به گزارش مسیر اقتصاد مواد مربوط به مالیات بر عایدی املاک در لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم توسط دولت ارائه شده است. این مواد نشان می‌دهد رویکرد کلی دولت در این‌باره مثبت است، اما برخی ملاحظات اجرایی و فنی به خصوص در بخش معافیت املاک در آن پیش‌بینی نشده است.
سه محور عمده لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم
پیش نویس لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم که اوایل بهمن ماه سال جاری از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه شده بود، با سه محور عمده تقدیم دولت شد. ساماندهی معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی، اجرای سیستم مالیاتی بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی، برقراری مالیات بر دارایی (شامل مالیات بر عایدی املاک، مالیات سالانه املاک و مالیات سالانه خودرو) سه محور اساسی این پیش‌نویس است.
چه مواردی از مالیات بر عایدی املاک معاف است؟
در بند ۳ این پیش‌نویس موارد معاف مالیات بر عایدی املاک ذکر شده است. طبق این بند موارد زیر مشمول مالیات بر عایدی املاک و حق واگذاری محل نبوده و معاف از مالیات است:
الف) نقل و انتقال قطعی املاک و حق واگذاری محل که قبل از تصویب این قانون تملک شده باشد.
ب) نقل و انتقال قطعی املاک و حق واگذاری محل مشمول ماده ۷۷ این قانون
ج) اولین نقل و انتقال قطعی یک واحد مسکونی توسط هر شخص حقیقی و یا فرزندان صغیر تحت تکفل وی طی هر سه سال (در اجرای این بند واگذاری سهم مشاعی یک انتقال محسوب می شود)
د) نقل و انتقال قطعی املاک و حق واگذاری محل به واسطه ارث یا وصیت در زمان انتقال به نام وراثت یا موصی‌له
ه) نقل و انتقال قطعی املاک و حق واگذاری محل به صورت بلاعوض
و) نقل و انتقال قطعی املاک و حق واگذاری محل مشمول مواد ۶۸ و ۷۰ این قانون
مضرّات اعطای معافیت کلی به املاک خریداری شده قبل از اجرای قانون
در بند «الف» موارد معافیت، املاکی که قبل از تصویب قانون خریداری شده‌اند، به صورت کلی معاف شده است. اعطای چنین معافیتی، گستردگی بسیار زیادی دارد و ایجاد یک نقطه صفر برای شروع قانون است. این طراحی موجب می‌شود اثرگذاری و درآمدزایی این قانون در سال‌های اولیه اجرا، به شدت کاهش یابد.
این سازوکار به تمامی املاکی که به قصد سوداگری خریداری شده‌اند این فرصت را می دهد که تا دوره رونق و قله قیمتی بعدی، املاک خود را نگه دارند و بدون هیچ نگرانی بابت پرداخت مالیات، سود بادآورده‌ای نصیب خود کنند.
مشکل احتمالی دیگری که با اعطای این معافیت گسترده به وجود می‌آید، کاهش عرضه مسکن به امید رسیدن قیمت مسکن به اوج است. به این ترتیب عرضه مسکن کاهش یافته و مشکل قیمتی مسکن تشدید می‌شود.
معافیت املاک خریداری شده قبل از اجرای قانون باید مدت‌دار باشد
راه کارآمدسازی قانون و جلوگیری از کاهش عرضه املاک، مدت‌دار نمودن اعطای معافیت به املاک خریداری شده قبل از اجرای قانون است.
لذا پیشنهاد می‌شود به‌مدت ۳ سال پس از اجرای این قانون، معافیت اعطا شود و بعد از ۳ سال املاک از قبل خریداری شده نیز مشمول مالیات شود. این ساز و کار علاوه بر کارآمدسازی قانون و تسریع اثربخشی آن، موجب افزایش انگیزه عرضه مسکن طی مهلت ۳ ساله معافیت خواهد بود که کاهش قیمت مسکن را در پی دارد.
اعطای معافیت به املاک نوساز
وضع مالیات بر عایدی املاک نباید مانع فعالیت‌های مولد اقتصادی و عرضه مسکن شود. بنابراین برای تشویق به عرضه مسکن و ساخت آن، طبق پیش‌نویس لایحه، معافیت نقل و انتقال املاک مشمول ماده ۷۷ قانون مالیات‌های مستقیم ضروری است. طبق این بند اولین انتقال واحدهای مسکونی نوساز، از پرداخت مالیات بر عایدی املاک معاف می‌گردند.
دلیل مناسب بودن وضع این معافیت آن است که برای سازندگان واقعی مسکن صرفه اقتصادی ندارد که سرمایه خود را به قصد افزایش قیمت بلوکه کنند؛ دلیل دیگر نیز عدم امکان اجرای مالیات بر عایدی سرمایه برای واحدهای نوساز ناشی از عدم امکان ملاک قراردادن قیمت خرید است.
نقاط دارای ابهام و نقص معافیت های مالیات بر عایدی املاک
یکی از مهم‌ترین اصول قانونگذاری، متقن بودن، عدم نقص و تفسیرناپذیری قانون است. عبارت «فرزندان صغیر» در بند «ج» یکی از نقاط مبهم این پیش‌نویس است که سن دقیقی برای فرزندان مشخص نشده است. همچنین عدم اعطای معافیت انتقال به همسر و والدین به عنوان یک نقص محسوب می‌شود. زیرا که سوداگری در اینگونه نقل و انتقالات آنچنان مطرح نیست و در جهان نیز این معافیت داده شده است.
به عنوان نمونه در مالزی، انتقال دارایی بین اعضای درجه ۱ خانواده از مالیات بر عایدی سرمایه معاف است. اعضای درجه ۱ خانواده عبارتند از زن و شوهر، والدین و فرزندان، نوهها و پدر و بزرگ و مادر بزرگ. انتقال دارایی بین سایر اقوام مثل خواهر و برادر از این مالیات معاف نیست[۱].
از دیگر نقایص این پیش‌نویس سکوت در مقابل انتقالات با عنوان وقف است. به‌منظور گسترش فرهنگ وقف، ضروری است هرگونه انتقال املاک به قصد وقف نمودن آن از پرداخت مالیات بر عایدی املاک معاف باشد. به عنوان نمونه در کشور بریتانیا هدیه دادن و انتقال دارایی به موسسات خیریه مشمول این مالیات نمی‌شود[۲].
پینوشت:
[۱] کتاب معمای سوداگری، شبکه کانون‌های تفکر ایران
[۲] پایگاه اینترنتی دولت بریتانیا
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
