به گزارش مسیر اقتصاد یکی از وظایف نظام مالیاتی کارآمد، بازتوزیع ثروت به صورت عادلانه در جامعه می‌باشد، به گونه ای که با اخذ مالیات از ثروتمندان جامعه، آن را برای قشر کم درآمد جهت گسترش عدالت در جامعه مصرف کند.
ثروتمندان هر جامعه بیشترین هزینه را بر جامعه و دولت تحمیل می کنند، تا جایی که در ایران ثروتمندان بیش از ۱۱ برابر فقرا از یارانه پنهان استفاده می کنند. به همین دلیل افرادی که از امکانات بیشتری استفاده می‌نمایند، باید متناسب با آن مالیات پرداخت کنند؛ این موضوع یک اصل پذیرفته شده در کشورهای پیشرفته با نظام مالیاتی کارآمد است.
بار مالیاتی در آمریکا بر دوش ثروتمندان
نظام مالیاتی در آمریکا به گونه ای طراحی شده است که افراد با درآمد بالا، متناسب با درآمدشان مالیات پرداخت کنند. درسال ۲۰۱۶، یک درصد ثروتمند در آمریکا ۳۷.۳ درصد کل مالیات بر درآمد و ۵ درصد ثروتمند ۵۸.۲ درصد مالیات را پرداخت کرده اند. همچنین ۵۰ درصد بالای جامعه ۹۷ درصد از کل مالیات را پرداخت کرده اند، این در حالی است که سهم ۵۰ درصد کم درآمد تنها ۳ درصد بوده است.[۱]
این بدین معناست که طراحی نظام مالیاتی در این کشور به نحوی است که ثروتمندان متناسب با درآمد خود مالیات پرداخت می کنند؛ به همین علت نرخ مالیات بر درآمد به صورت پلکانی وضع شده است، به گونه ای که میانگین نرخ مالیات ثروتمندان حدودا ۹ برابر نرخ مالیات افراد کم درآمد است؛ در بعضی از موارد نیز نرخ حداکثر مالیات حدود ۴۰ درصد است.
با این حال بسیاری از کارشناسان و اندیشکده های آمریکایی به دولت پیشنهاد می دهند برای کاهش نابرابری درآمدی، که ۳۰ درصد از آن به دلیل مالیات های ناعادلانه ثروتمندان است، مالیات بر عایدی سرمایه و سود سهام به عنوان اصلی ترین عامل کاهش این نابرابری، اصلاح و افزایش یابد.[۲]
تنها حدود ۳ درصد از ثروتمندان ایرانی مالیات می پردازند
داده های مربوط به میزان پرداخت مالیات دهک های مختلف درآمدی در ایران در دسترس نیست؛ اما به گفته دکتر مسعود نیلی مشاور اقتصادی وقت رئیس جمهور، در سال ۹۵ دهک دهم درآمدی ۲۸ درصد از کل هزینه‌ها را دارد و در سال ۹۴ از کل هزینه مصرفی که ۵۶۰ هزار میلیارد تومان بوده، دهک دهم ۲۸ درصد آن را خرج کرده است. به گفته مسعود نیلی درصد کمی از خانوارهای ایرانی در دهک های درآمدی بالا مالیات پرداخت می‌کنند و بر اساس آن حدود ۳ درصد از دهک دهم جامعه مالیات پرداخت می کنند.
اگر به جای ۳ درصد از ۱۰ درصد این دهک مالیات بگیریم، ۱۵ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان و اگر ۲۰ درصد باشد، ۳۱ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان و اگر از ۳۰ درصد اخذ شود ۴۷ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان مالیات اخذ خواهد شد.[۳]
بررسی های کارشناسان نشان می دهد که بیشتر مالیات بر درآمد در ایران بر دوش دهک های متوسط جامعه است؛ کارمندان قبل از دریافت حقوق مالیات خود را پرداخت می کنند، حتی کارگران و قشر کم درآمد جامعه مالیات ارزش افزوده پرداخت می کنند اما ثروتمندان ایرانی مالیات چندانی پرداخت نمی کنند و فرار مالیاتی بسیار گسترده ای دارند. نکته دیگر، سهم بسیار پایین مالیات بر ثروت است. سهم مالیات بر ثروت در درآمدهای مالیاتی در بودجه ۹۸ تنها حدود ۲.۶۷ درصد است.
نظام مالیاتی ناکارآمد باعث شده است که ایران به بهشتی برای ثروتمندان، جهت فعالیت های سوداگرانه تبدیل بشود. این فعالیت ها نه تنها باعث افزایش قیمت ها و اختلال در بازار شده است، بلکه بار مالیاتی قشر متوسط به پایین جامعه را افزایش داده است.
پینوشت:
[۱] وب سایت taxfoundation
[۲] وب سایت Americansfortaxfairness
[۳] اقتصاد آنلاین؛ کد خبر: ۱۷۹۹۱۵
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت
