به گزارش مسیر اقتصاد روغن‌‌ها و چربی ها پس از کربوهیدرات ها، به عنوان دومین منبع انرژی در تغذیه انسان، از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. به طور کلی روغن های مورد نیاز انسان از ۱۷ منبع گیاهی و ۴ منبع حیوانی به دست می آیند که در رژیم غذایی به دو شکل جداگانه چربی آشکار و پنهان، مصرف می شوند.
سرانه مصرف روغن نباتی در ایران از حدود ۲.۵ کیلوگرم در سال ۱۳۴۰ به بیش از ۲۰ کیلوگرم طی سال های جاری رسیده است. روغن خوراکی مصرفی در ایران از دانه های سویا، پالم، کلزا و آفتابگردان تامین می شود.
با توجه به شرایط اقلیمی ایران تولید دانه های روغنی نظیر سویا و آفتابگردان به اندازه نیاز مصرفی کشور نیست و دولت برای تامین کمبود عرضه روغن، اقدام به واردات دانه های روغنی و روغن خام می کند.
واردات ۳.۳ میلیون تنی روغن و دانه های روغنی در سال ۱۳۹۹
طی سال های اخیر وزارت جهاد کشاورزی با اجرای برنامه کشت دانه های روغنی میزان تولید دانه کلزا را بیش از ۱۲۰ هزار تن افزایش داد. در نمودار زیر روند تولید ۳ دانه روغنی پرمصرف سویا، کلزا و آفتابگردان طی ۸ سال گذشته ارائه شده است:
طبق برنامه وزارت جهاد کشاورزی، شرکت های تولیدکننده روغن به ازای خرید دانه های روغنی تولید داخل، امکان واردات دانه های روغنی و روغن خام را پیدا می کردند. البته اجرای این سیاست به دلیل سودآوری واردات دانه های روغنی و روغن خام از محل تخصیص ارز یارانه ای به واردات، با مشکلات جدی مواجه شد و همانطور که در نمودار مشخص است، تولید دانه های روغنی افزایش چندانی طی ۸ سال گذشته نداشته است.
در این راستا بررسی آمار واردات دانه های روغنی و روغن خام در سال ۱۳۹۹ نشان دهنده واردات ۳۳۲۸ هزارتنی این محصولات به ارزش ۲۱۶۳ میلیون دلار است. از این میزان حدود ۱.۲ میلیارد دلار واردات دانه های روغنی و ۰.۹ میلیارد دلار سهم واردات روغن است.
واردات ۱ میلیارد دلاری تنها از ۴ کشور واسطه
بررسی مبادی واردات این محصولات در سال ۱۳۹۹ نشان دهنده واردات ۱ میلیارد دلاری از چهار کشور امارات، انگلستان، سنگاپور و هلند است. این در حالی است که هیچکدام از این کشورها تولیدکننده نیستند و در زمینه صادرات این محصولات واسطه گری می کنند.
این درحالیست که در بند ۶ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، تاکید شده وابستگی واردات محصولات اساسی به چند کشور محدود و خاص باید برچیده شود. به همین منظور ضروری است دولت برای مدیریت تامین این محصولات طی سال های آینده، برنامه های حمایت از تولید و مدیریت واردات را در دستور کار داشته باشد.
روش کاهش وابستگی به واردات روغن
از سال ۱۳۹۲ وزارت جهاد کشاورزی با اجرای طرح افزایش خوداتکایی دانه های روغنی، درصدد کاهش وابستگی به واردات روغن خام بود که به دلیل عدم اجرای صحیح این سیاست، نتیجه چندان مطلوبی به دنبال نداشت. الزام کارخانجات روغن کشی به خرید دانه های داخلی، حمایت از کشاورزان و تولید نهاده های متناسب با اقلیم، از جمله اقدامات لازم برای توسعه تولید دانه های روغنی در کشور است.
دولت همچنین می تواند برای مدیریت واردات دانه های روغنی و روغن خام، از ظرفیت کشورهای منطقه نظیر روسیه و قزاقستان استفاده کند. از سویی دیگر دولت به منظور حذف واسطه گری باید امکان تبادل مالی مستقیم با کشورهای اصلی صادرکننده این محصولات نظیر برزیل، آرژانتین، اندونزی، مالزی و… را فراهم نماید.
انتهای پیام/ غذا و کشاورزی
