هزینه هر کیلوگرم گندم وارداتی بیش از ۸ هزار تومان

مسیراقتصاد/ ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ گندم در جهان محسوب می شود و سالیانه می‌تواند بیش از ۱۵ میلیون تن از این محصول اساسی را تولید کند. گندم یکی از کالاهای اساسی کشاورزی به دلیل مصرف بالای نان در ایران محسوب می‌شود، بنابراین تولید این محصول برای دولت اهمیت بسزایی دارد.

بررسی آمار تولید گندم در کشور نشان می دهد در سال زراعی ۰۰-۱۳۹۹ حدود ۹.۵ میلیون تن گندم در ۵.۸ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی کشور تولید شد. از این میزان تولید گندم در کشور تنها ۴.۳ میلیون تن به صورت تضمینی توسط دولت خریداری شد و مابقی گندم های تولیدی از چرخه خرید تضمینی دولت خارج شد که یا به صورت قاچاقی صادر شده و یا به خوراک دام تبدیل شده است. بررسی آمارهای اعلامی از سوی دولت نشان می دهد کل نیاز مصرفی گندم برای تولید نان در کشور حدود ۱۱.۵ میلیون تن در سال است.

همچنین حدود ۶۴ درصد از هکتار اراضی تحت کشت گندم به صورت دیم «با آب سبز یا باران» کشت می شود که البته نسبت به کشت آبی عملکرد کمتری دارد. بر این اساس در سال ۱۳۹۹ متوسط تولید گندم آبی و دیم در هر هکتار به ترتیب ۴.۲ و ۱.۲ تن بود که اختلاف قابل توجهی بین این دو وجود دارد.

واردات ۴.۳ میلیون تن گندم در ۸ ماهه اول سال جاری به ارزش ۱.۴ میلیارد دلار

به همین منظور دولت برای کمبود گندم مورد نیاز در مصرف نان از محل خرید تضمینی اقدام به واردات این محصول اساسی کرد. بررسی آمارهای واردات در ۸ ماهه اول سال ۱۴۰۰ نشان می دهد بیش از ۴.۳ میلیون تن گندم به ارزش ۱.۴ میلیارد دلار از دیگر کشورها وارد شده است.

مبادی وارداتی گندم بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است[۱]:

همانطور که مشخص است، اغلب گندم مورد نیاز کشور از طریق روسیه وارد شده اما برخی دیگر کشورها نظیر عراق و امارات که صادرکننده این محصول در جهان نیستند نیز به عنوان مبدا اصلی واردات گندم در گزارش گمرک قرار دارند. بر اساس رویه های کنونی گمرک، مبدا اصلی واردات ثبت شده در آمارها، کشوری است که آخرین تراکنش مالی مربوط به یک محموله در آنجا صورت گیرد؛ لذا آن کشور می تواند لزوما تولیدکننده نباشد و نام آن به دلیل صادرات مجدد و یا انجام تراکنش مالی، گزارش شده باشد.

بر اساس آخرین آمار اعلامی از سوی گمرک کشورهای مبدا صادرات کشورهای روسیه، آلمان و اوکراین کشورهای اصلی صادرکننده این محصول اساسی به ایران به شمار می روند.

قیمت هرکیلو گندم وارداتی بیش از ۸ هزار تومان

بررسی متوسط قیمت واردات گندم در ۸ ماهه اول سال جاری نشان می دهد دولت برای واردات این میزان محصول با احتساب نرخ ارز نیما «۲۴ هزار تومان»، در هر کیلوگرم بیش از ۸ هزار تومان هزینه کرده است. این درحالی است که قیمت خرید تضمینی گندم در سال جاری ۵ هزار تومان و در سال آینده نیز ۷۵۰۰ تومان تعیین شده است.

واردات گندم خارجی با قیمت بیشتر در شرایطی انجام می گیرد که دولت برای واردات این محصول از ارز ۴۲۰۰ تومانی استفاده می کند. همین امر نیز باعث شده در شرایط محدودیت ارزی یک نوع اشتباه محاسباتی برای دولت ایجاد شود، به نحوی که برخی گمان می کنند واردات گندم با ارز ترجیحی برای دولت ارزان تر تمام می شود.

این در حالی است که اولا، تخصیص ارز ترجیحی به واردات گندم در شرایطی که امکان تولید داخلی در آن فراهم است به نوعی یارانه به کشاورزان خارجی قلمداد می شود و ثانیا، به راحتی می توان با تعیین قیمت مناسب خرید تضمینی گندم از ایجاد وابستگی بیهوده در یک محصول استراتژیک جلوگیری کرد. آن هم در شرایطی که پیش بینی می شود به دلیل تعیین نرخ خرید تضمینی نامتناسب، کشور مجبور به واردات بیش از ۸ میلیون تن گندم شده که بیش از نیمی از نیاز داخلی است.

حذف ارز ترجیحی گندم و تخصیص درآمد آن به خرید تضمینی

اما بر خلاف چنین امکانی در کشور، دولت برای سال آینده نیز قصد دارد با اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات گندم، این سیاست را ادامه دهد. بررسی ها نشان می دهد چنانچه دولت با توجه به ثابت بودن قیمت گندم و نرخ ارز نیما «۲۴ هزار تومان» بخواهد ۹ میلیون تن گندم وارد کند باید حدود ۳.۱ میلیارد دلار هزینه کند.

در چنین شرایطی با توجه به قیمت کنونی گندم «۷۵۰۰ تومان» و همچنین حذف نرخ ارز ترجیحی از سایر کالاهای اساسی کشاورزی نظیر ذرت، جو و سویا، میزان تولید و خرید تضمینی گندم در سال آینده نیز با کاهش جدی مواجه خواهد شد. در حال حاضر نیز طبق گفته رئیس بنیاد ملی گندم کاران بسیاری از کشاورزان با توجه به افزایش هزینه های تولید، حذف نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی از دیگر محصولات کشاورزی و عدم تعیین مناسب قیمت گندم، به کشت دیگر محصولات زراعی روی آوردند.

تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات گندم به منزله حمایت از واردات است

به همین منظور ضروری است دولت و نمایندگان مجلس در اصلاح لایحه بودجه با توجه به این مقوله و در جهت حمایت از تولید داخلی، ابتدا ارز ترجیحی گندم را برای سال آینده حذف کنند و منابع ریالی حاصل از آن را به خرید تضمینی این محصول اساسی اختصاص دهند و صرف بهبود آن کنند.

بررسی ها نشان می دهد درصورت افزایش قیمت گندم به ۸۵۰۰ تومان در سال آینده و با فرض خرید تضمینی ۱۰ میلیون تن، حدود ۸۵ همت بودجه مورد نیاز است. این در حالی است که اختلاف نرخ ارز نیما و نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات ۹ میلیون تن گندم درسال آینده بیش از ۵۹.۴ همت می شود که دولت می تواند حدود ۱۰ همت از این منابع را با تغییر نرخ ارز واردات از ترجیحی به نیمایی صرف افزایش ۱۰۰۰ تومانی قیمت گندم کند.

پینوشت:

[۱] سایر شامل مجموع واردات از کشورهای عمان، هنگ کنگ، آلمان، ترکیه، سنگاپور، اوکراین و ایتالیا است.

انتهای پیام/ تولید گندم