به گزارش مسیر اقتصاد وضع مالیات بر سود سپرده های کلان بانکی فارغ از مسئله کسری بودجه، ضرورت افزایش درآمدهای مالیاتی و شرایط ویژه اقتصاد کشور، موافقان و مخالفانی دارد. در مطالب قبلی دلایل توجیهی معافیت مالیاتی سود سپرده ها به بوته نقد گذاشته شد و میزان کارایی آن مورد تردید جدی قرار گرفت. در این مطلب، دلایل دیگر وضع مالیات بر سود سپرده های کلان بانکی از نظر اقتصادی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
حقوق‌بگیران و تولیدکنندگان ضامن پرداخت مالیات، اما سود سپرده معاف از مالیات
اولین دلیلی که برای اخذ مالیات از سود سپرده های بانکی بیان می‌گردد، بحث عدالت مالیاتی است. طبق این اصل باید نسبت به تمام درآمدهایی که عاید اشخاص می‌شود، مالیات وضع شود. با این حال، دولتها برخی از درآمدها را با اهداف سیاستی خاصی از پرداخت مالیات معاف می‌کنند.
سود سپرده های بانکی با حجم درآمدی بیش از ۳۰۰ هزار میلیارد تومان به طور سالانه در کشور، هیچ سهمی در پرداخت مالیات ندارند. در حالی که تولیدکنندگان و مشاغل خدماتی با وجود تحمل ریسک‌های تولید از جمله تورم، موظف به پرداخت مالیات با نرخ‌های قابل توجه اند. از سوی دیگر کارمندان و حقوق‌بگیران نیز قبل از دریافت حقوق خود مالیات می‌پردازند و این گروه هم متحمل اثرات تورمی می‌شوند.
لذا بنا بر اصل عدالت، درآمد حاصل از سود سپرده های بانکی نیز باید مشمول مالیات شود و توجیه حفظ ارزش پول با سپرده‌گذاری در بانک قابل قبول نیست و دلیلی ندارد که حاکمیت متضمن حفظ ارزش پول عده‌ای خاص گردد در حالی که همه اقشار جامعه تورم را تحمل می‌کنند و باید مالیات پرداخت کنند.
ماهیت درآمد سود سپرده بیشتر از سایر درآمدها مستعد پرداخت مالیات است
کارکردهای وضع مالیات در اقتصاد، محدود به کارکرد درآمدی و بازتوزیعی نمی‌شود و یکی از کارکردهای مهم مالیات در اقتصاد، کارکرد ابزاری در حوزه سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری است. ابزار مالیاتی می‌تواند با تفاوت قائل شدن بین انواع درآمدهای کسب شده و رتبه‌بندی بر اساس میزان کارایی و فایده آن‌ها در اقتصاد، تنظیم‌گری کند.
طبق تقسیم بندی اداره درآمد داخلی آمریکا (IRS) سود سپرده های بانکی در دسته درآمدهای بادآورده و منفعل[۱] قرار می‌گیرد. طبق تعریف، این نوع از درآمدها ناشی از کار نبوده و حاصل از دارایی‌هایی است که در اختیار فرد است.
درآمدهایی مانند سود سپرده های بانکی باید در مقابل درآمدهای مولد و ارزش‌آفرین برای اقتصاد با نرخ بیشتری مشمول مالیات شوند تا جذابیت فعالیت‌های مولد که عموما با ریسک بیشتری همراه هستند، بیشتر شود. لذا این گونه درآمدها استعداد بیشتری برای پرداخت مالیات دارند.
توانمندسازی تقاضا و تحرک تولید با افزایش درآمدهای مالیاتی و کاهش نرخ بهره
اعمال مالیات بر سود سپرده متناظر با کاهش نرخ سود سپرده است. این اقدام موجب کاهش هزینه بانک‌ها از طریق افزایش سهم سپرده‌های دیداری (بدون سود) می‌گردد. از این جهت توانمندی بانک‌ها برای ارائه تسهیلات به تولید با نرخ کمتر میسر می‌شود.
با کاهش نرخ بهره تسهیلات و هزینه‌دار کردن سایر بازارهای غیرمولد رقیب تولید، بسیاری از کسب و کارها صرفه اقتصادی پیدا کرده و مجددا وارد میدان می‌شوند. هم‌چنین کسب و کارهای موجود نیز می‌توانند با توان و ظرفیت بیشتری وارد عمل شوند و درآمد مالیاتی از این محل بیشتر شود. لذا مالیات بر سود سپرده به صورت مستقیم و غیرمستقیم موجب افزایش درآمد مالیاتی می‌گردد.
از سوی دیگر همزمان با کاهش نرخ بهره، مصرف افزایش می‌یابد. افزایش مصرف از کانال افزایش درآمدهای مالیاتی چه به صورت مخارج دولتی و چه به صورت افزایش درآمدهای مردم و توانمندسازی تقاضا اتفاق می‌افتد.
توانمندسازی تقاضا، افزایش مصرف و کاهش نرخ بهره تسهیلات، موتور تولیدی اقتصاد کشور را روشن می‌کند و به آن تحرک می‌بخشد.
مالیات بر سود سپرده های بانکی عامل تقویت بازار سرمایه و کاهش هزینه تامین مالی تولید
يکي از اهداف اعمال ماليات بر سود سپرده در کشورهايي با نظام مالي بانک محور، مي تواند تقويت بازار سرمايه باشد چرا كه کارکرد بانک در تامين مالي برخي موارد ضعيف است که از آن جمله مي توان به تامين منابع مالي پروژه هاي با ريسک بالا و یا سود کمتر اشاره كرد. [۲] درچنين پروژه‌هايي بانک‌ها تمايلي به تامين مالي ندارند و حتی به سمت سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های غیرمولد کشیده می‌شوند.
کشورها به منظور جبران اين نقيصه به دنبال توسعه بازار سرمايه مي باشند و اين موضوع چه بسا سياستگذاران را به اعمال ماليات بر سود سپرده بانكي و هدايت بخشي از منابع بانک‌ها به سمت بازار سرمايه تحريک مي‌نمايد.
با تقویت و تعمیق بازار سرمایه، امکان تامین مالی ارزان‌تر شرکت‌ها به نسبت بازار بانکی فراهم می‌گردد. از این رو می‌توان به تقویت تولید و رشد اقتصادی نیز دست یافت.
پینوشت:
[۱] passive or unearned income
[۲] بررسی چالشها و امکان سنجی وضع مالیات بر سود سپرده های بانکی، فرهاد خداداد کاشی، ۱۳۹۴
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
