به گزارش مسیر اقتصاد مدتی است که واگذاری دو شرکت بزرگ خودروسازی ایران‌خودرو و سایپا مجددا مطرح شده است؛ اما این بار قضیه جدی‌تر و متفاوت‌تر است.
آنطور که عالی پور عضو هیئت عامل و معاونت واگذاری سهام و بنگاه‌های سازمان خصوصی سازی می گوید، سران سه قوه با واگذاری سهام دولتی دو خودروساز بزرگ کشور موافقت کرده‌اند.
عالی پور گفته است که با توجه به مجوز دریافتی از سران سه قوه، حدود ۱۴ درصد از سهام ایران خودرو و ۱۷ درصد از سهام سایپا از طریق تابلوی بورس به فروش خواهد رسید.[۱]
زیان انباشته حدود ۱۴ هزار میلیارد تومانی دو خودروساز بزرگ کشور
اما اینکه در شرایط کنونی، دولت دوازدهم تصمیم بر خصوصی سازی یا واگذاری سهام دولتی خودروسازان دارد به اعتقاد بسیاری از کارشناسان جای سوال دارد؛ چرا که هم‌اکنون خودروسازی‌های کشور انباشتی از ضرر و زیان هستند و کمتر خریداری رغبت به خرید آنها دارد.
بر اساس صورت‌های مالی منتشر شده در سایت کدال سازمان بورس منتهی به ۲۹ اسفندماه ۹۷، دو خودروساز بزرگ کشور شامل ایران‌خودرو و سایپا در مجموع زیان انباشته‌ای حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان در سال ۹۷ از خود به جا گذاشته‌اند. این در حالی است که این دو خودروساز بزرگ کشور در سال ۹۶، زیان انباشته حدود ۶۹۸ میلیارد تومانی را از خود به جا گذاشته بودند. لذا آمارها گویای رشد ۱۹۰۰ درصدی بدهی ۲ خودروساز طی یک سال است.
ایران‌خودرو به عنوان بزرگترین خودروساز داخلی، زیان انباشته‌ای بالغ بر ۷ هزار و ۷۵۲ میلیارد تومان در سال ۹۷ از خود به جا گذاشته و این در حالی است که این شرکت در سال ۹۶ سودی ۴۴۲ میلیارد تومانی به ثبت رسانده بود. اما زیان انباشته سایپا نیز در سال ۹۷ به ۵ هزار و ۹۸۰ میلیارد تومان رسیده و این یعنی دومین خودروساز بزرگ کشور نسبت به سال ۹۶، رشد ۴۲۴ درصدی را در زیان‌دهی تجربه کرده است.
تبدیل انحصار دولتی به انحصار خصوصی، نتیجه واگذاری سهام خودروسازان
یکی از محوری ترین مواردی که در بحث خصوصی سازی مطرح است و در قوانین نیز به صراحت به آن اشاره شده، مسئله انحصار شرکت‌ها و نسبت آنها با واگذاری به بخش خصوصی است.
در بند «ج» ماده ۱۹ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی آمده است: در مواردی که واگذاری شرکت دولتی موجب انتقال موقعیت انحصاری شرکت دولتی به بخش‌های غیردولتی می‌شود، هیأت واگذاری می‌تواند در جهت کاهش سهم بازار بنگاه قابل واگذاری و یا افزایش بهره‌وری آن، نسبت به تفکیک و تجزیه شرکت اتخاذ تصمیم نماید و سپس حکم به واگذاری شرکت دهد.
انحصارگری و تبعات آن همیشه به عنوان یکی از مهمترین چالش های پیش روی سیاستگذاران بوده و هست. از آنجا که دو شرکت ایران خودرو و سایپا چند دهه است که بزرگترین سهم از بازار را در اختیار خود قرار داده اند، لذا واگذاری شان نه تنها کمکی به حل مشکلات نخواهد کرد، بلکه می تواند چالش های توسعه صنعتی ایران را بیش از پیش کند.
این دو شرکت بزرگ خودروسازی حتی با یکدیگر رقابتی ندارند و به نوعی با تقسیم بازار بین خودشان، عملا یک انحصار مطلق را به نفع خود رقم زده اند. در واقع هر کدام از این دو خودروساز یک بخشی از طبقه درآمدی مردم را پوشش می‌دهند و با این ترفند، بازار خود را از یکدیگر جدا کرده‌اند. از طرفی در بازار خودرو کشور، این دو خودروساز در مجموع حدود ۹۰ درصد از سهم بازار را در اختیار دارند و سایر بازار به خودروسازان کوچک دیگر و یا خودروهای وارداتی تعلق می گیرد.
رقابت سنگین خودروسازان در کشورهای پیشرفته
این در حالی است که در دیگر کشورها وضع کاملا متفاوت است. به عنوان نمونه در چین بیش از ۵۰ تولیدکننده خودرو (برند داخلی+ برند خارجی با حداقل ۴۰% ساخت داخل) به صورت جدی رقابت می کنند. در ژاپن نیز بیش از ۱۱ شرکت خودروساز رقابت تنگاتنگی با یکدیگر برای تصاحب بازار دارند و در بقیه کشورها نیز کم و بیش این مسئله پررنگ است.
نمودار ذیل تعداد شرکت های خودروسازی موجود در برخی کشورهای مطرح را نشان می دهد:
لذا بایستی توجه کرد خصوصی‌سازی در حالی که صنعت خودرو با چنین وضعیتی مواجه است، یک اشتباه راهبردی به شمار می‌رود. تجربه دیگر کشورها نیز نشان می دهد که خصوصی سازی بایستی در جهت رقابتی سازی و کارآمد شدن صنعت خودرو باشد و اگر این مسئله مغفول واقع شود، نتایج جبران ناپذیری برای کشور خواهد داشت. همچنین بسیاری از نهادهای بین المللی، سیاستگذاران را از تبدیل انحصارهای دولتی به انحصار خصوصی در فرایند واگذاری پرهیز داده اند.
لذا بایستی توجه کرد که واگذاری سهام دولتی دو خودروساز بزرگ کشور در شرایط فعلی، تنها انحصار را از دولت به بخش خصوصی منتقل می کند و وضعیت بازار خودرو را از حالت فعلی بدتر خواهد کرد.
پینوشت:
[۱] خبر آنلاین؛ کدخبر: ۱۲۷۹۴۳۹
انتهای پیام/ تولید و اشتغال
