به گزارش مسیر اقتصاد در طول دو سال اخیر سازمان تجارت جهانی در معرض شدیدترین انتقادات از سوی کشورهای جهان قرار داشته است. کشورها معتقدند این سازمان در انجام وظایف خود به عنوان رهبر عرصه تجارت جهانی در قالب نظام چندجانبه‌گرایی نقطه ضعف‌های بزرگی داشته و در مواردی همچون پیشبرد مذاکرات، رسیدگی به شکایت‌ها و الزام کشورها به اجرای قوانین، عملکرد نامطلوبی داشته است.
از این طور در بیش از یک سال گذشته، مسئله ضرورت تغییر ساختار WTO مورد اجماع تمامی کشورهای عضو این سازمان قرارداشته و بارها از سوی رهبران کشورها مورد تأکید قرار گرفته است. اما با این وجود عدم اتفاق نظر کشورها درخصوص جزئیات این تغییر ساختاری، آینده پرابهامی را پیش روی این سازمان قرار داده‌است.
تعطیلی کامل نهاد داوری سازمان تجارت جهانی تا پایان سال ۲۰۱۹
به همین دلیل آمریکا، به عنوان بزرگترین منتقد سازمان تجارت جهانی و کشوری که بیشترین سهم را در تصمیم‌گیری‌های حساس این سازمان دارد، از اضافه شدن داور جدید به نهاد داوری سازمان تجارت جهانی جلوگیری کرده و آن را منوط به اصلاح روندهای WTO مطابق با منافع خود نموده‌است.
جلوگیری از اضافه شدن داور جدید و پایان یافتن زمان‌های داوران فعلی، به مرور زمان از تعداد داوران فعال سازمان تجارت جهانی کاسته و مشکلاتی همچون اطاله بیشتر زمان رسیدگی به شکایات را درپی داشته است. علاوه بر این ادامه روند فعلی موجب میشود تعداد داوران در پایان سال جاری میلادی، یعنی کمتر از ۵ ماه دیگر، به کمتر از ۳ نفر برسد و به این ترتیب عملا برگزاری حتی یک جلسه رسیدگی به شکایت به طور رسمی امکان پذیر نباشد؛ و این به معنی تعطیلی کامل نهاد داوری سازمان تجارت جهانی خواهد بود.
تعطیلی نهاد داوری سازمان تجارت جهانی در عمل به معنی برداشته شدن الزام اجرای قوانین این سازمان است و در این صورت هیچکدام از کشورها به اجرای قوانین آن ادامه نخواهند داد؛ و این پایان کار سازمان تجارت جهانی و پایان عصر چندجانبه گرایی در عرصه تجارت بین‌الملل خواهد بود.
کشورها به دنبال راهکارهای جایگزین برای تداوم روند رسیدگی به شکایت‌ها
اتحادیه اروپا به عنوان مهمترین پشتیبان ادامه حیات سازمان تجارت جهانی در قالب نظام چندجانبه‌گرایی کنونی، در ماه‌های اخیر تلاش گسترده‌ای برای جلب نظر آمریکا و دیگر کشورها، درخصوص اصلاحات ساختاری WTO انجام داده، اما در این زمینه ناکام بوده است؛ چراکه آمریکا شروط متعددی را برای صدو مجوز اضافه شدن داور جدید به سازمان تجارت جهانی در نظر گرفته و حاضر نیست از آن‌ها کوتاه بیاید.
به همین دلیل اتحادیه اروپا به همراه کشورهایی همچون کانادا و ژاپن، برای اینکه دست کم از تعطیلی کامل نهاد داوری سازمان تجارت جهانی جلوگیری نمایند، تلاش‌هایی را برای ایجاد یک سازوکار جایگزین و تداوم روند رسیدگی به شکایت‌ها ترتیب داده‌اند.
سلب کامل قدرت WTO در الزام کشورها به اجرای قوانین تجاری
اما از آنجا که یکی از دلایل اصلی مخالفت آمریکا با وضعیت فعلی سازمان تجارت جهانی، به مسئله رسیدگی به شکایت‌ها برمی‌گردد، این کشورها در این زمینه نیز کار سختی در متقاعد کردن آمریکا پیش رو دارند. به طور خاص یکی از انتظارات آمریکا آن است که اختیار عمل سازمان تجارت جهانی محدود شود و امکان مداخله مستقیم در امور کشورها و الزام آن‌ها به اجرای قواعد تجاری را نداشته باشد.
در این زمینه نیز مقامات اروپایی هنوز نتوانسته‌اند به یک دستاورد قطعی دست یابند، اما کارشناسان معتقدند در صورت دستیابی به یک توافق درخصوص تداوم روند شکایت‌ها در قالب سازمان تجارت جهانی، روند داوری جدید از اختیار عمل به مراتب کمتری در الزام کشورها برخوردار خواهد بود.
گزینه دیگری که از سوی اروپا و کانادا به عنوان راهکار جایگزین دیگر در دستور کار قرار گرفته، ایجاد یک نهاد داوری مجزاست، که کشورها بتوانند بدون نیاز به تأیید آمریکا، به طور «اختیاری» از آن برای رسیدگی به شکایت‌های خود استفاده نمایند. اما از آنجا که آمریکا تا به حال بیشترین سهم را در پرونده‌های شکایت مطرح شده در سازمان تجارت جهانی داشته، انتظار میرود این سازوکار مجزا و اختیاری نیز نتواند راه به جایی ببرد.
بنابراین آنچه مسلم است اینکه با تداوم روند کنونی نهاد داوری سازمان تجارت جهانی کمتر از ۵ ماه دیگر به کلی تعطیل میشود و چنانچه تلاش‌های کشورهای اروپایی و متحدانشان راه به جایی ببرد، در بهترین حالت سازوکار جایگزین برای رسیدگی به شکایت‌ها در قالب این سازمان، هیچ قدرتی برای الزام کشورها نخواهد داشت.
منبع: بلومبرگ yon.ir/cUJUJ
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
