مسیر اقتصاد/ در یادداشت قبل عنوان شد که واردات ماشین آلات صنعتی مورد نیاز خطوط تولیدی داخلی، تنها در دوره مونتاژکاری توجیه اقتصادی و فنی دارد. در واقع اگر کشوری بنا دارد در بخش صنعت، به کشوری پیشرو در عرصه جهانی تبدیل شود و به جرگه تولیدکنندگان محصولات نوآورانه و با ارزش افزوده بالا بپیوندد، حتما باید در قالب یک برنامه میان مدت و بلندمدت، برای تقویت توان تولیدی در حوزه ماشین سازی و مدیریت واردات این کالاها برنامه ریزی نماید.
کسب فناوری‌های پیشرفته لازمه حرکت به سمت تولید داخلی ماشین آلات صنعتی
تقویت توان تولید داخلی در حوزه ماشین سازی، الزامی اساسی برای گذار از مونتاژکاری صنایع داخلی به تولید محصولات نوآورانه و رقابت پذیر در سطح جهانی است.
اما تحقق این هدف نیازمند دستیابی به فناوری‌های پیشرفته در این زمینه است. در واقع برای اینکه تولیدکنندگان داخلی بتوانند به تولید ماشین آلات صنعتی قابل رقابت با نمونه‌های خارجی بپردازند، دستیابی به فناوری‌های پیشرفته الزامی است.
انتقال فناوری از طریق همکاری با شرکت‌های خارجی چگونه محقق می‌شود؟
یکی از سریعترین مسیرهای دستیابی به فناوری‌های روز در عرصه‌های مختلف، از جمله ماشین سازی، همکاری با شرکت‌های خارجی و تلاش برای انتقال فناوری به داخل کشور در قالب این همکاری است.
اما باید توجه داشت که هرنوع همکاری با شرکت‌های بزرگ خارجی لزوما به انتقال فناوری به داخل و تقویت توان تولید داخلی منجر نمی‌شود؛ چراکه به طور طبیعی شرکت‌های خارجی به دنبال کسب بازارهای فروش برای محصولات خود هستند و این هدف به طور ذاتی با انتقال فناوری به کشورهای مقصد تناقض دارد.
به بیان دیگر همکاری با شرکت‌های خارجی اگر بدون در نظر گرفتن بندهای قراردادی مناسب در زمینه انتقال فناوری و صرفا باهدف تأمین نیازهای داخلی در دستورکار قرار بگیرد، هیچگاه به تقویت توان تولید داخلی و انتقال فناوری منجر نمی‌شود.
واردات «ماشین آلات صنعتی» به معنی «انتقال فناوری» نیست
به طور خاص باید توجه داشت که واردات ماشین آلات صنعتی به معنی انتقال فناوری نیست. ماشین آلات گرچه تبلور فناوری هستند، ولی برای رسیدن به نوآوری، واردات آن‌ها کافی نیست.
این درحالیست که در طول دهه‌های اخیر سهم ایران از همکاری با شرکت‌های خارجی در حوزه ماشین سازی، تنها واردات ماشین آلات و استفاده از آن‌ها در خطوط تولیدی، آن هم تحت لیسانس شرکت‌های خارجی بوده است؛ و با وجود حجم بالای واردات ماشین آلات صنعتی، هیچ پیشرفتی در زمینه تقویت توان تولید داخلی در این حوزه قابل مشاهده نیست.
تقویت توان داخلی تولید ماشین آلات صنعتی نیازمند برنامه ریزی برای مدیریت واردات
درحال حاضر ۱۰ تا ۱۵ درصد واردات کشور را ماشین آلات سرمایه‌ای تشکیل می‌دهد و این بخش بالاترین ارزش را در بین کالاهای وارداتی دارد. تداوم روند کنونی هرچند در کوتاه مدت موجب رفع نیازهای تولیدکنندگان داخلی می‌شود، اما در بلندمدت همواره تولیدکنندگان داخلی را در مرحله مونتاژکاری و وابستگی به ماشین آلات خارجی نگه می‌دارد.
برای گذار از این مرحله و ایجاد تولیدکنندگان داخلی ماشین آلات صنعتی با فناوری پیشرفته، لازم است در زمینه واردات این محصولات و جزئیات همکاری تولیدکنندگان داخلی با شرکت‌های خارجی تدابیری اتخاذ گردد. «تلاش برای ایجاد و تقویت شرکت‌های تولیدکننده ماشین آلات صنعتی» و «مدیریت واردات ماشین آلات در قالب یک برنامه میان مدت» از جمله برنامه‌هایی است که لازم است در این زمینه در دستورکار قرار بگیرد.
انتهای پیام/ تولید و اشتغال
