیت این دارایی ممکن است مزیت تحت رصد قرار دادن این نوع دارایی را پدید آورد.
ضمن اینکه پیش‌تر نیز شورای نگهبان به‌دلیل نبود تعریف قانونی برای رمزارزها، از یکی دیگر از طرح‌های مجلس، تحت‌عنوان طرح بانکداری، ایراد گرفته بود. لذا برخی از کارشناسان این حوزه، اخذ مالیات از معاملات دارایی‌های دیجیتال در این طرح را محل ایراد می‌دانند.[۱]
خروج انواع وسیله نقلیه به جز خودروی سواری شخصی از دارایی‌های مشمول CGT
در مورد وسایل نقلیه که مشتمل بر انواع وسایل هوایی، دریایی، زمینی، ریلی و… است، مواردی مثل کامیون‌ها، کشنده‌ها، ماشین‌آلات راهسازی، لنج‌ها و… از دایره شمول خارج شده اند که بنا بر نگاه قانونگذار، احتمالا به جز خودروی سواری شخصی، سایر وسایل نقلیه محملی برای سوداگری قرار نمی‌گیرند. البته بحث بر سر اینکه چه نوع کالا یا دارایی باید جزو موارد مشمول مالیات بر عایدی سرمایه بشود، بحث مفصلی است.
به طور خلاصه هر نوع دارایی با دوامی که بتواند عنوان سرمایه‌ای شدن به خود بگیرد و جنبه عمومیت و نقدشوندگی بالا در اقتصاد داشته باشد می‌تواند دستمایه سوداگری قرار گیرد. لذا نباید دایره شمول مالیات بر عایدی سرمایه را محدود و قطعی به این ۵ مورد دانست؛ بلکه ممکن است طی شرایطی در اقتصاد، برخی دارایی‌های دیگر نظیر سهام و وسایل نقلیه غیر خودروی سواری، دچار سوداگری شده و نیاز به وضع مالیات بر عایدی سرمایه داشته باشند.
مشمولیت مالیات بر عایدی سرمایه برای معاملات وکالت‌نامه‌ای
به طور کلی نیز صدور وکالتنامه بلاعزل و دریافت ثمن معامله يا عوض آن در مورد املاک و وسایل نقلیه مانند انتقال (فروش) دارایی است و مشمول مالیات بر عایدی سرمایه است. در مورد اشخاص غیرتجاری نیز، عایدی ناشی از فروش ارز و طلا به صرافی و طلافروشی مشمول مالیات عایدی سرمایه است؛ در غیر اینصورت (فروش غیررسمی) کل درآمد (نه عایدی) مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی (ماده ۱۲۴) خواهد بود.
فروش غیررسمی طلا و ارز مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی است
طبق تبصره ۵ ماده ۱۲ در صورتی که درآمد يا وجوه دريافتی ناشی از فروش غیررسمی دارايی‌های طلا و ارز بدون صورتحساب الکترونیکی مربوطه باشد، کل درآمد يا وجوه دريافتی مشمول ماليات بر درآمد اتفاقی اين قانون می‌شوند.
وجه تمایز و انگیزشی این تبصره در آن است که افراد با شفاف کردن معامله خود، صرفا در عایدی بدست آمده مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند، اما اگر فروش غیررسمی اتفاق بیفتد، کل مبلغ دریافتی مشمول مالیات می‌شود.
امکان تاخیر پنج ساله در پرداخت مالیات برای جا به جایی محل فعالیت شغلی
نقطه اثر اصلی مالیات بر عایدی سرمایه بر تقاضای سوداگرانه و غیرمولد است. لذا در مواردی که تقاضا مصرفی و یا مولد باشد، عموما معافیت اعطا می‌شود. املاک به عنوان نهاده تولید، مورد تقاضای فعالان اقتصادی است. لذا اگر شخصی ملکی را به قصد تغییر محل فعالیت بفروشد، از تخفیف مالیاتی با امکان تعویق ۵ ساله پرداخت مالیات برخوردار می‌شود.
در طرح مالیات بر عایدی سرمایه درباره موضوع مذکور که در قوانین مالیات بر عایدی سرمایه کشورهای جهان به ساز و کار Roll Over مشهور است، پرداخته شده است. بر این اساس چنانچه املاک و حق واگذاری محل طی شرایط زیر فروخته شوند، می‌توان پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه مشمول شده را حداکثر به مدت پنج سال از تاریخ صدور صورت حساب الکترونیکی انتقال دارایی اولیه یا تاریخ فروش دارایی جایگزین شده به تاخیر انداخت.
شرایط ذکر شده به شرح زیر است:
الف- دارایی متعلق به اشخاص حقيقی بوده و مالک يا صاحب حق بر اساس اطلاعات سامانه‌ای سازمان مالیاتی، به عنوان صاحبان مشاغل در نظام مالياتی ثبت نام شده باشند و حداقل به مدت دو سال شاغل به فعاليت اقتصادی در محل مذکور باشد و بيش از شش ماه متوالی از توقف فعاليت‌های مذکور در محل دارایی نگذشته باشد؛
ب- دارایی کاربری غيرمسکونی داشته باشد.
ج- مالک يا صاحب حق دارایی، تصميم خود مبنی بر جايگزينی دارايی ديگری برای انجام فعاليت اقتصادی خود را به سازمان مالیاتی اعلام نمايد و حداکثر پانزده ماه از تاريخ انتقال دارايی نسبت به تملک دارايی جايگزين و شروع فعاليت شغلی خود بر اساس اطلاعات سامانه مؤديان اقدام نمايد.
پی‌نوشت:
[۱] مدیرعامل انجمن بلاکچین ایران، روزنامه تعادل، کد خبر: ۲۰۷۵۳۵
انتهای پیام/ مالیات
