مسیر اقتصاد/ پروژه احداث مجتمع پتروشیمی فجر کرمان از جمله پروژه‌هایی است که در سال‌های اخیر بدون پیشرفت فیزیکی رها شده است. تنها پیشرفت ملموس این پروژه که از سال ۹۳ پیگیری شده است، نصب تابلویی از آن در بیابان محل احداث بود که حتی آن هم، طی هفته‌های گذشته جمع‌آوری شده است.
با تشکیل هیئت موسس صنایع پتروشیمی فجر شهرستان کرمان در بهمن ۹۳، وعده‌های مسئولان استانی و شهرستانی درباره طرح و نقش آن در کاهش خام فروشی و اشتغال در استان وارد رسانه‌ها شد تا مردم این استان دل به طرحی ببندند که از همان ابتدا با سوالات و تردیدهایی جدی مواجه بوده است، سوالاتی از جمله اینکه؛ ایجاد صنعت پتروشیمی در منطقه خشک و بدون نفت و گاز کرمان چه توجیه اقتصادی می‌تواند داشته باشد؟
وعده اشتغال ۶۵ هزارنفری پتروشیمی فجر کرمان
در نشست هیئت موسس این مجتمع، علیرضا رزم‌حسینی، استاندار وقت کرمان با تضمین تامین زمین، برق، آب و گاز مورد نیاز این پروژه، مدعی شد با فعال شدن پتروشیمی فجر کرمان، ۵ هزار شغل به صورت مستقیم و ۶۰ هزار شغل به صورت غیر مستقیم ایجاد خواهد شد و گفت: با توجه به کمبود آب در استان کرمان، تکنولوژی‌های بکار رفته در این مجتمع منجر به تولید آب هم خواهد شد.[۱]
این طرح که به گفته نماینده مردم کرمان در مجلس، قرار بود هم در بحث اشتغال‌زایی، هم در مباحث مرتبط با امنیت روانی مردم، شادابی نسل جوان و اقتصاد مردم بسیار موثر باشد، امروز به نمونه بارز یک طرح غیرکارشناسی تبدیل شده است.
هرچند به گفته نماینده مردم کرمان در مجلس در آبان سال گذشته، نوسانات ارزی دلیل اصلی تاخیر شروع عملیات این پروژه بوده است؛ اما در طی این مدت، مشکلات متعدد این طرح، به قدری جدی بود که پیشرفت این طرح را به اخذ مجوزها و موافقت‌نامه‌ها محدود کرده است.
تغییر طرح پروژه پس از ۴ سال مطالعه
گفته می‌شد که مطالعات این طرح بیش از ۴ سال به طول انجامیده است، اما در آبان سال ۹۷ اعلام شد که سرمایه‌گذار این طرح تقاضای تغییر محصولات تولیدی را دارد و همین مسئله باعث ایجاد وقفه‌ای طولانی مدت در پروژه شد. همچنین مدیرکل محیط زیست استان کرمان در اردیبهشت سال جاری اعلام کرد: طرح ارزیابی زیست محیطی این پروژه به سازمان محیط زیست کشور ارائه شده ولی هنوز موافقتی درباره‌ی آن اعلام نشده و مجوزی دریافت نکرده است.
عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در مصاحبه‌ای اعلام کرد که از ابتدای سال جاری برای هیچ کارخانه فولاد و پتروشیمی در داخل سرزمین موافقت صادر نخواهد شد و احداث این دو صنعت از این پس فقط به شرط احداث در سواحل کشور مجاز خواهد بود.[۲]
اعتراض مسئولان شهری به پروژه‌های ملی
پیش از امضای تفاهم‌نامه احداث مجتمع پتروشیمی فجر کرمان در سال ۹۳، نماینده مردم رفسنجان در نامه‌ای به استاندار کرمان مدعی شد: این پروژه بیش از دو سال است که توسط مجتمع صنعتی رفسنجان در حال پیگیری برای اخذ موافقت اصولی بوده است، اما حال که موافقت‌های لازم صادر شده در کمال ناباوری با خبر شدیم با اعمال نفوذ برخی مسئولان استان، این پروژه به شهرستان کرمان منتقل و حق مسلم مردم رفسنجان تضییع شده است.[۳]
این اعتراضات به خطبه‌های نماز جمعه رفسنجان هم کشیده شد و حجت‌الاسلام عباس رمضانی‌پور، امام جمعه رفسنجان در سخنانی گفت: با ایجاد این صنعت در رفسنجان مشکلات این شهر برطرف و صدها فرصت شغلی ایجاد می‌شد، لذا مردم از حق خود نمی‌گذرند. سال‌های زیادی است که در رفسنجان طرح و پروژه‌ای که بتواند دردی از دل مردم بردارد، انجام نشده و پتروشیمی چیزی نیست که بشود به راحتی از آن گذشت.[۴]
گفتنی است که در حال حاضر محل اجرای طرح در مسیر جاده كرمان به رفسنجان است که به ادعای مدیرعامل این پتروشیمی، انتخاب این مکان حاصل مطالعه و بررسی سراسر استان و پهنه های مختلف بر اساس فاكتورهای زیست‌محیطی، زمین‌شناسی و اقتصادی است.
ابهامات جدی در منابع تامین آب پتروشیمی فجر کرمان
محمدمهدی زاهدی، نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی در گفتگویی در تیرماه ۹۴، در پاسخ به سوالی درباره منابع تامین آب مورد نیاز این مجتمع پتروشیمی گفت: برای تامین بخشی از آب مورد نیاز مجتمع، درخواست ۲۰۰ لیتر بر ثانیه آب از محل آب‌های زیرزمینی به شرکت آب منطقه‌ای استان کرمان داده شده است که در حال حاضر قرارداد ۱۰۰ لیتر آن قطعی گردیده است و مجوز حفر چاه برای تامین ۲۰ لیتر در ثانیه از این محل صادر گردیده است. همچینین بعنوان آب پایدار از محل پساب شهر کرمان به میزان ۵۰۰ لیتر در ثانیه آب به این شرکت واگذار گردیده است.
مدیرعامل مجتمع پتروشیمی فجر کرمان در گفت‌وگویی در مهرماه ۹۵، راهکاری که برای حل مشکل آب اتخاذ شده است را تصفیه پساب شهری کرمان عنوان کرد و گفت: در این راستا مذاکراتی با مدیر عامل آبفا کرمان در خصوص جمع آوری و تصفیه فاضلاب کرمان صورت گرفته که کل فاضلاب کرمان را به پتروشیمی فجر کرمان واگذار نمایند. همچنین پتروشیمی فجر کرمان آماده است که خریدار پساب تصفیه‌شده کرمان نیز باشد.
از طرف دیگر اما در حال حاضر پروژه فاضلاب کرمان پیشرفتی ۳۰ درصدی داشته و در مجموع ۴۵۰ کیلومتر از این پروژه اجرا شده، یک تصفیه‌خانه به بهره‌برداری رسیده و یک تصفیه خانه نیز در مراحل پایانی کار است که در خردادماه سال جاری اعلام شد شرکت فولاد بوتیای ایرانیان کرمان با عقد قراردادی ۲۹ ساله، قرار است فاضلاب شهر کرمان را طی مدت ۵ سال به اتمام برساند و پساب حاصل از آن صرف صنعت و کارخانه‌های شرکت بوتیا شود. [۵]
تامین آب موردنیاز پتروشیمی کرمان از خلیج فارس و دریای عمان
به این ترتیب به نظر می‌رسد آب مورد نیاز مجتمع پتروشیمی کرمان از طریق تصفیه پساب شهری نیز با مشکل روبرو است. البته در آبان‌ماه ۹۷ رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان كرمان، مصرف آب این مجتمع پتروشیمی را در مقایسه با بخش کشاورزی ناچیز خوانده بود و اعلام کرد: آب مصرفی صنایع و معادن استان بزودی از خلیج فارس و دریای عمان تامین می‌شود لذا چالشی در این حوزه برای صنعت وجود ندارد و با نگاهی ویژه، ضعف كرمان در نداشتن پتروشیمی جبران خواهد شد.
تصویر زیر موقعیت مکانی پتروشیمی فجر کرمان را نشان می‌دهد:
اخذ مجوز خوراک برای پتروشیمی فجر
به گفته مدیر عامل این پتروشیمی، در آغاز پروژه به بهانه کمبود آب، خوراک اختصاص داده شده قابل ملاحظه نبود، اما پس از مطالعات فنی و اقتصادی طرح و اطمینان وزیر نفت از نحوه عملکرد و توان این پروژه به این دیدگاه و باور رسیدند که مدیریت اجرایی پتروشیمی فجر کرمان به نقاط بسیار محکم رسیده است، لذا ضمن رضایت از عملکرد تیم اجرایی پروژه، دستور افزایش خوراک را به میزان یک میلیون تن متانول در سال صادر کردند.
به گفته معاون امور عمرانی استانداری كرمان، با توجه به اینكه طرح های جدید پتروشیمی باید در سواحل دریا باشد، صدور مجوز خوراك پتروشیمی فجر كرمان گام بسیار مهم و مثبتی برای اجرای این طرح است.
گفته می‌شود مجوز خوراک این مجتمع با تلاش‌های نماینده کرمان و رایزنی با وزارت نفت صادر شده است.
توقف پتروشیمی کرمان در مرحلۀ تامین مالی
با وجود موانع قانونی و کارشناسی بسیار در خصوص تامین خوراک و مجوزهای محیط زیست این طرح، به گفته استاندار کرمان، این طرح از همه‌ی این مراحل تقریبا عبور کرده و در مرحله تامین مالی متوقف شده است.
با وجود عدم پیشرفت این پروژه در طی این ۵ سال، وزارت نفت هربار مجوز این مجتمع را به بهانه اینکه این پتروشیمی جزو برنامه‌های کلان کشور است، تمدید کرده است.[۶]
تصمیم‌گیری‌های شهری برای برنامه های کلان کشور
حال سوال جدی اینجاست که چگونه احداث یک پتروشیمی در منطقه‌ای که منع قانونی دارد، به عنوان برنامه کلان کشور نام برده می‌شود؟
اصرار عجیب نمایندگان و مسئولان شهری و اعمال نفوذ در بسیاری از تصمیم‌گیری‌های کارشناسی این پروژه کشوری، با چه توجیهی قابل قبول است؟
شاید پاسخ این پرسش‌ها در مصاحبه محمد عباسی، مدیرعامل این پتروشیمی نهفته باشد که اعلام کرد: تاكید می‌كنم ما نیاز داریم به هر قیمتی پای این صنعت در كرمان باز شود و مسئولان نظام باید خود را موظف به ایجاد پتروشیمی و صنایع وابسته به آن در كرمان بدانند.[۷]
پینوشت:
[۱] هفته‌نامه استقامت کرمان شماره ۴۲۳
[۲] پرتال خبری منطقه ویژه اقتصادی پارسیان، شناسه خبر: ۱۱۶۴۹
[۳] خبرگزاری فارس fna.ir/a8n
[۴] خبرگزاری ایکنا، کد خبر: ۱۳۶۸۶۷۲
[۵] خبرگزاری ایسنا، کد خبر: ۵-۶۶۱۴-۹۸۳
[۶] هفته‌نامه استقامت کرمان شماره ۶۶۵
[۷] خبرگزاری ایرنا، کد خبر: ۸۳۰۸۷۲۵۱
انتهای پیام / نفت و انرژی
